جنگ قدرت بر سر جانشینی ملک عبدالله

پروفسور محمود منشی پوری استاد روابط بین‌الملل دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر با تشریح دلایل برکناری بندر بن سلطان مسئول دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی و اهدافی که عربستان از این تغییرات دنبال می کند پرداخت. مشروح این مصاحبه در زیر آمده است.

آمریکا و عربستان با توافقی که کرده اند اقدام به برکناری بندر بن سلطان مسئول سرویس های اطلاعاتی عربستان از مدیریت پرونده سوریه کرده اند و یک شاهزاده دیگر سعودی به نام نایف را جایگزین وی کرده اند. این موضوع در داخل عربستان چه معنایی دارد؟

برکناری بندر بن سلطان رئیس دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی که معروف به ایجاد کننده گروه موسوم به ارتش جدید اسلام برای برکنار کردن بشار اسد از قدرت در سوریه بود، بیانگر جنگ قدرت در درون عربستان سعودی است. جنگی که بر سر جانشینی پادشاه فعلی در جریان است. این جنگ قدرت در حالی در عربستان در جریان است که این کشور در تلاش است تا چالش های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور را که ناشی از انقلاب های عربی 2011 است، از بین ببرد. برکناری بندر بن سلطان در عربستان نشان می دهد که دوره حمایت از گروه های تکفیری و جهادی که بعضا وابسته به القاعده هم هستند به پایان رسیده است به ویژه در سوریه، عراق، یمن و افغانستان. مغز متفکر و حامی مالی این گروه های تروریستی دیگر مورد علاقه ریاض و واشنگتن نیست این موضوع به ویژه در ماه های اخیر در جریان بحران سوریه مشهود بوده است.


سیاست های بندر بن سلطان اساسا چه مشکلاتی را در منطقه به وجود آورده است ؟

این تغییر بیانگر این است که نفوذ بندر بن سلطان در سیاست خارجی عربستان سعودی موجب واکنش ها و مشکلاتی شده است. در ماه های اخیر بندر بن سلطان درباره نزدیک شدن عربستان به پاکستان هسته ای و متحد شدن با این کشور تلاش های زیادی کرده تا بتواند از این طریق با افزایش توان هسته ای ایران در منطقه مقابله کند. از همه مهمتر اینکه بندر بن سلطان اخیرا در پشت پرده ایجاد جبهه ائتلاف اسلامی در سوریه بوده است اقدامی که هیچ نفعی نداشته است. کاری که فقط موجب تضعیف دولت شده و صدها هزار نفر کشته و بی خانمان و آواره برجای گذاشته است.

در سطح منطقه ای، اختلاف ترکیه و عربستان بر سر کودتای مصر در سوم جولای 2013 که منجر به برکناری محمد مرسی از قدرت شد بسیار گسترده شده است. ترکیه در این جریان از دولت منتخب و دموکراتیک محمد مرسی حمایت کرد، اما عربستان از کودتا. از سوی دیگر همزمان با این حوادث نزدیک شدن ایران و آمریکا صورت گرفته است امری که به عنوان متزلزل کننده اتحاد سنتی محور ریاض و واشنگتن برشمرده شده است. نگرانی های امنیتی عربستان ناشی از نقشی است که ایران در منطقه دارد. بسیاری از رهبران سعودی نگران این هستند که آمریکا با عادی سازی روابط خود با ایران، از عربستان روی برگرداند.

آیا فکر می کنید بعد از برکناری بندر بن سلطان شاهد تغییرات در روند سیاست خارجی عربستان سعودی در منطقه خواهیم بود و اساسا حاکمان عربستان با انجام این تغییرات چه اهدافی را دنبال می کنند؟

برکناری بندر در عربستان و جایگزینی وی توسط محمد بن نایف که وزیر کشور فعلی سعودی نشان دهنده استراتژی جدید در سیاست خارجی عربستان است. برخی از این استراتژی ها عبارتند از مهار درگیری در عربستان، ترمیم اختلافات با واشنگتن بر سر سوریه، سازگار کردن سیاست خارجی عربستان با لحاظ ملاحظات ناشی از تغییرات ژئوپولتیک در منطقه. از همه مهمتر این که ممکن است نایف نگران گسترش و افزایش طایفه گرایی در سوریه باشد که در حال تسری به منطقه است. آمریکا خواهان راه حلی دیپلماتیک تر و آرام تر برای بحران سوریه است تا یک راهکار نظامی باز به همین خاطر ممکن است سعودی ها تا قبل از دیدار باراک اوباما از ریاض در ماه مارس تغییری در سیاستهای خود ایجاد کنند.



گفتگو از پیمان یزدانی