بسط همکاری‌های منطقه‌ای در مبارزه با داعش، رهاورد سفر العبادی

سفر نخست‌وزیر جدید عراق درحالی به تهران انجام شد که تنها چند روز بعد از تکمیل کابینه وی و انتصاب وزرای امنیتی حیدر العبادی صورت گرفت. این امر در کنار شرایط خاص عراق در مبارزه با گروه بعثی ـ تکفیری داعش اهمیت این سفر و مقصد آن را نزد بغداد هویدا می‌کند.

العبادی با درک این موارد در رأس هیئتی عالی‌رتبه با ترکیبی دور از ذهن پا به فرودگاه امام خمینی گذاشت. ترکیب بیشتر اقتصادی هیئت همراه متشکل از وزرای نفت، انرژی و بازرگانی اگرچه با شرایط امنیتی حال حاضر عراق در سفر به کشور تأثیرگذار همسایه تناسبی نداشت، اما سیاستمداران عراقی رایزنی درمورد جنگ با داعش و نقش برجسته ایران در مبارزه با آن را از اهداف این سفر دانسته بودند؛ امری‌که با توجه به نقش برجسته ایران در آزادسازی آمرلی و شکل‌گیری هسته‌های مقاومت مردمی و عشایر در مقابله با داعش قابل حدس بود، اما آن‌گونه که انتظار می‌رفت در ترکیب هیئت همراه نمود نداشت. به‌خصوص آنکه این سفر بعد از اضافه شدن وزرای دفاع و کشور به کابینه العبادی صورت گرفته بود.

اما تحلیلگران اعتقاد دارند در نبود وزرای امنیتی قوت دیدگاه مشترک و بسیار نزدیک دو طرف درخصوص دشمن مشترک نتوانست خللی به انجام مذاکرات دراین‌رابطه وارد کند تاجایی‌که شنیده‌ها حاکی از آن است که با توجه به اظهارات العبادی در محکوم نمودن حمله ائتلاف به عراق برای نابودی داعش، وی در این سفر قصد داشته طرف ایرانی را متقاعد به پذیرش سهم بیشتری در مبارزه با داعش کرده و موجب همکاری ایران با سایر کشورهای منطقه در مبارزه با تروریسم شود و ازاین‌طریق موازنه مثبتی میان نیروهای مخالف داعش در عراق ایجاد کند؛ لذا حسین امیر عبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه در ارزیابی سفر العبادی به تهران می‌گوید: ایران از هرگونه همکاری دوجانبه و منطقه‌ای با ترکیه، عربستان، مصر و سایر کشورهای مسلمان منطقه در مبارزه مؤثر و واقعی با تروریسم و افراط‌گرایی استقبال کرده و بازیگران منطقه‌ای را به اهمیت درک شرایط و ایفای نقش سازنده در شرایط حساس و خطیر کنونی منطقه دعوت می‌کند.

این مهم وقتی اهمیت خود را نشان می‌دهد که توجه داشته باشیم نیروهای عراقی در جبهه الانبار به‌تنهایی قادر به مواجهه با افراطیون داعش نیستند و شکست داعش در این جبهه راه را برای نابودی گروه خلافت اسلامی هموار می‌کند.

ازسویی‌دیگر، نخست‌وزیر عراق در ورای هیاهوی جنگ با تروریسم، مشکلات اقتصادی ملت خود را واضح‌تر از دیگران می‌بیند و لذا با توجه به پیروزی‌های به‌دست‌آمده در جنگ با داعش تغییر توازن جنگ و سقوط آن را محرز دانسته و از هم‌اکنون به فکر بازسازی و جذب کمک‌های اقتصادی برای کشور خود است.

ازاین‌رو، به‌رغم شرایط امنیتی حاد عراق، العبادی با هیئتی اقتصادی وارد تهران شد؛ زیرا نخست‌وزیر عراق می‌داند که وی برعکس گروه‌های ائتلاف که تنها به فکر مبارزه با تروریسم است باید به مبارزه در دو جبهه جنگ با داعش و رویارویی با مشکلات اقتصادی عراق فکر کند.

در این میان، بغداد با توجه به اعتماد شکل‌گرفته بعد از سقوط صدام میان دو طرف و قرابت مذهبی و فرهنگی با ایران می‌تواند بیش از پیش بر کمک‌های تهران به‌عنوان دومین شریک اقتصادی عراق بعد از ترکیه حساب کند.

واضح است ایفای نقش برادرانه ایران به عراق بعد از انفعال خودخواسته ترک‌ها می‌تواند علاوه‌بر ایجاد فرصت‌های سیاسی و اقتصادی جدید باعث نفوذ بیشتر ایران در این کشور شیعی مذهب شود.

گفتنی است العبادی تنها با انگیزه‌های گفته‌شده رنج سفر را بر خود هموار نکرده است. وی در این برهه حساس نیازمند حمایت بازیگری قدرتمند و صاحب نفوذ در عراق است. وی در این ملاقات‌های دیپلماتیک تلاش کرد ضمن نشان دادن حسن‌نیت خود به طرف ایرانی علاوه‌بر حفظ سطح روابط سیاسی دوره جعفری و المالکی با ایران، زمینه ارتقای سطح روابط عراق و ایران به‌خصوص در حوزه سیاسی برای جایگزینی ترکیه با توجه به مواضع ترک‌ها در جنگ با داعش توسط ایران فراهم شود و از این رهگذر شرایط حفظ و اعمال قدرت خود را در جامعه چندپاره عراق ایجاد کند.

اظهارات مقامات ایرانی میزبان نخست‌وزیر عراق دراین‌خصوص بعد از بازدیدهای صورت‌گرفته نشان می‌دهد تهران با درک واقع‌بینانه دغدغه‌های حیدر العبادی، از همکاری با کلیه کشورهای منطقه حتی رقبای خود برای مبارزه با داعش استقبال کرده و در تداوم روند تصاعدی حسن روابط دو کشور گام برمی‌دارد و به‌نظر می‌رسد با در پیش گرفتن دیپلماسی اقتصادی، زمینه‌های بسط روابط دو ملت را بیش از پیش ایجاد خواهد کرد.

حسین کبریایی‌زاده