قمار دو سر باخت ترکیه

اوضاع کوباني بر هم ريخته است. داعش به پيشروي خود در اين شهر ادامه مي دهد . در چنين شرايطي کردهاي کوباني با دستاني خالي و بدون تجهيزاتي که بتواند از آنها در مقابل سلاح هاي آمريکايي و انگليسي داعش حفاظت کند به جنگ تروريستها رفته اند. در چند کيلوکتر آن طرف تر، نيروهاي نظامي وابسته به ارتش ترکيه صرفا نظاره گر سقوط کوباني هستند. رجب طيب اردوغان رئيس جمهور ترکيه نيز به بهانه هاي مختلف مسئوليت مقابله با داعش را از سر خود باز کرده است.

اين روند پس از حضور داوود اوغلو وزير امور خارجه سابق ترکيه در مسند نخست وزيري پررنگ تر شده است. در چنين شرايطي به خوبي مي توان دريافت که هدف اردوغان از انتخاب وي به عنوان نخست زوير و کنار گذاشتن عبدالله گل چه بوده است!واقعيت امر اين است که بخش عمده اي از باز تعريف سياست خارجي ترکيه در قبال منطقه خاورميانه متاثر از نظريات وتجويزات «احمد داوود اوغلو» وزير امور خارجه سابق و نخست وزير فعلي ترکيه است. در مباحث نظري مربوط به سياست خارجي دولت اردوغان عمدتا به مباحثي که از سوي وي مطرح شده است استناد مي شود. داوود اوغلو استاد روابط بين الملل در دانشگاه هاي ترکيه و مالزي درکتابي با عنوان «عمق استراتژيک» به مباحثي اشاره مي کند که از نظر کارشناسان،؛مبناي سياست خارجي حزب عدالت وتوسعه است.

داوود اوغلو استدلال مي کند که سياست خارجي ترکيه در سال هاي گذشته غير متوازن بوده و تأکيد زيادي بر روابط با اروپاي غربي وايالات متحده داشته، به نحوي که به غفلت ازمنافع ترکيه در ديگر کشور ها بويژه در خاورميانه منجر شده است . به اعتقاد برخي کارشناسان ديدگاه هاي داوود اوغلو خصوصيات آشناي « عثمان گرايي» ترکيه را به نمايش مي گذارد. براساس اين نگرش، ترکيه به احياي ميراث امپراتوري خود و جستجوي يک اجماع ملي جديد که به موجب آن هويت هاي مختلف اين كشور بتوانند با يکديگر همزيستي داشته باشند نياز دارد.

در هر صورت سکوت ترکيه در مقابل بحران کوباني و ادامه حمايت غير مستقيم آنکارا از داعش به طور طبيعي بحرانهايي براي آنکارا به همراه خواهد داشت. بحرانهايي که اردوغان و داوود اوغلو گويا اساسا علاقه اي نسبت به رصد آن ندارند! به عبارت بهتر، رئيس جمهور و نخست وزير ترکيه در محاسبات خود دچار نوعي خبط عميق شده اند . اين خطاي تاريخي در آينده‌اي نه چندان نزديک گريبانگير حزب عدالت و توسعه خواهد شد.

نخستين مسئله ناشي از بحران کوباني ، بالا گرفتن مجدد مشکل کردهاست، مشکلي که همواره وجود داشته است و به واسطه اين حوادث تشديد شده است. مشکل کردي يکي از عمده ترين مشکلات ترکيه در دهه هاي گذشته بوده است و مجموعه اتفاقات هفته هاي اخير خصوصا بحث مذاکره با اوجالان يا ترور سه رهبر کرد در پاريس نشان مي دهد که اين مسئله مجددا پررنگ شده است و ممکن است ترکيه بيش از پيش با اين چالش مواجه شود.اين اتفاق ناشي از تحولاتي است که در وضعيت کردهاي سوريه پيش آمده است و تداوم بحران يا گسترش آن مي تواند روز به روز بحران کردي درترکيه را تشديد کند.

دولت ترکيه در وضعيت سختي از لحاظ تهديد امنيت داخلي قرار گرفته است. کردها بشدت از تعلل ترکيه در کمک به کردهاي عين العرب (کوباني) در برابر تروريست‌هاي داعش عصباني هستند.

تأثير جنگ عين العرب (کوباني) بر ترکيه صرفا در اين نيست که هزاران پناهنده کرد به ترکيه فرار کرده اند. بلکه مماشات دولت آنکارا در اقدام عملي در کمک به کوباني، موجب بر انگيخته شدن خشم کردهاي ترکيه نيز شده است.

روزنامه الاوسط کانادا در اين باره مي‌نويسد: با تعلل ترکيه در انجام اقدامي مؤثر در عين العرب، شهرهاي ترکيه شاهد برگزاري تظاهرات متعدد در اعتراض به نوع عملکرد دولت ترکيه است، به طوري که تاکنون يک نفر در شهر «موش» در جنوب شرق ترکيه کشته شده و صدها تن ديگر بازداشت شده‌اند.

تظاهرات‌کنندگان به برخي ساختمان‌هاي دولتي و بانک‌ها و مراکز خريد حمله‌ور شده‌اند و پرچم‌هاي «حزب کارگران کردستان» (پ.ک.ک) را بالاي ساختمان‌ها برافراشته‌اند.در شهرهاي «وان» و «ماردين» در نزديکي شهر «قامشلي» سوريه حالت اضطراري اعلام شده و پليس ترکيه در تمامي کشور به خصوص در دو شهر آنکارا و استانبول به حالت آماده‌باش در آمده است و دولت ترکيه از درگيري‌هاي قومي شديدا هراس دارد.

بحران سرتاسر ترکيه را فرا گرفته است. بديهي است که در صورت خشم و خروش کردهاي ترکيه، عملا دولت اين کشور توانايي مقابله با آنها را نخواهد داشت. از سوي ديگر، با تشديد بحران کوباني، داعش نيز رفت و آمد خود در ترکيه را افزايش خواهد داد، البته اين موضوع از سوي دستگاههاي امنيتي ترکيه که خود از اصلي ترين حاميان داعش محسوب مي شوند کاملا بي اهميت تلقي مي شود!خشم کردهاي ترکيه از اردوغان به‌شدت افزايش يافته است، هنگامي که رجب طيب اردوغان با ذکر اين که کوباني، در آستانه سقوط قرار دارد اما بر حمايت از مخالفان سوريه براي براندازي بشار اسد تأکيد کرد اين حرف خشم کردها را برانگيخت.پيش از اين «عبدالله اوجالان» رئيس حزب کارگران کردستاني، دولت آنکارا را به فسخ قرارداد صلح در صورت انجام کشتار در کوباني توسط داعش تهديد کرده بود.وي به دولت ترکيه تا 15 اکتبر پيش رو براي اتخاذ اقدامي صريح و روشن در حمايت از کردهاي کوباني، مهلت داده است.