جلوه­ های انقلاب اسلامی در اندونزی

در دهه 1980 در سرتاسر جنوبشرقی آسیا علائمی به چشم می­خورد و ادعاهایی در مورد تلاش­های ایران به منظور جلب حمایت جوامع مسلمان محلی نسبت به انقلاب اسلامی مطرح می­شد؛ ولی هیچ مدرك قاطعی در مورد گروه­ های آشوب­ طلب خواستار جلب حمایت ایران ارائه نمی­گردید. در مجموع با وجود تمام موانعی كه توسط دولت اندونزی ایجاد شده بود به اجماع ناظران مسائل جنوبشرقی آسیا انقلاب اسلامی نفوذ مهمی بر آگاهی مذهبی در این منطقه داشته است.

اندونزی بزرگترین مجمع الجزایر جهان است كه بین قطعه خشكی جنوبشرق آسیا و استرالیا واقع شده و اقیانوس آرام و هند را به یكدیگر متصل می­كند. اندونزی بعد از فروپاشی شوروی، چهارمین كشور پر جمعیت جهان و پر جمعیت­ترین كشور اسلامی می­باشد. مسلمانان حدود 88% از جمعیت این كشور را تشكیل داده ­اند.

اسلام از طریق تجار مسلمان، عرب، ایرانی و هندی از همان قرون شوم هجری وارد این بلاد شد. در مجموع می­توان گفت یكی از عوامل پیروزی اسلام در بلادی چون اندونزی، روابط بازرگانی مسلمانان عرب، ایرانی و هندی از دریای سرخ، خلیج فارس و هندوستان با مردم این سرزمین بوده است.

مسلمانان اندونزی از طریق افكار سید جمال­الدین اسدآبادی و همچنین تعالیم شیخ محمد عبده و رشیدرضا با جریان اصلاح طلبی و احیای تفكر دینی در مصر و هند آشنا شدند و نهضتهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی متنوعی را از اواخر قرن 19 میلادی در برخورد با انحطاط داخلی و بیش از آن استعمار خارجی آغاز كردند. به طوركلی احزاب و گروه­های اسلامی در گرایش­های مختلف اصلاح­ طلبانه، بنیادگرا، و سنت گرای محافظه كاربا تعدادی از رهبران سیاسی برجسته نظیر جریانهای ملی و ضداستعماری به رهبری احمدسوكارنو نقش ارزنده­ و بسیار مهمی در استقلال اندونزی ایفا كردند.

_ انقلاب اسلامی و اندونزی

وقوع انقلاب اسلامی ایران با نگرانی جدی مقامات جنوبشرقی آسیا از جمله اندونزی روبه رو گردید. معهذا هیچیك از این دولتها مشخصاً به دنبال انتقاد علنی از پیروزی اسلام بر امپریالیسم غربی و مشی سكولار نبودند. واكنش رسمی اولیه دولت اندونزی سكوت بود. در دهه 1980 در سرتاسر جنوبشرقی آسیا علائمی به چشم می­خورد و ادعاهایی در مورد تلاش­های ایران به منظور جلب حمایت جوامع مسلمان محلی نسبت به انقلاب اسلامی مطرح می­شد؛ ولی هیچ مدرك قاطعی در مورد گروه ­های آشوب­ طلب خواستار جلب حمایت ایران ارائه نمی­گردید. در مجموع با وجود تمام موانعی كه توسط دولت اندونزی ایجاد شده بود به اجماع ناظران مسائل جنوب شرقی آسیا انقلاب اسلامی نفوذ مهمی بر آگاهی مذهبی در این منطقه داشته است.

_ تاثیرات فكری انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی تاثیرات عمیقی در حیات فكری مسلمانان در جنوب شرقی آسیا و از جمله اندونزی به جا گذارده است. ترجمه و انتشار آثار امام خمینی و دیگر متفكران ایرانی مثل شریعتی و مطهری باعث تغییر تدریجی گفتمان رایج اسلامی در منطقه شده است. آثار شریعتی به طور گسترده در اندونزی منتشر شده است، برای فهم شهرت شریعتی در میان نسل جوان اندونزی كافی است اشاره شود كه عمادالدین عبدارحیم، یكی از روشنفكران مسلمان را شریعتی اندونزی نامیده ­اند. از دیگر تاثیرات فكری می­توان به تغییر نگرش اسلامی اشاره كرد. متفكران مسلمان از طزح ایدئولوژی اسلامی به عنوان جایگزین نسخه­ های غربی- اعم از ماركسیستی و لیبرالیستی- استقبال كرده و تلاش نمودند تا از طریق تفسیر مجدد مفاهیم اسلامی راه ­حلهای جدیدی برای مسائل سیاسی و اقتصادی پیدا كنند. به طور كلی ما با یك رنسانس فكری از طریق ترجمه و نشر آثار متفكران ایرانی به همراه آثار دیگر متفكران جهان اسلام مواجهیم كه باعث تحریك مباحث جدی فكری و غنای گفتمان رایج اسلامی شده و این پدیده به نوبه خود باعث تسریع فرآیند احیای اسلامی در اندونزی گردیده است.

_ جلوه­ های اجتماعی تاثیر انقلاب اسلامی

مصادیقی از جلوه ­های تاثیر اجتماعی را می­توان در رفتارهای مذهبی از جمله گرایش به حجاب اسلامی در میان زنان و افزایش اقبال عمومی نسبت به فرائض دینی مشاهده كرد.

_ تاثیرات سیاسی انقلاب اسلامی

در تقارن با بیستمین سال پیروزی انقلاب اسلامی، واقعه مهمی در كشور اندونزی رخ می­دهد كه در رابطه با اسلام­گرایی و تاثیر انقلاب اسلامی با اهمیت هستند. سوهارتو حاكم نظامی این كشور پس از سه دهه حكومت بلامنازع در جریان فكری تنش­های اجتماعی و حزبی و در نهایت بروز بحران مالی آسیای شرقی و فشارهای اقتصادی و امواج اعتراض­های مردمی از سیاستها و شیوه كشورداری، سقوط می­كند. جانشین او یوسف حبیبی در دولت 17ماهه خود نتوانست به مطالبات مردمی پاسخی شایسته دهد و سرانجام طی انتخابات 1999 كنار رفت. عبدالرحمن وحید رهبر حزب بیداری ملی با 33 رای مجلس به عنوان رئیس جمهور جدید انتخاب شد. او یكی از رهبران مسلمان و رئیس نهضه العلما به معنای تجدید حیات فقهای اسلام بود. وحید به دلیل ضعف مدیریت اكثریت نمایندگان مجلس را به جرگه مخالفان خود روانه ساخت. نهایتاً به دنبال عزل وحید مگاواتی سوكارنو معاون او مطابق قانون اساسی به ریاست جمهوری برگزیده شد. نكته جالب اینكه معاون مگاواتی سوكارنو ریاست یك حزب اسلامی را بر عهده دارد كه به گفته خودش رهبری یك زن را بر یك كشور مسلمان نمی­پذیرد. او حاج حمزه رهبر حزب اسلامی توسعه یكپارچه كه آن را 26 سال پیش بنا نهاد و در حال حاضر 26 میلیون عضو دارد است. او از اعضای اصلی نهضه العلما به رهبری وحید بود كه از آن جدا شد و حزب اسلامی "توسعه یكپارچه" را بنا نهاد.

_ روابط با جمهوری اسلامی ایران

اندونزی در طول جنگ سیاست بی­طرفی را اتخاذ و در سالهای آخر جنگ نیز از اجرای كامل قطعنامه 598 حمایت می­كرد. در این مدت اندونزی تلاش نمود ضمن باز نگاه داشتن باب مراوده با ایران، به نحوی عمل كند كه به روابط این كشور با كشورهای بزرگ لطمه­ای وارد نیاید، با اینحال با پایان یافتن جنگ تحمیلی و بروز تمایل و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر توسعه روابط با كشورهای همسایه و دوست، رابطه دو كشور افزایش یافته است.

_ چگونگی موضع­گیری در سازمانهای بین­المللی بر له یا علیه جمهوری اسلامی ایران

در مجموع ایران و اندونزی نسبت به درخواستهای حمایت از یكدیگر در سازمانهای بین­المللی جواب مثبت داده­ اند. در بسیاری موارد شاهد بوده ­ایم كه دودولت با توافقات صورت داده از مواضع یكدیگر در سازمانهای بین­المللی حمایت كرده ­اند كه مشخص ترین آن حمایتهای اندونزی از مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال مسئله فلسطین بوده است.

محمد حاجی پور