۰
شنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۲ ساعت ۱۱:۳۶

سجده سکولاریسم بر خدایان هالیوود

سجده سکولاریسم بر خدایان هالیوود
غلبه سینمای ماورایی، اسطوره ای و تاخت و تاز جادوگری به ویژگی اصلی سینمای آمریکا تبدیل شده است. از پایان جنگ سرد تاکنون؛ سینمای نوین آمریکا به پرواز درآمده و انسان را در افکار دور و درازی فرو برده است. انسانی که با موج جدید سینما ایجاد شده می تواند پرواز کند و فراتر از قهرمانان افسانه های گذشته عمل نماید. علت های اتخاذ این رویکرد را با مهدی علیپور کارشناس سینما و هالیوود به بحث نشسته ایم.

موسسه مطالعات آمریکا: نظر شما در مورد فيلم هايي با محوريت ابرقهرمانهايي همچون سوپرمن، بتمن، اسپايدر من و انتقام جويان چيست؟

مهدی علیپور: خب، براي بررسي اين موضوع كه مطلبي بسيار مهم است بايد كمي روي موضوع عميق شد چون ابرقهرمانها صرفا به هاليوود و يا داستانهای مصور محدود نمي‌شوند. تمام اسطوره هايي كه در فرهنگ هاي مختلف وجود دارند، همان بتمن ها و اسپايدرمن هاي امروزي بوده و ابرقهرمان هاي امروزي ادامه دهنده راه اسطوره هاي فرهنگ هاي گذشته هستند. براي پي بردن به اين موضوع بايد علت ساخت اسطوره ها در فرهنگ هاي مختلف را كشف كرد و به اين نكته بسيار مهم رسيد كه، چرا در فرهنگ هاي مختلف اسطوره ها بوجود آمده است؟

به اعتقاد من غربي ها به جواب درستي در اين زمينه نرسيده اند و با بررسي نظرات برخي از فيلسوفان و انديشمندان غربي مي توان به اين نكته رسيد. مثلا كاسيرر فيلسوف آلماني در فلسفه صورت هاي سمبليك خود با رد امكان ارتباط بي واسطه انسان با طبيعت، صورت هاي سمبليك را به عنوان واسطه و ميانجي اين ارتباط معرفي مي كند و اسطوره را يكي از اولين و اصلي ترين صورت هاي سمبليك مي داند اما اين كه چرا اين اسطوره ها در فرهنگ هاي مختلف خلق ميشود به صورت بسيار دقيق به آن اشاره اي نمي شود، و يا يونگ با آنكه تحقيقات وسيعي در حوزه فرديت انسان مي كند باز سوال های زيادي را بي پاسخ مي گذارد.
اگر به تعليمات دين اسلام و انديشه متفكران اسلامي روي آوريم به راحتي مي توان به ريشه اصلي خلق اين اسطوره ها رسيد؛ كه ابتدا فقر ذاتي بشر است و سپس سعي او در رسيدن به غناي مطلق؛ والله غني و انتم الفقراء، ياايها الناس أنتم الفقراء إلى الله اگر بخواهم اين مطلب را كه مساله اي بسيار عميق است به سادگي توضيح دهيم بايد اينگونه بگويم كه بشر ابتدا با نگاهي به خود نيازهايي بي نهايت را حس مي‌كند و هر روزي كه از زندگي او مي گذرد سعي مي كند اين نيازها را برطرف سازد. پس هر روزي كه از زندگي بشر مي گذرد سعي او را در رفع نيازهايش شاهديم، اما كشف اين نيازها و چگونگي رفع آنها در هر فرهنگ بسته به عمق تفكرات ملتها متفاوت است.
اينجاست كه اسطوره ها به عنوان نماد رفع نيازها پا به عرصه فرهنگ مي گذارند. يعني اين كه يك ملت يا افرادي در يك ملت احساس كرده اند كه نيازهايي در وجود خود دارند كه اگر آن نيازها برطرف شوند تبديل به آنچه كه ما اسطوره مي گوييم مي شود مثلا انسان هايي در خود اين نياز را احساس كرده اند كه نمي توانند به آسمان بروند بعد اسطوره اي خلق مي كنند كه به عنوان مثال پرواز براي بشر امروزي نيازهايي تعريف شده است كه در وجود ابرقهرمانان امروزي آن نيازها برطرف شده است؛ مثلا سوپرمن قدرت پرواز دارد. در واقع كساني كه روي اين فيلمها سرمايه گذاري را مي كنند همان هايي هستند كه به بشر امروزي نيازهايش را القا كرده‌اند.

مي كند البته به اين نكته ظريف نيز بايد توجه داشت كه صرفا آنچه كه در يك فرهنگ نياز معرفي مي شود ممكن است در حقيقت نياز نباشد
و يا اين كه نيازي بزرگتر در عمق اين نياز وجود داشته باشد. اگر از آن انساني كه در احساس نياز به پرواز مي كند بپرسيم كه چرا مي خواهي پرواز كني او خواهد گفت كه با پرواز مي توانم مسافتي طولاني را در زماني بسيار كوتاه طي كنم. پس او دوست دارد كه زمان طولاني يك سفر را كوتاه كند به همين دليل است كه در خود احساس نياز به پرواز مي كند. يا ممكن است به ما بگويد وقتي كه به آسمان مي روم محدوده بزرگي را مي توانم مشاهده كنم و ببينم در نقاط مختلف چه چيزهايي وجود دارد پس او نياز دارد كه بداند در نقاط مختلف دنيا چه مي گذرد و همين طور مي توان به نيازهاي ديگر او در پشت نياز به پرواز پي برد.
حال اگر نگاهي به ابرقهرمان هاي امروزي بيندازيم به خوبي آنچه كه اشاره شد مشخص مي شود. براي بشر امروزي نيازهايي تعريف شده است كه در وجود ابرقهرمانان امروزي آن نيازها برطرف شده است؛ مثلا سوپرمن قدرت پرواز دارد. در واقع كساني كه روي اين فيلمها سرمايه گذاري را مي كنند همان هايي هستند كه به بشر امروزي نيازهايش را القا كرده‌اند.

موسسه مطالعات آمریکا: اين افراد چه نيازهايي را به بشر امروزي القا كرده‌اند؟

مهدی علیپور: نيازهايي كاملا مادي. در واقع سالهاست هاليوود از بشري كه خداوند او را براي عبادت خود خلق كرده، بشري كاملا مادي و سرگرم دنيا ساخته است و ابرقهرماناني كه اكنون روي آنها مانور مي دهند قدرتهايي كاملا دنيوي دارند يعني آنها اينگونه به بشر امروز القا كرده اند كه نيازهايش مادي است در نتيجه بي نيازي او نيز كاملا مادي است پس اسطوره او نيز به عنوان نماد بي نيازي كاملا مادي و دنيوي است.

موسسه مطالعات آمریکا: در تعريف شما شخصيت «ثور» به عنوان يكي از خدايان كه در واقع با معنويت انسان در ارتباط است چه جايگاهي دارد؟

مهدی علیپور: به خوب نكته اي اشاره كرديد. درست است كه ثور يكي از خدايان است ولي در واقع اين خدا نيز هيچ ارتباطي با بعد معنوي انسان ندارد و كاملا مادي است(البته بعد مادي كه بنده به آن اشاره دارم در اصطلاح فلسفي آن است و با اصطلاح فيزيكي آن متفاوت است) شما هيچ وقت نمي توانيد وجوه معنوي انسان را ببينيد مثلا عشق، غم و شادي، اميد و ياس هيچ كدام براي شما با چشم مادي قابل رويت نيست در واقع چشم مادي قابليت ديدن امور مادي را دارد ولي ما با همين چشم ثور خدا را مي بينيم كه اين نشان مي دهد كه اين خدا نيز مادي است. البته آنها كه روي ثور سرمايه گذاري كرده اند سعي داشته اند نياز معنوي انسان را به شيوه اي مادي برطرف سازند.

موسسه مطالعات آمریکا: چرا در اين چند سال اخير به اين ابرقهرمان ها توجه بيشتري شده است و ما شاهد سرمايه گذاري هاي بسيار زيادي در اين زمينه هستيم؟


مهدی علیپور: با توجه به اينكه اين ابرقهرمان ها در داستان هاي متفاوتي عرضه مي شوند و داستان هاي آنها نيز محتواي يكساني ندارند نمي توان به علتي واحد رسيد مثلا سري بتمن و اسپايدرمن به عللي متفاوت از هم عرضه شده اند حتي با توجه به سال ساخت هركدام از قسمت هاي مثلا بتمن مي توان به علت هاي مختلفي پي برد. قطعا كاركرد بتمن آغاز مي كند با شواليه تاريكي برمي خيزد متفاوت است، اما دو علت كلي را مي توان براي آن بيان كرد. اول اينكه بشر امروز در متوهم شدن و متوهم ماندن مردم آمريكا حكومت نقش زيادي دارد، اما به هر حال آنها متوهمند! مثلا دشمني كه دائما در اين فيلمها به آن اشاره مي شود. آمريكايي ها (منظورم اكثر آمريكايي‌هاست) تا به حال از خود پرسيده اند
كه اين دشمن با اين قدرت زياد چرا يك با به آمريكا حمله نكرده است؟ و اصلا اين دشمن كجاست؟

در اثر القائات متفكران مادي بشدت دنياگرا شده است پس در نتيجه بي نيازي خود را در توجه به اين ابرقهرمان ها كه نماد قدرتهايي مادي هستند مي‌بيند. دوم اينكه اين ابرقهرمان ها به شدت در مخاطب اصلي خود كه همان امريكايي ها هستند با توجه به همذات پنداري مخاطب با اين ابرقهرمان ها حس روحيه و اعتماد به نفسي كاذب ايجاد مي كند. كه با توجه به وضعيت بحراني كه آمريكا در آن قرار دارد اين روحيه دادن هاي كاذب كاملا ضروري است.

موسسه مطالعات آمریکا: به قسمت آخر بتمن اشاره كرديد نظر شما در مورد اين فيلم كه حدود ۳۰۰ ميليون دلار براي ساخت آن هزينه شده چيست؟


مهدی علیپور: اين فيلم براساس يك سفر اسطوره اي ساخته شده ابتدا دنياي عادي داريم. بعد قهرمان به ماجرا دعوت شده و او نيز همانند تمام اسطوره ها آن را رد مي كند بعد با استاد خود ملاقات كرده و سپس مجبور مي شود وارد ماجرا شود. در اين ماجرا او بايد يكبار ديگر خود را يافته و به نيروي دروني خود پي ببرد و سپس به سمت قسمت پاياني داستان پيش رود. در بتمن عناصر بحران اقتصادي و تروريست و بمب اتم كه اين روزها زياد به گوش مي خورند عناصري كليدي هستند. در واقع اين ابرقهرمان نقش ضمير ناخودآگاه جمعي آمريكايي را دارد كه خود را بازآفريني كرده و به مقابله با شخصيت «بين» مي رود. خب حالا خودتان را جاي يك آمريكايي بگذاريد. ديدن اين فيلم چقدر مي تواند به شما كه چند سالي است در بحران اقتصادي هستيد و دائما خطر ترويستها به شما گوشزد مي شود، روحيه دهد.

موسسه مطالعات آمریکا: البته روحيه كاذب!


مهدی علیپور: قطعا؛ به اعتقاد من ديدن اينگونه فيلمهاي هاليوودي سالهاست مردم جهان خصوصا آمريكايي ها را متوهم ساخته است. امثال اين فيلم يا از آن جالبتر فيلم انتقامجويان خوراك بسياري خوبي است براي مردمي كه خواسته يا ناخواسته دچار توهم شده اند، و براي آنكه در اين توهم بمانند نياز به چنين فيلمهايي دارند.

موسسه مطالعات آمریکا: نكته آخري را مي شود بيشتر توضيح دهيد؟

مهدی علیپور: بسيار روشن است. انسانهايي كه فطرت الهي خود را رها كرده و بي نيازي خود را در دنيا جستجو مي كند انسانهايي متوهمند و فروش بالاي اين فيلمها نشان مي دهد كه اين انسانها دوست دارند در اين توهم بمانند. البته در متوهم شدن و متوهم ماندن مردم آمريكا حكومت نقش زيادي دارد، اما به هر حال آنها متوهمند! مثلا دشمني كه دائما در اين فيلمها به آن اشاره مي شود. آمريكايي ها (منظورم اكثر آمريكايي‌هاست) تا به حال از خود پرسيده اند كه اين دشمن با اين قدرت زياد چرا يك با به آمريكا حمله نكرده است؟ و اصلا اين دشمن كجاست؟ حكومت آمريكا مي گويد مسلمانها يكي از همان دشمنان هستند. آمريكايي هاي چرا از نمي پرسند پس چرا ما از بسياري اين دشمنان در گذشته و حتي اكنون حمايت مي كنيم؛ و سوالاتي از اين دست.

موسسه مطالعات آمریکا: و كلام آخر؟

مهدی علیپور: ببينيد در ابتداي صحبتهايم به دو آيه از قرآن اشاره كردم كه به فقر انسان و غناي خدا اشاره مي كرد. خدا مي گويد تو فقيري و من غني پس بايد من را بپرستي. اما بشر امروزي خصوصا اكثر مردم در دنیای سکولار با رها كردن فطرت الهي خود به سمت دنيا رفته و ابرقهرماناني همچون سوپرمن و بتمن را مي پرستند. در واقع فيلمهاي هاليوودي با محوريت ابرقهرمانها تصويرگر بت‌هاي امروزي هستند كه مردم آنها را بجاي خدا مي پرستند.
کد مطلب : ۳۵۱۸۴۷
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما

منتخب
پیشنهاد ما