۰
شنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۰۰
دکتر «قندیل عباس» استاد دانشگاه «قائد اعظم» اسلام‌آباد و کارشناس مسائل سیاسی پاکستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در اسلام‌آباد به تبیین ابعاد مختلف انتخابات پارلمانی آینده پاکستان پرداخت.
متن مصاحبه ایشان به شرح ذیل است:
احزاب مختلف مذهبی پاکستان در طول تاریخ همواره کوشیده‌اند تا در عرصه سیاسی پاکستان حضور فعال داشته و در این زمینه تأثیرگذار باشند. لذا با توجه به تنوع قومی و گرایشات دینی این احزاب برای کسب رأی بدنبال ایجاد ائتلاف با سایر احزاب بوده‌اند.
با توجه به تاریخ پاکستان می‌توان مشاهده کرد که در نزدیکی برگزاری انتخابات ائتلافات جدیدی از احزاب مذهبی در کنار احزاب سیاسی شکل می‌گیرد که «مجلس متحده عمل» یکی ازموفقترین و پرکارترین این ائتلافات مذهبی طی سالیان گذشته بوده است.
چگونگی ایجاد چندپارچگی و اختلاف میان احزاب مذهبی در پاکستان
«مجلس متحده عمل» که از احزاب مختلف شیعه و سنی مانند «تحریک اسلامی»، «جماعت اسلامی» و «جمعیت‌علمای‌اسلام» در سال 2002 تشکیل شده بود، در انتخابات همان سال توانست به عنوان دومین حزب بزرگ در انتخابات پارلمانی به پیروزی رسد و در برخی ایالات مانند «خیبرپختونخواه» و «بلوچستان» توانست خود، دولت ایالتی تشکیل دهد.
این نکته را باید در نظر داشت که در سال 2002 به دلیل اینکه پس از حوادث 11 سپتامبر و حمله آمریکا به منطقه قرار داشتیم، در سراسر کشور پاکستان موج عظیمی از احساسات ضدآمریکایی وجود داشت و این احزاب مذهبی با تکیه بر شعار ضدآمریکایی توانستند رأی قابل‌توجهی را در آن سال به خود اختصاص دهند، اما این رأی ناگهانی بود و از پایداری طولانی مدت در سال‌های آینده برخوردار نبود.
از سوی دیگر، پس از گذشت چند سال از این پیروزی، احزاب عضو مجلس متحده عمل به تدریج اهداف سیاسی را جایگزین اهداف دینی و مذهبی کردند و همین موضوع باعث ایجاد مشکل و اختلاف سلیقه شدید میان آن‌ها شد که در نهایت به از هم‌گسیختگی این احزاب مذهبی از یکدیگر منجر شد.
شکل‌گیری ائتلافات جدید مذهبی در پاکستان
اکنون «مولانا فضل‌الرحمان» در آستانه انتخابات پارلمانی سال 2013 باردیگر اعلام کرد که احزاب مذهبی باید گرد یک پرچم جمع شده و به صورت متحد در انتخابات پارلمانی شرکت کنند که این نظر به شدت از سوی «جمعیت علمای اسلام-شاخه‌سمیع‌الحق» و جماعت اسلامی رد شد و آن‌ها اعلام کردند که حاضر به ایجاد ائتلاف با مولانا فضل‌الرحمان نیستند.
از این‌رو، احزاب مذهبی به طور جداگانه فعالیت خود را شروع کردند که در نهایت طی چند روز گذشته «مولانا سمیع‌الحق» از ایجاد ائتلافی جدید خبر داد.
این ائتلاف جدید با نام «جبهه متحد دینی» متشکل از پنج حزب جمعیت علمای اسلام سمیع‌الحق، «اهل سنت والجماعت (سپاه صحابه)»، «جمعیت علمای اسلام شاخه نظریاتی»،«جمعیت اهل حدیث» و «جمعیت علمای پاکستان شاخه سواد اعظم» است که به رهبری سمیع‌الحق امیدوارند تا بتوانند با سایر احزاب از جمله «مسلم لیگ شاخه نواز شریف» ائتلاف کرده و در انتخابات آینده کرسی‌های بیشتری را نسبت به قبل بدست آورند.
احزاب عضو این ائتلاف در واقع همان احزاب عضو «شورای دفاعی پاکستان» هستند که اکنون با نام سیاسی جبهه متحد دینی وارد میدان شده و سعی در ورود به بدنه سیاسی کشور پاکستان را دارند.
با این حال، جماعت اسلامی و جمعیت علمای اسلام شاخه فضل‌الرحمان اعلام کرده‌اند که وارد این ائتلاف نشده و هریک به طور جداگانه به فعالیت سیاسی خواهند پرداخت.
براساس رفتارهای این احزاب اکنون مشخص است که جبهه متحد دینی به سمت مسلم لیگ شاخه نواز شریف و جمعیت علمای اسلام شاخه فضل‌الرحمان به حزب مردم پاکستان نزدیک هستند.
نقش عربستان در پشتیبانی از ائتلاف مذهبیون
پس از اینکه عربستان سعودی در زمان تبعید نواز شریف جان وی را نجات داد و از او حمایت کرد، این شائبه وجود دارد که شخص نواز شریف و نزدیکان وی خود را مدیون ریاض دانسته و طبق سیاست‌های متبوع این کشور عمل خواهند کرد.
از سوی دیگر، در زمان حکمرانی طالبان در افغانستان تنها 3 کشور از جمله عربستان سعودی و پاکستان دولت آن‌ها را به رسمیت شناختند و دیده می‌شود که احزاب عضو جبهه متحد دینی هم در همه زمان‌ها از طالبان حمایت کرده‌اند.
بنابراین نزدیکی ایدئولوژیک جبهه متحد دینی به ریاض و همچنین حمایت این جبهه از نواز شریف، شائبه حمایت عربستان سعودی از این ائتلاف سیاسی – مذهبی را افزایش می‌دهد.
عبور از افراط‌گرایی، راه حل نجات سیاسی
با توجه به اینکه طی سالیان گذشته بحث افراط‌گرایی و تندروی‌های مذهبی در پاکستان افزایش یافته است، مردم اقبال کمتری برای گرایش به سمت احزاب مذهبی تندرو داشته و بیشتر ترجیح می‌دهند تا به سمت احزاب لیبرال و معتدل روی بیاورند.
این گزینه وجود دارد که اگر این احزاب مذهبی بار دیگر بتوانند در شعارهای سیاسی خود دیدگاه میانه‌ای را ارائه کرده و خط‌مشی خود را به سمت مبارزه با تروریسم، مبارزه با فساد مالی، حل مشکلات انرژی و اقتصادی تغییر دهند، می‌توانند تا حدی آرای مردمی به سوی خود جلب کنند.
حزب جماعت اسلامی؛ ازنزدیکی به اخوان‌المسلمین تا گریز از فرقه‌گرایی
حزب جماعت اسلامی گاهی به عنوان شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین شناخته می‌شود زیرا «مولانا مودودی» بنیانگذار این حزب نزدیکی خاص و ویژه‌ای به رهبران اخوان داشته و امروزه هم در شبه‌قاره دیده می‌شود که شاخه‌های مختلف اخوان‌المسلمین ارتباط نزدیکی با جماعت اسلامی دارند و اکنون نیز رهبران جماعت اسلامی سفرهای زیادی به مصر، ترکیه، فلسطین و لبنان داشته و با رهبران اخوان‌المسلمین در این کشورها دیدار می‌کنند.
جماعت اسلامی خط مشی سیاسی انقلابی را پیگیری کرده و از فرقه‌گرایی و حمایت از گروه‌های فرقه‌گرا اجتناب می‌ورزد و این موضوع نیز در رابطه با جماعت اسلامی قابل درک است که این حزب در اکثر ائتلاف‌های خود سعی داشته تا تمام گروه‌ها اعم از شیعه و سنی را در کنار هم بپذیرد.
به نظر می‌رسد در انتخابات آینده جماعت اسلامی به جای گرایش به ائتلافات مذهبی بیشتر به ائتلافات سیاسی تمایل پیدا کرده و به حزب «تحریک انصاف پاکستان» به رهبری «عمران خان» نزدیک شود.
نقش ارتش در انتخابات
در دوران حکومت مجلس متحد عمل این فکر در میان مردم وجود داشت که گروه‌های مذهبی به ارتش نزدیک هستند و نظر ارتش در تصمیمات پارلمانی اعمال می‌شود.
حال با کاهش نقش گروه‌های مذهبی و افول آرای این احزاب، به نظر می‌رسد اعمال نفوذ ارتش نیز کاهش پیدا کرده باشد، البته تعدادی کرسی سنتی در پارلمان وجود دارد که این تعداد در مقابل اکثریت احزاب سیاسی کاری از پیش نخواهند برد و این موضوع مصادف با کاهش نقش ارتش این کشور در تصمیم‌گیری سیاسی پاکستان است.
احتمال پیروزی
با توجه به تغییرات انجام شده در سطح کشور پاکستان، به احتمال فراوان «حزب مردم پاکستان» با اختلاف بسیار کم نسبت به حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف در انتخابات به پیروزی خواهد رسید ولی نمی‌تواند دولت قدرتمندی را تشکیل دهد، این در حالی است که حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف در ایالت «پنجاب» که بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین ایالت پاکستان است آرا را بدست خواهد آورد و در کنار حزب مردم در دولت آینده حضور دارد.
متن مصاحبه ایشان به شرح ذیل است:
احزاب مختلف مذهبی پاکستان در طول تاریخ همواره کوشیده‌اند تا در عرصه سیاسی پاکستان حضور فعال داشته و در این زمینه تأثیرگذار باشند. لذا با توجه به تنوع قومی و گرایشات دینی این احزاب برای کسب رأی بدنبال ایجاد ائتلاف با سایر احزاب بوده‌اند.
با توجه به تاریخ پاکستان می‌توان مشاهده کرد که در نزدیکی برگزاری انتخابات ائتلافات جدیدی از احزاب مذهبی در کنار احزاب سیاسی شکل می‌گیرد که «مجلس متحده عمل» یکی ازموفقترین و پرکارترین این ائتلافات مذهبی طی سالیان گذشته بوده است.
چگونگی ایجاد چندپارچگی و اختلاف میان احزاب مذهبی در پاکستان
«مجلس متحده عمل» که از احزاب مختلف شیعه و سنی مانند «تحریک اسلامی»، «جماعت اسلامی» و «جمعیت‌علمای‌اسلام» در سال 2002 تشکیل شده بود، در انتخابات همان سال توانست به عنوان دومین حزب بزرگ در انتخابات پارلمانی به پیروزی رسد و در برخی ایالات مانند «خیبرپختونخواه» و «بلوچستان» توانست خود، دولت ایالتی تشکیل دهد.
این نکته را باید در نظر داشت که در سال 2002 به دلیل اینکه پس از حوادث 11 سپتامبر و حمله آمریکا به منطقه قرار داشتیم، در سراسر کشور پاکستان موج عظیمی از احساسات ضدآمریکایی وجود داشت و این احزاب مذهبی با تکیه بر شعار ضدآمریکایی توانستند رأی قابل‌توجهی را در آن سال به خود اختصاص دهند، اما این رأی ناگهانی بود و از پایداری طولانی مدت در سال‌های آینده برخوردار نبود.
از سوی دیگر، پس از گذشت چند سال از این پیروزی، احزاب عضو مجلس متحده عمل به تدریج اهداف سیاسی را جایگزین اهداف دینی و مذهبی کردند و همین موضوع باعث ایجاد مشکل و اختلاف سلیقه شدید میان آن‌ها شد که در نهایت به از هم‌گسیختگی این احزاب مذهبی از یکدیگر منجر شد.
شکل‌گیری ائتلافات جدید مذهبی در پاکستان
اکنون «مولانا فضل‌الرحمان» در آستانه انتخابات پارلمانی سال 2013 باردیگر اعلام کرد که احزاب مذهبی باید گرد یک پرچم جمع شده و به صورت متحد در انتخابات پارلمانی شرکت کنند که این نظر به شدت از سوی «جمعیت علمای اسلام-شاخه‌سمیع‌الحق» و جماعت اسلامی رد شد و آن‌ها اعلام کردند که حاضر به ایجاد ائتلاف با مولانا فضل‌الرحمان نیستند.
از این‌رو، احزاب مذهبی به طور جداگانه فعالیت خود را شروع کردند که در نهایت طی چند روز گذشته «مولانا سمیع‌الحق» از ایجاد ائتلافی جدید خبر داد.
این ائتلاف جدید با نام «جبهه متحد دینی» متشکل از پنج حزب جمعیت علمای اسلام سمیع‌الحق، «اهل سنت والجماعت (سپاه صحابه)»، «جمعیت علمای اسلام شاخه نظریاتی»،«جمعیت اهل حدیث» و «جمعیت علمای پاکستان شاخه سواد اعظم» است که به رهبری سمیع‌الحق امیدوارند تا بتوانند با سایر احزاب از جمله «مسلم لیگ شاخه نواز شریف» ائتلاف کرده و در انتخابات آینده کرسی‌های بیشتری را نسبت به قبل بدست آورند.
احزاب عضو این ائتلاف در واقع همان احزاب عضو «شورای دفاعی پاکستان» هستند که اکنون با نام سیاسی جبهه متحد دینی وارد میدان شده و سعی در ورود به بدنه سیاسی کشور پاکستان را دارند.
با این حال، جماعت اسلامی و جمعیت علمای اسلام شاخه فضل‌الرحمان اعلام کرده‌اند که وارد این ائتلاف نشده و هریک به طور جداگانه به فعالیت سیاسی خواهند پرداخت.
براساس رفتارهای این احزاب اکنون مشخص است که جبهه متحد دینی به سمت مسلم لیگ شاخه نواز شریف و جمعیت علمای اسلام شاخه فضل‌الرحمان به حزب مردم پاکستان نزدیک هستند.
نقش عربستان در پشتیبانی از ائتلاف مذهبیون
پس از اینکه عربستان سعودی در زمان تبعید نواز شریف جان وی را نجات داد و از او حمایت کرد، این شائبه وجود دارد که شخص نواز شریف و نزدیکان وی خود را مدیون ریاض دانسته و طبق سیاست‌های متبوع این کشور عمل خواهند کرد.
از سوی دیگر، در زمان حکمرانی طالبان در افغانستان تنها 3 کشور از جمله عربستان سعودی و پاکستان دولت آن‌ها را به رسمیت شناختند و دیده می‌شود که احزاب عضو جبهه متحد دینی هم در همه زمان‌ها از طالبان حمایت کرده‌اند.
بنابراین نزدیکی ایدئولوژیک جبهه متحد دینی به ریاض و همچنین حمایت این جبهه از نواز شریف، شائبه حمایت عربستان سعودی از این ائتلاف سیاسی – مذهبی را افزایش می‌دهد.
عبور از افراط‌گرایی، راه حل نجات سیاسی
با توجه به اینکه طی سالیان گذشته بحث افراط‌گرایی و تندروی‌های مذهبی در پاکستان افزایش یافته است، مردم اقبال کمتری برای گرایش به سمت احزاب مذهبی تندرو داشته و بیشتر ترجیح می‌دهند تا به سمت احزاب لیبرال و معتدل روی بیاورند.
این گزینه وجود دارد که اگر این احزاب مذهبی بار دیگر بتوانند در شعارهای سیاسی خود دیدگاه میانه‌ای را ارائه کرده و خط‌مشی خود را به سمت مبارزه با تروریسم، مبارزه با فساد مالی، حل مشکلات انرژی و اقتصادی تغییر دهند، می‌توانند تا حدی آرای مردمی به سوی خود جلب کنند.
حزب جماعت اسلامی؛ ازنزدیکی به اخوان‌المسلمین تا گریز از فرقه‌گرایی
حزب جماعت اسلامی گاهی به عنوان شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین شناخته می‌شود زیرا «مولانا مودودی» بنیانگذار این حزب نزدیکی خاص و ویژه‌ای به رهبران اخوان داشته و امروزه هم در شبه‌قاره دیده می‌شود که شاخه‌های مختلف اخوان‌المسلمین ارتباط نزدیکی با جماعت اسلامی دارند و اکنون نیز رهبران جماعت اسلامی سفرهای زیادی به مصر، ترکیه، فلسطین و لبنان داشته و با رهبران اخوان‌المسلمین در این کشورها دیدار می‌کنند.
جماعت اسلامی خط مشی سیاسی انقلابی را پیگیری کرده و از فرقه‌گرایی و حمایت از گروه‌های فرقه‌گرا اجتناب می‌ورزد و این موضوع نیز در رابطه با جماعت اسلامی قابل درک است که این حزب در اکثر ائتلاف‌های خود سعی داشته تا تمام گروه‌ها اعم از شیعه و سنی را در کنار هم بپذیرد.
به نظر می‌رسد در انتخابات آینده جماعت اسلامی به جای گرایش به ائتلافات مذهبی بیشتر به ائتلافات سیاسی تمایل پیدا کرده و به حزب «تحریک انصاف پاکستان» به رهبری «عمران خان» نزدیک شود.
نقش ارتش در انتخابات
در دوران حکومت مجلس متحد عمل این فکر در میان مردم وجود داشت که گروه‌های مذهبی به ارتش نزدیک هستند و نظر ارتش در تصمیمات پارلمانی اعمال می‌شود.
حال با کاهش نقش گروه‌های مذهبی و افول آرای این احزاب، به نظر می‌رسد اعمال نفوذ ارتش نیز کاهش پیدا کرده باشد، البته تعدادی کرسی سنتی در پارلمان وجود دارد که این تعداد در مقابل اکثریت احزاب سیاسی کاری از پیش نخواهند برد و این موضوع مصادف با کاهش نقش ارتش این کشور در تصمیم‌گیری سیاسی پاکستان است.
احتمال پیروزی
با توجه به تغییرات انجام شده در سطح کشور پاکستان، به احتمال فراوان «حزب مردم پاکستان» با اختلاف بسیار کم نسبت به حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف در انتخابات به پیروزی خواهد رسید ولی نمی‌تواند دولت قدرتمندی را تشکیل دهد، این در حالی است که حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف در ایالت «پنجاب» که بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین ایالت پاکستان است آرا را بدست خواهد آورد و در کنار حزب مردم در دولت آینده حضور دارد.
مرجع : خبرگزاری فارس
کد مطلب : ۲۴۳۵۶۸
منتخب
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
