۰
يکشنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۱۵

آینده رویکرد ترکیه در قبال حمله یا کمک به داعش

آینده رویکرد ترکیه در قبال حمله یا کمک به داعش
ترکیه و نگاه به مسائل عراق

ترکیه از گذشته به علل مختلف از داعش حمایت کرده و حمایتش در چند سال گذشته ادامه داشته است. دلایل این امر متعدد است. اگر به نشانه هایی این امر بپردازیم، از یک سو باید گفت در اواخر سال گذشته یا قبل از عید نوروز ترکیه دو بار علمای جهان اهل سنت را از کشورهای مختلف در استانبول گرد هم آورد. آن ها در این گرده همایی در بیانیه ای اعلام کردند مجاهدین در عراق علیه نوری المالکی می جنگند و ان شاءالله پیروز شوند.

منظور آنها از مجاهدین، داعش بود. علاوه بر آن، بعد از این که موصل تحت اشغال نیروهای تروریستی داعش قرار گرفت، احمد اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، (که هم اکنون نخست وزیر شده است) اعلام کرد داعش واکنش خشم اهل سنت عراق است. از این دید، دولت نوری المالکی و شیعیان عراق به طور مداوم در حال سرکوب داعشی ها بودند و داعش اکنون از شیعیان انتقام می گیرد.

از سوی دیگر، ترکیه در عراق برای خود متحدینی فراهم کرده است که سردسته ی آن ها طارق الهاشمی و مسعود بارزانی است. در این راستا ترکیه عملا در شمال عراق سیاست پاکسازی شیعیان، ترک های آذری، کرد و عرب را در دستور کار دارد. داعش این پاکسازی را انجام می دهد و صدها هزار نفر شیعه ی عرب، ترکمن و کرد از شمال عراق و مناطق کردنشین ، موصل و کرکوک را فراری داده و آنها به مناطق جنوبی و مرکزی نظیر بغداد، کربلا، نجف و بصره رفته اند.

همچنین هزاران نفر از شیعیان نیز توسط داعش قتل عام شدند. در این بین هر چند ترکیه مدعی بود که از ترکمن های عراق به عنوان هم نژادان خود حمایت می کند، اما این کشور از کشتار ترکمنان عراق توسط داعش چشم پوشی کرد. در حالی که آنکارا در شمال عراق چندین پایگاه نظامی داشت، اما هیچ کدام را برای حمایت از ترکمنان و مقابله با داعش وارد عمل نشد و حتی نتوانست از اشغال کنسولگری توسط داعش جلوگیری و (در حالی که می توانست این کار را انجام دهد) یا کنسولگری خود را از اشغال داعش آزاد کند.

ترکیه در عراق بیشتر به دنبال ایجاد فدراسیون سنی عرب و منطقه ی خاص اهل سنت است. یعنی ایجاد فدراسیون سنی عرب در مناطقی غیر از مناطق مرکزی و جنوبی، که اکثرا شیعه نشین هستند، هدف این کشور است. در این راستا آنکارا قصد دارد این مناطق را به منطقه ی فدرال سنی تبدیل کند تا نفوذ خود را در عراق حفظ و گسترش دهد. در کنار این باید توجه داشت که آنکارا تلاش می کند منطقه ی سنی نشین عراق به صورت استراتژیکی و ژئوپلتیکی با بخش سنی نشین سوریه متحد کند.

بنابراین داعش به نوعی در خدمت سیاست های ترکیه (که در محور غرب و ناتو قرار دارد) است و وظایفی را برای ترکیه انجام می دهد. علاوه بر آن ترکیه می خواهد اتحاد و همکاری ایران، عراق، سوریه، لبنان و فلسطین (که محور ضدصهیونیست است) را کور کند. ترکیه در این جهت با اسرائیل همسو است. در حوزه انرژی هم ترکیه قصد دارد اجازه صدور نفت و گاز عراق و ایران را از طریق عراق، سوریه و دریای مدیترانه ی شرقی ندهد و انحصار انتقال نیرو و انرژی ایران و عراق را در اختیار خود قرار دهد. یعنی این کشور تلاش می کند محور انرژی و اقتصادی محسوب شود و داعش نیز به این امر کمک می کند.

اهدافی ترکیه در سوریه یا کردستان سوریه

کردستان سوریه منطقه ای یکپارچه نیست، بلکه سه منطقه ی کانتونی کوبانی، عفرین و حسکه در آن قرار دارد. این سه منطقه از همدیگر جداست. یعنی کردستان سوریه همانند کرستان ایران یا کردستان عراق یکپارچه نیست. اکنون در کردستان سوریه حزب اتحاد دموکراتیک (می
توان گفت وابسته به پ ک ک هست،) حکومت های کوچک منطقه ای و به نوعی دولت های خودمختاری را تشکیل داده است؛ اما ترکیه مخالف این کانتون های کرد است.

در این شرایط هر چند ترکیه پ ک ک و داعش را به عنوان دو سازمان تروریستی اعلام کرده است، اما از طریق داعش تلاش می کند مناطق کردنشین سوریه را از بین برده و یا تحت کنترل خود یا داعش قرار دهد. مثلا در مسئله ی کوبانی، این منطقه از سه طرف تحت محاصره و تهاجم داعش و از یک طرف دیگر تحت محاصره ترکیه است.

در واقع ترکیه کوبانی را هم محاصره و هم تحریم کرده است و تلاش می کند نیروهای مقاومت کرد در این منطقه شکست بخورند. ترکیه اعلام کرده است که اگر آنها (کردها) در صف مخالفین مسلح سوریه قرار نگیرند، آن ها را سرکوب و به عنوان دشمن اعلام خواهد کرد. در این راستا ترکیه اکنون به کردهای کردستان سوریه به عنوان یک دشمن نگاه می کند و از طریق داعش درصدد سرکوبی آن ها است.

نوع رابطه ی ترکیه با داعش

مناسبات سیاسی و ایدئولوژیکی داعش با ترکیه : اخیرا اردوغان بعد از نماز عید قربان گفته متاسفانه مسلمان به دست مسلمان کشته می شود و مسلمانان با شعار الله اکبر همدیگر را می کشند که این غیرقابل قبول و تحمل است. در واقع هر چند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، اشاره کرده حکومت حزب عدالت و توسعه به هیچ یک از گروههای تروریستی و در راس آنها داعش کمک و حمایت نکرده و هیچ کس نیز نمی تواند کمک ترکیه به داعش را اثبات کند، اما ترکیه داعش را به عنوان مسلمان می شناسد.

چنانچه ترکیه قبلا به داعش پیام داده بود که پرسنل کنسول گری ترکیه در موصل مسلمان هستند و مسلمان نباید مسلمان را گروگان بگیرد. از نگاه اعلانی اردوغان، داعش نیز مانند پ ک ک است و در ظاهر با داعش رابطه ای ندارد. در حالی که غرب ترکیه را متهم به حمایت داعش می کند، ترکیه به این امر اشاره می کند که اتباع غرب در سوریه درحال جنگ هستند، جنگجویان خارجی از ترکیه به سوریه وارد نشده و ترک ها مانع ورود 6 هزار نفر به ترکیه شده اند؛ اما حقیقت امر دیگری است.

مناسبات اقتصادی، سیاسی، امنیتی داعش با ترکیه: طبق گزارش های مختلف، داعش در تمام مناطق استان های مرزی ترکیه، نیرو جمع آوری کرده است. حتی داعش در استانبول، آنکارا و شهرهای مختلف دیگر ترکیه پایگاه های جمع آوری حمایت انسانی ایجاد کرده است. همچنین چندین گروه مختلف و ظاهرا مذهبی ترکیه، حمایت ها و کمک های انسانی برای داعش جمع آوری می کنند. علاوه بر آن، اکنون که آمریکا تاسیسات نفتی سوریه را بمباران می کند، باید پرسید نفت داعش از کجا صادر می شود؟ آیا از طریق تانکرهای هوایی صادر می شود یا از طریق زمینی؟ اگر زمینی باشد از کجا صادر می شود؟ در پاسخ باید گفت یکی از درآمدهای داعش، صدور نفت سوریه از خاک ترکیه است.

ترکیه و ائتلاف ضد داعش

ترکیه حضور در مبارزه با داعش و پیوستن به ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا را مشروط کرده است. این کشور سه شرط اصلی دارد. شرکت فعال آمریکا در براندازی حکومت بشاراسد، ایجاد مناطق امن در مرزهای ترکیه با سوریه و همچنین در سایر مرزها مانند مرزهای اردن و سوریه و مرزهای اسرائیل، از شروط اصلی است. شرط دیگر، ایجاد منطقه ی پرواز ممنوع است؛ یعنی اجازه حضور هواپیما و هلی کوپترهای ارتش سوریه برای سرکوب داعش و غیر داعش در این مناطق وجود نداشته باشد.

در همین راستا اوغلو در مصاحبه ی خود با سی ان ان اعلام کرد به شرطی در مبارزه علیه داعش شرکت می کند که آمریکا نابودی بشار اسد
را تضمین کند و در غیر این صورت همکاری نخواهد کرد. در واقع ترکیه به بهانه ی مبارزه با داعش، تلاش میکند آمریکا، فرانسه، انگلیس و ناتو، سوریه را تحت اشغال خود قرار دهند.

از این دیدگاه، در صورتی که بشار اسد مورد حمله قرار گیرد، ترکیه آماده است نیروهای نظامی خود را وارد خاک سوریه کند و نبرد زمینی را آغاز نماید. به نظر میرسد اگر آمریکا و ائتلاف بین المللی، براندازی بشار اسد را قبول کند، ترکیه پایگاه های هوایی و نظامی خود (ناتو در ترکیه 29 پایگاه نظامی، هوایی و زمینی دارد و از این 29 پایگاه نظامی ناتو، حدود 16 پایگاه نظامی در اختیار آمریکاست ) را در اختیار ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا قرار خواهد داد تا آن ها هم داعش و هم بشاراسد را بمباران کنند.

نگاه کشورهای مختلف به رویکرد ترکیه در قبال سوریه و عراق

هر چند دبیرکل ناتو اعلام کرده اگر ترکیه مورد حمله قرار بگیرد، ما از ترکیه حمایت و حتی نیروهای مسلح ناتو را در ترکیه مستقر خواهیم کرد، اما باید گفت غرب همانند ترکیه نمی اندیشد. در حالی که ترکیه بر ایجاد منطقه ی امن و پرواز ممنوع در سوریه اصرار میکند، وزارت امور خارجه-ی آمریکا و حتی پنتاگون اعلام کرده اند موافق این امر نیستند.

اتحادیه ی اروپا هم به نوعی دنباله رو آمریکا و مخالف سیاست ترکیه در سوریه است. در بعد دیگری ایران، عراق و سوریه هم مخالف این رویکرد هستند. چین و روسیه هم مخالف سیاست ترکیه در مورد داعش هستند. یعنی می توان گفت ترکیه هم در جبهه ی غرب و هم در جبهه ی کشورهای حامی بشار اسد، تنها مانده و تنها متحد آنکارا در مورد اشغال سوریه و ایجاد منطقه ی امن و پرواز ممنوع، اسرائیل، عربستان، قطر و امارات متحده هستند.

از نگاه ترکیه، مسئول اصلی به وجود آمدن داعش در سوریه، بشار اسد است. اگر بشار اسد از بین رود، داعش هم از بین می رود. چنانچه وزیر امور خارجه ی جدید ترکیه گفته است که اگر ائتلاف بین المللی ضدداعش بخواهد به بشار اسد پیشنهاد همکاری علیه داعش بدهد، داعش و سایر گروه های تکفیری و مسلح بیش از پیش متحد می شوند. در این راستا ترکیه به گونه غیرمستقیم تهدید کرده که اگر بشاراسد همچنان در قدرت حاضر باشد، از داعش حمایت خواهد کرد. این در حالی است که قبلا ترکیه اعلام کرده داعش مورد حمایت ایران و روسیه است. اما با رویکردهای اخیر مشخص شد همه ی این ادعاها نقش بر آب است و عملا ترکیه، قطر، عربستان، سوریه، امارات متحده ی عربی، اردن، آمریکا، انگلیس و فرانسه حامیان اصلی داعش و امثال آن بوده و هستند.

گذشته از این، اگر نگاهی به آینده ی رویکرد ترکیه درقبال حمله یا کمک به داعش داشته باشیم، باید گفت اگر پیش شرط های ترکیه پذیرفته شود ترک ها قصد همکاری با آمریکا را دارند. یعنی اگر منطقه ی امن و پرواز ممنوع ایجاد شود و نیروهای ظاهرا میانه رو مخالف سوریه، نظیر ارتش آزاد سوریه و لوائ توحید، مورد حمایت قرار گیرند و سوریه به دست مخالفین ظاهرا میانه رو افتد، ترکیه با داعش هم مبارزه خواهد کرد. در غیر این صورت یا از داعش چشم پوشی خواهد کرد یا کمک هایش به داعش را ادامه خواهد داد. چنانچه اوغلو اخیرا گفته است آمریکا باید در جنگ فعال با بشار اسد به اضافه ی داعش شرکت کند. در این راستا در صورتی که آمریکا هم زمان با حملات علیه داعش، حملات خود را علیه ارتش سوریه برای سرنگونی بشاراسد آغاز کند و منطقه ی امن و پرواز ممنوع را اعلام و اجرا کند، ترکیه هم به سوریه یا شمال عراق حمله ی زمینی می کند.

سیدعلی قائم‌مقامی
کد مطلب : ۴۱۴۳۰۰
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما

منتخب
پیشنهاد ما