دیوبندی ها و بریلوی ها چه کسانی هستند؟

۱. دیوبندی‏ها: در سال ۱۸۵۷ م. انگلستان سیطره کامل در هند پیدا کرد. علما (شیخ امداداله مهاجر مکی و شاگردش محمد قاسم نانوتوی و دیگر یاران آنان) به تأسیس مدارس دینی و مراکز اسلامی پرداختند و دارالعلوم را با یک مدرسه دینی کوچک در قریه دیوبند در پنجم محرم ۱۲۸۳ ه’ ق برابر با ۱۸۸۶ م تأسیس کردند. که بعداً از بزرگترین مجامع دینی عربی در شبه قاره هند گردید. از شخصیت‏های جدید آنان شیخ ابوالحسن علی حسنی ندوی رئیس جامعه ندوه العلماء در لکهنو و رئیس رابطه الادب الاسلامی العالمیه، شیخ المحدث حبیب الرحمن الاعظمی می‏باشند. دیوبندیه در فقه و فروع تابع مذهب حنفی، در اعتقاد و اصول تابع ماتریدی، و در صوفی‏گری منتسب به نقشبندیه، جشتیه و کادر سهروردیه می‏باشد. از افکار این فرقه محافظت بر تعالیم اسلامی، نشر اسلام و آداب آن، مقاومت در مقابل مذاهب تخریبی و تبشیری، ستیز با آداب و رسوم انگلیسی، اهتمام به نشر زبان عربی به عنوان ابزار استفاده از منابع اسلامی و … است. این فرقه در شبه قاره هند شهرت یافته و در هند و پاکستان مدارسی تأسیس نموده است. رجال مشهور و معروف در هند و جهان اسلام همچون محمد یوسف (مؤلف حیاه الصحابه) و شیخ محمد الیاس (مؤسس جماعه تبلیغی) و بیش‏تر علمای لکهنو در هند (از جمله رئیس فعلی دارالعلوم داعیه ابوالحسن الندوی) از دانش‏آموختگان این دارالعلوم‏اند. ۲. بریلوی‏ها: مؤسس این فرقه احمدرضا خان بن تقی علی خان (۱۲۷۲ – ۱۳۴۰ ه’ ق) در شهر بریلی، در ولایت اترابردیش متولد شد. او شاگرد میرزا غلام قادربیک است. انباء المصطفی، خالص الاعتقاد و دوام العیش از آثار اوست. از دیدگاه بریلوی‏ها، رسول خدا(ص) صاحب قدرتی است و نایب مطلق خداست. محمد(ص) و اولیای بعد او قدرت بر تصرف در هستی دارند.

احمد رضا خان می‏گوید: یا غوث یعنی یا عبدالقادر گیلانی. آنان در رسول(ص) مرتبه‏ ای از الوهیت قایل شدند، در صفات او هم غلو کردند، منکر بشر بودن نبی(ص) شدند و او را نوری از خدا دانستند و بقیه موجودات را آفریده از نور او می‏دانند، البته طبیعتا اعتقادات حقی نیز دارند.عقاید بریلوی در قاره هند (هند، پاکستان، بنگلادش، بورما و سریلانکا) انتشار یافت. فرقه بریلوی ساخته استعمار بریتانیا است!. این فرقه در جنوب آفریقا، کنیا، مورشیوس، و عده ‏ای از کشورهای قاره آفریقا نفوذ دارند.[۱]

[۱]. الموسوعه المیسره فی الادیان و المذاهب و الاحزاب المعاصره، ج ۲، ص ۳۰۴.