بازسازی روابط حماس و سوریه ؛ کیش و مات ائتلاف عبری- عربی

اما با وجود یک دهه سردی روابط و دوری گرفتن این دو متحد سابق از هم، سیگنال‌های گرایش به پایان دوران سوءتفاهمات و کدورت‌ها از سوی دو طرف روز به روز قوی‌تر می‌شود به صورتی که روز پنجشنبه جنبش حماس با انتشار یک بیانیه رسمی با اعلام قدردانی از حمایتهای سوریه از مردم فلسطین و آرمان آنها، نسبت به از سرگیری روابط این جنبش با سوریه خبر داد.

این اعلامیه بیش از آنکه خبر آغاز حرکت و شروع مذاکرات باشد، به نظر می‌رسد که بیانیه توافق و شروع فصل جدید روابط حماس و دمشق می‌نماید چرا که طی روزهای گذشته یک مقام جنبش حماس که خواسته‌ هویت‌اش افشا نشود به خبرگزاری فرانسه گفت که "ارتباطات با سوریه در حال بهبود است و در راه بازگشت کامل به آنچه که بوده است."  همچنین به گفته این مقام «بازدیدهای زیادی از سوی رهبران حماس از سوریه» اتفاق افتاده است.

آغاز سیگنال‌های تمایل حماس به بازسازی روابط با سوریه از مدتها پیش نمایان شد جایی که در مارس 2020 اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس اعلام کرد که سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان، آماده است تا اگر از او خواسته شود برای احیای روابط دو طرف نقش‌آفرینی کند. هنیه در آن زمان آرزوی همیشگی خود را برای ثبات، امنیت و تمامیت ارضی سوریه ابراز کرد که برخی آن را پیشنهادی برای آب کردن یخ بین دو طرف می‌دانستند.

در واقع مواضع کنونی حماس را باید حادث شدن یک نقطه عطف در زمینه تلاش برای احیای روابط با سوریه و برملاکننده توافق دو طرف برای بازگشایی کانال‌های مستقیم ارتباطی و انجام گفت‌وگوهای جدی و سازنده برای بازسازی تدریجی روابط دانست.

سوریه تا پیش از بحران، برای دهه‌های متمادی در خط مقدم مقابله با رژیم صهیونیستی به پشتیبانی و حمایت از مقاومت فلسطین پرداخته بود. پشتیبانی‌های دولت سوریه از این جنبش و پذیرش حضور تشکیلاتی آن در خاک سوریه از سال 2000 به بعد، نقش اساسی در سیر پیشرفت و قدرت‌یابی حماس در سال‌های بعد ایفا کرد.

با اینحال خطای محاسباتی رهبران حماس و گم کردن مسیر درست در سیر تحولات سوریه در نتیجه بازی تبلیغاتی و ریاکارانه جبهه عربی- اخوانی در منطقه، موجب گردید تا دیوار بی اعتمادی برای یک دهه میان دو متحد سابق فاصله بیاندازد.

در این میان نکته حائز اهمیت در ظهور نشانه‌های کنار زدن کدورت‌ها و بازگشت به دوران اتحاد، برخورد بسیار خردمندانه و آینده‌نگرانه رئیس جمهور سوریه است که با دوری گزیدن از رویکرد انتقام جویی و باز کردن آغوش سوریه به روی بازگشت حماس، هم موجبات تقویت قدرت سوریه و محور مقاومت را فراهم می‌سازد و هم آب سردی بر پیکر نیمه جان رژیم صهیونیستی خواهد ریخت که از احیای این روابط بسیار نگران و وحشت زده است.

در واقع یکی از انگیزه های سوریه برای احیای روابط با حماس، بازآفرینی نقش تاریخی خود در تحولات فلسطین به عنوان مسئله محوری در جهان اسلام و در میان اعراب می‌باشد. در طرف مقابل و به طور موازی حماس نیز به دنبال بازسازی این رابطه است تا مجدداً به عنوان یک واقعیت تاریخی از وزن و قدرت حمایتی سوریه  از آرمان فلسطین نقش استفاده کند.

آرمان فلسطین همواره به حامیان آن در نزد افکار عمومی مسلمانان اعتبار می‌بخشد، بنابراین سوریه با حمایت از حماس که عنصر اساسی مقاومت در فلسطین است، به دنبال بازیابی نقش خود در آن است.

همچنین بازسازی این روابط ضربه ای به پروژه عادی سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی به ویژه در بحبوحه تلاش‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی برای ائتلاف‌سازی منطقه‌ای علیه محور مقاومت خواهد بود.

گفتنی است پس از آنکه وزرای خارجه ایالات متحده آمریکا، اسرائیل، مصر، امارات متحده عربی، بحرین و مراکش در پایان ماه مارس گذشته از ایجاد «مجمع دائمی» برای تقویت روابط بین کشورهایشان خبر دادند، ملک عبدالله دوم پادشاه اردن در 24 ژوئن از تلاش برای تشکیل یک اتحاد نظامی در خاورمیانه مشابه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پرده برداشت.

در حالی که این ائتلاف‌سازی تاکنون در حد حرف باقی مانده است محور مقاومت با مستحکم‌تر‌ کردن روابط خود پس از بازسازی میان سوریه و حماس، نشان می‌دهد که صفی متحد در برابر تهدیدات تشکیل داده و همچنان تعیین‌کننده اصلی معادلات منطقه‌ای می‌باشد.