گمانه‌زنی‌هایی در خصوص آینده جنوب و شرق ارمنستان

لشگرکشی مجدد به سوی ارمنستان
طبق گفته منابع میدانی، ارتش جمهوری آذربایجان در طول مرزهای خود با ارمنستان سه منطقه عملیاتی A, B, Z
را در رایون‌های (استان‌) کلبجر، لاچن (لاچین) و قوبادلی و زنگیلان معین کرده است. کامیون های تجهیزات و نیروهای ارتش آذربایجان با نمادهای لاتین مذکور در این مناطق دیده شده‌اند. این نام گذاری جهت تفکیک عملیاتی بهتر انجام شده است و نشان از برنامه ریزی باکو برای انجام عملیات نظامی منظم‌تر علیه ارمنستان دارد.

نقض آتش‌بس
آتش بس بین ارمنستان و آذربایجان مجددا از شامگاه ۲۴ سپتامبر نقض شده است. وزارت دفاع آذربایجان مدعی شده ارتش این کشور با ضد حمله مانع عملیات خرابکارانه در طول مرزها شده است و طرف ارمنی هم از دفع تهاجم و سه زخمی خبر می‌دهد. جزئیات بیشتری از درگیری‌ها منتشر نشده است.

تبلیغات جنگی در آذربایجان
تلویزیون آذربایجان همانند جنگ سال ۲۰۲۰ میلادی، تبلیغات آمادگی جنگ، فیلمهای مرتبط با قره باغ و تحلیلهای خود را برای توجیه هر گونه جنگ احتمالی در آینده نزدیک افزایش داده است. برنامه تحلیلی “اساس مسئله” شبکه آذ تی وی یک نمونه از این برنامه هاست.

عدم توانایی اشغال خاک ارمنستان
برخی بر این باورند که ارتش جمهوری آذربایجان نمی‌‌تواند بخشی از خاک ارمنستان را به‌صورت مستقیم در یک عملیات همه جانبه اشغال کند؛ از این رو تلاش می‌کند تا از گزینه عملیات تدریجی استفاده کند. حتی در صورت اشغال یک منطقه و انضمام آن به خاک خود، این موضوع نقض حاکمیت یک کشور دیگر محسوب می‌شود و اشغال خاک ارمنستان که یکی از اعضای “پیمان دفاع جمعی” (CSTO) است برای دولت الهام علیف عاقلانه و به‌صرفه نیست. همچنین عوارض زمین هم به نفع ارتش این کشور نیست و واحدهای کماندویی در چنین عملیاتی از پشتیبانی محدودی برخودارند.

تلاش‌های سیاسی آذربایجان
جیحون بایرام‌اف در سازمان ملل و مجمع عمومی ایده ایجاد کریدور زنگه زور را به عنوان کوتاه ترین مسیر انتقال انرژی و حمل و نقل میان اروپا و آسیا مطرح کرده است. این گفتمان در چنین سطحی نوعی زمینه‌سازی سیاسی در سطح بین المللی محسوب می‌شود.

دولت خودخوانده یرآذ
دولت آذربایجان از سال ۱۹۹۸ میلادی حضور جمعیت اخراج شده آذری‌های ارمنستان (یرآذ) را به صورت موقت اعلام کرده بود. به‌نظر می‌رسد این جمعیت طبق برنامه مهاجرت دوباره، معروف به “بازگشت بزرگ” به مناطق تصرف شده در جنگ احتمالی جدید می‌روند. البته این بازگشت نیازمند عملیات نظامی و اشغال خاک ارمنستان و تاسیس یک دولت خودخوانده است.

هفته گذشته در ترکیه، سفارت کشوری به‌نام “گویچه و زنگه زور” راه اندازی و رضوان طالب اف به عنوان رئیس جمهور این کشور ادعایی، از میان آذری های ارمنستان (یرآذ) معرفی شده است. فردین عیسی زاده روزنامه نگار آذربایجانی نیز در توییتی طعنه آمیز خواستار بررسی صلاحیت خود به عنوان وزیر مطبوعات و اطلاع رسانی جمهوری گویچه و زنگه زور شد!

البته این مناطق اکنون ساکنان آذری ندارند و در سالهای پایانی اتحاد جماهیر سوروی سابق، همه آنها در پاکسازی قومی و مهاجرت اجباری به جمهوری شوروی آذربایجان رفته‌اند و جمعیتی بیش از یک میلیون نفر دارند. اعلام این دولت خودخوانده براساس ایده “هر کجا که پای یک ترک به آنجا رسیده جزو سرزمین ترکهاست” انجام می شود.

بی نظمی ژئوپلتیک
گئویچه-زنگزور دومین منطقه خودخوانده پس از اعلام گئونی آذربایجان یا همان آذربایجان جنوبی است. طبق این ایده مناطق آذری‌نشین گرجستان و روسیه نیز باید مستقل شوند ولی اکنون شرایط سیاسی لازم را ندارند! ایجاد چنین دولتهایی بر بی‌نظمی‌های ژئوپلتیکی منطقه قفقاز می‌افزاید و چند منطقه بحران ساز مانند قره باغ کوهستانی و اوستی و آبخازی را در حاشیه خاورمیانه ایجاد می‌‌کند.

زمینه کم‌رمق سیاسی
روسیه و ایران بزرگترین موانع اجرای چنین طرحی هستند و ارتش روسیه در قالب پیمان دفاع جمعی پایگاه‌های خود را در ارمنستان مستقر کرده است. بخشی از ارتش روسیه در استان سیونیک ارمنستان هم مرز با رایون های زنگیلان، قوبادلی، لاچن و نخجوان آذربایجان مستقر شده‌اند که هر گونه لشگرکشی مستقیم و گسترده آذربایجان را محدود می‌کنند.

روسها در طول مرز با ایران دو پایگاه دیگر را به بهانه مقابله با مواد مخدر تقویت کرده‌اند که بیشتر برای مقابله با آذربایجان به کار می‌آید. البته پیامهای روسیه و ایران در توقف عملیات چند ساعتی در مرزهای آذربایجان و ارمنستان هم بی‌تاثیر نیست. ایران این بار مرزهای ارمنستان را برای ارسال سلاح از طرف روسیه نمی‌‌بندد و حتی حاضر است به مرزهای دو کشور نیروی نظامی برای توقف درگیری اعزام کند.

همچنین سفر اخیر نانسی پلوسی رئیس کنگره (مجلس) نمایندگان ایالات متحده آمریکا به ارمنستان مورد انتقاد رسانه های وابسته به دولت قرار گرفته است. آمریکا نیز در ورود به مسئله قفقاز دچار محدودیتهایی است.