ایران و آسیای میانه از نظر جغرافیایی و فرهنگی به هم پیوند خورده اند و در سال ۱۴۰۱ سنگ بنای جدیدی برای تقویت روابط جدید را رقم زدند.
سفر رئیس دولت سیزدهم به کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان در همین سال گوشه دیگری از عمق روابط ایران با این کشورها را به نمایش گذاشته است. رئیسی ۸ تیر به ترکمنستان و ۲۳ شهریور به ازبکستان و ۲۰ مهر به قزاقستان رفت در مقابل هم روسای جمهور تاجیکستان و ترکمنستان در همین سال به ایران امدند و قرار است ریس جمهوری ازبکستان نیز بزودی به ایران سفر کند.
اهمیت ژئوپولیتیکی ایران و اجماع منطقه‌ای و افزایش سرمایه‌گذاری متمرکز بر کریدور شمال- جنوب و بنادر جنوبی از طرفی دیگر، این زمینه را برای ایران به عنوان یک قطب مهم ترانزیت منطقه ای و جهانی فراهم کرده، بطوری که این موقعیت راهبردی مورد توجه جدی بسیاری در آسیای میانه و قفقاز قرار گرفته است.
آیت الله سید ابراهیم رئیسی در همین سال در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر در ترکمنستان اعلام کرد که «جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و زیرساختهای مناسب خود آماده است زمینه ترانزیت و دسترسی کشورهای ساحلی دریای خزر و آسیای میانه به دیگر کشورها و مناطق به‌خصوص بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان را از طریق قلمروی خود فراهم کند، همچنین، همکاری در زمینه صادرات و سوآپ نفت و گاز، برق، مواد معدنی و محصولات کشاورزی از جمله مواردی است که در ماه‌های اخیر در دستور کار مذاکرات ما با کشورهای همسایه در دریای خزر بوده و توافقات خوبی در این زمینه‌ها شکل گرفته است که نویددهنده دوران نوینی از همکاریهای راهبردی است.»
عزم کشورهای آسیای مرکزی برای افزایش ترانزیت کالا با ایران
این کشورها در سال ۱۴۰۱ توجه ویژه ای به جاده های جنوب ایران به ویژه کریدور ترانزیتی بین المللی شمال - جنوب داشته اند. بندر چابهار در جنوبی ترین نقطه ایران با موقعیت استراتژیک خود نزدیک ترین جاده در دسترس به کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه است، بنابراین این بندر از اهمیت بالایی برخوردار است. تمایل زیادی برای ساخت و سرمایه گذاری در این منطقه در سطح محلی و بین المللی وجود دارد. به عنوان مثال، قزاقستان به عنوان بزرگترین اقتصاد آسیای مرکزی با تولید ناخالص داخلی ۱۶۰ میلیارد دلار، تمایل خود را برای سرمایه گذاری در چابهار اعلام کرده است.
قزاقستان با استفاده از بندر چابهار در حال گسترش روابط با هند است. اتصال شبکه ریلی قزاقستان به شبکه ریلی ایران و دسترسی ارزان و سریع به بندر استراتژیک چابهار برای قزاقستان مهم است. یکی از اهداف اصلی قزاقستان برای دسترسی به چابهار، صادرات محصولات کشاورزی است، از این رو این کشور قصد دارد ساخت انبارها و طاقچه ها در بندر چابهار ایران را در دستور کار خود قرار دهد. مشارکت در پروژه جاده ابریشم چین نیز فرصت دیگری برای قزاقستان در این زمینه است. ترکمنستان نیز به نوبه خود برای سرمایه گذاری در منطقه چابهار با هدف صادرات کالا به نقاط مختلف جهان از طریق چابهار ابراز علاقه کرد.
مقامات دولتی این کشور بر اهمیت بندر چابهار برای دسترسی عشق آباد به بازارهای جهانی تاکید دارند. در حال حاضر ترکمنستان از طریق دو گذرگاه مرزی سرخس و اینچه برون که دروازه ورود کشورهای آسیای میانه است به شبکه راه آهن ایران متصل است.
ازبکستان به دنبال سرمایه گذاری و استفاده از موقعیت ویژه منطقه آزاد اقتصادی چابهار از طریق کریدور ترانزیتی و حمل و نقل بین المللی «ازبکستان-ترکمنستان-ایران-عمان» است. در مورد چابهار، ایران و ازبکستان برنامه هایی مانند اتصال راه آهن ازبکستان به افغانستان و دسترسی به ایران از این مسیر دارند. تاجیکستان و قرقیزستان به ویژه نیاز به استفاده از بندر چابهار دارند، زیرا این کشورها اقتصاد ضعیفی دارند، در آسیای مرکزی محصور در خشکی هستند و خواهان تنوع بخشیدن به اقتصاد خود هستند.
به طور کلی می توان گفت که بندر چابهار برای کشورهای آسیای میانه مزیتی برای ترانزیت و صادرات کالاهای خود از طریق خطوط ریلی متصل به سیستم حمل و نقل ایران فراهم می کند. منطقه آزاد اقتصادی چابهار به عنوان تنها بندر دریایی ایران، کشورهای آسیای میانه را به دریای آزاد متصل می کند و آنها را از حفره ژئوپلیتیک و اقتصادی بیرون می کشد.
مدیرکل ترانزیت سازمان راهداری در گفت‌وگو با
ایرنا تصریح کرد روابط ترانزیتی ایران با کشورهای آسیای میانه بخصوص از طریق کریدور شمال - جنوب در سال ۱۴۰۱ شکل جدی به خود گرفت.
«جواد هدایتی» مدیرکل حمل و نقل بین‌الملل و ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان اینکه تسهیل شرایط عبور مرزی ناوگان باری ایران از کشورهای آسیای میانه از مسیر دیپلماسی مورد پیگیری قرار گرفت، گفت: تردد عادی مرزی بین ایران و ترکمنستان پس از ۳۲ ماه وقفه در سال ۱۴۰۱ برقرار شد.
جواد هدایتی درباره اینکه آیا این دستاورد از نتایج نخستین اجلاس وزرای ایران با نمایندگان شش کشور آسیای میانه درباره همکاریهای ترانزیتی است که مهرماه ۱۴۰۱ در تهران برگزار شد، اظهار داشت: تسهیل شرایط عبور مرزی از موضوعات جدی ایران در اجلاس ترانزیتی آسیای میانه بود که محقق شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی ایران نیز از آمادگی ایران برای افزایش ترانزیت کالا با کشورهای آسیای میانه خبر داد. شهریار افندی زاده با تشریح موقعیت استراتژیک جغرافیایی و مزیت های لجستیکی ایران در همایش بین المللی لجستیک و مزیت های آن در توسعه ارتباطات حمل و نقل بین تاجیکستان و کشورهای منطقه، گفت: ترانزیت کالاهای چینی از طیف تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان به ایران و سپس به ترکیه و اروپا انجام شود.
نخستین اجلاس وزرای ایران با نمایندگان کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان درباره همکاریهای ترانزیتی، (۱۷ مهر ۱۴۰۱) در هتل اسپیناس تهران برگزار شد.
وزارت حمل و نقل قرقیزستان بعد از این اجلاس اعلام کرد که ایران و کشورهای آسیای مرکزی بیانیه مشترک همکاری های حمل و نقل را تصویب و تصمیم گرفتند تزانزیت کالا را به ۲۰ میلیون تن در سال افزایش دهند.
این گزارش خاطر نشان کرد که در نشست مهر ماه ۱۴۰۱ بین روسای حمل و نقل ایران، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان به بررسی امکان گسترش همکاری های ترانزیتی پرداختند. در این دیدار معاون وزیر حمل و نقل آذربایجان و وزیر توسعه اقتصادی روسیه نیز حضور داشتند.
۱۴۰۱ سال احیای روابط ایران - تاجیکستان
« معروف جان عبدالرحمن» دبیر اول سفارت تاجیکستان در ایران گفت: : در سه دهه گذشته ایران و تاجیکستان ظرفیتهای زیادی برای توسعه روابط تجاری خود داشتند اما از آن به درستی استفاده نکردند اما در همین یک سال اخیر چندین هیات رسمی بین ۲ کشور سفرها و ملاقاتهایی داشتند که مهمترین آن سفرهای روسای جمهور آنها بوده است.
وی اظهار داشت: در این سفرها که در سال ۱۴۰۱ انجام شد، ۲۶ سند دوجانبه بین ۲ کشور در همه حوزه ها که مهمترین آن حوزه اقتصادی بوده، امضا شده که زمینه ساز تدوین برنامه های بلندمدت همکاریهای اقتصادی و تجاری، تشکیل کمیسیون همکاریهای مشترک تجاری و تشکیل شورای کارآفرینان ۲ کشور بوده است.
وی با اشاره به برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاریهای ایران و تاجیکستان که اخیرا در تهران برگزار شد، گفت: در این نشست که از اهمیت بالایی برخوردار بود، حدود ۲۰ نفر از افراد وزارتخانه های مختلف تاجیکستان حضور یافتند.
دبیر اول سفارت جمهوری تاجیکستان در ایران بیان کرد: کمیته پیگیری مصوبات تفاهم نامه های بین ۲ کشور ایران و تاجیکستان نیز تشکیل شده که روند اجرایی شدن مفاد این تفاهم نامه ها را رصد می کند، زیرا بیش از ۲۰۰ مورد توافق بین این ۲ کشور انجام گرفته است.
عبدالرحمن اف با اشاره به همکاریهای ایران و تاجیکستان در حوزه انرژی اظهار داشت: مهندسین ایرانی در بسیاری از طرحهای احداث نیروگاه های آبی و بادی تاجیکستان فعالیت می کنند، در حوزه گردشگری نیز تفاهم نامه ای بین ۲ وزارت گردشگری ایران و تاجیکستان منعقد و طی یک سال گذشته ۲ نشست مشترک گردشگری، یکی در تهران و دیگری در دوشنبه (پایتخت تاجیکستان) برگزار شد
وی حوزه حمل و نقل و تقویت زیرساختهای آن را برای ۲ کشور مهم ارزیابی کرد و گفت: در این نشست از وزارت نقلیه جمهوری تاجیکستان افرادی آمده اند تا مسائل خود را در گفتگو با فعالین اقتصادی مطرح کنند زیرا رضایت خاطر مشتریان برای تجار اهمیت زیادی دارد و حتی به موقع رسیدن یک کالا به دست مشتری مهمتر از قیمت آن است.
عبدالرحمن اف افزود: بخش حمل و نقل برای ۲ کشور ایران و تاجیکستان اهمیت زیادی دارد، زیرا ایران از طریق تاجیکستان به کشورهای شرق دور دسترسی می یابد و تاجیکستان از طریق ایران به آبهای آزاد راه پیدا می کند.
وی از افزایش پروازهای مستقیم بین ایران و تاجیکستان خبر داد و گفت: علاوه بر وجود پرواز مستقیم بین تهران- دوشنبه و مشهد- دوشنبه، یک شرکت هواپیمایی جدید نسبت به راه اندازی پرواز مستقیم شیراز – دوشنبه از سال نو میلادی اعلام آمادگی
ایران پل گازی ترکمنستان
کارشناسان امور منطقه و تحلیلگران معتقدند، دو کشور همسایه جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان، با داشتن ظرفیت های فراوان اقتصادی و فرهنگی می توانند با دیپلماسی اقتصادی و هم افزایی در حوزه های مختلف در گسترش روابط تجاری در منطقه حرف اول را بزنند.
به گزارش ایرنا، رئیس جمهوری جدید ترکمنستان در پاییز امسال با دعوت رسمی رئیس جمهوری کشورمان در رأس هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی به ایران سفر کرد
این نخستین سفر «سردار بردی محمداف» به تهران در مقام ریاست جمهوری ترکمنستانبود و پیش از این در ۱۹ دی ۱۴۰۰ به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور وقت این کشور به ایران آمده بود. در این سفر نشست های دوجانبه در سطح عالی برگزار و تعدادی اسناد بین دولتی امضا شد
تقویت و گسترش روابط با همسایگان یکی از سیاست های راهبردی دولت سیزدهم اعلام شده و دولت حجت الاسلام و المسلمین
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران عزمی راسخ برای حل و فصل چالش‌ها با همسایگان از جمله ترکمنستان از خود نشان داده است.
بر اساس آمارهای انتشار یافته ترکمنستان همچنان شریک اول ایران در آسیای میانه و قفقاز است، زیرا ایران با این کشور بیش از پنج میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری دارد که البته بخش عمده آنرا گاز تشکیل می دهد.
یکی دیگر از مزیت های تعامل مثبت با ترکمنستان آن است که این همسایه شمالی دروازه ورودی ایران به آسیای میانه به شمار می رود، به همین دلیل از مزیت خوب ترانزیتی برخوردار است که ایران بتواند از طریق چهار معبر مرزی مشترک لطف آباد، اینچه برون، باجگیران و سرخس کالا به سمت قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان صادر کند. کارشناسان سطح تعاملات و تبادلات هیات های سیاسی و اقتصادی دو کشور را نیز قابل توجه می دانند.
تقویت سیاست همسایگی و همگرایی ایران - ازبکستان
رییس جمهور۲۳ شهریور به ازبکستان سفر کرد و هدف خود از این سفر را تقویت سیاست همسایگی، همگرایی، پیوستگی و عمومیت بخشیدن به چند جانبه‌گرایی عنوان نمود.
محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی هم در ۲۱ تیرماه در راس یک هیات پارلمانی به کشور ازبکستان رفت و در دیدار با رئیس جمهوری و رئیس مجلس ان کشور بر تسریع توسعه روابط دو جانبه در حوزه پارلمانی، مسائل اقتصادی و تجاری و مسائل سیاسی و فرهنگی تاکید و طرفین در ان دیدارها ابراز داشتند که ایران و ازبکستان از جهت جغرافیایی و از جهت فرهنگی دو کشور نزدیک به هم هستند اما روابط دو کشور نسبت به نزدیکی که دارند و به اندازه انتظار توسعه نیافته است.
«بختیار سعیداف» سرپرست وزارت امور خارجه ازبکستان که پایان سال ۱۴۰۱ به ایران سفر کرد نیز با بیان اینکه کشورش به دنبال تقویت همه جانبه روابط خود با جمهوری اسلامی ایران است، به مشترکات تاریخی و روابط عمیق تمدنی و فرهنگی دو کشور و دو ملت اشاره کرد و سفر آیت‌الله رئیسی به سمرقند را باعث گشوده شدن صفحه جدیدی در تاریخ روابط دو کشور دانست.
وی با اشاره به توافقات صورت گرفته با ایران برای توسعه و تقویت فعالیت‌های کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی و برگزاری همایش تجاری بین دو کشور و همچنین مذاکرات صورت گرفته در جهت بهره‌گیری از کریدورهای مشترک تأکید کرد: ازبکستان همه تلاش خود را برای اجرایی شدن توافقات حاصله بکار خواهد گرفت.
توافق ایران و ازبکستان بر سر برنامه جامع توسعه همکاریهای حمل و نقلی
هیأت ازبکستانی در سفر سال ۱۴۰۱ به ایران و در دیدار با با وزیر راه و شهرسازی کشورمان در خصوص تدوین و اجرایی کردن برنامه جامع توسعه همکاریهای حمل‌ونقلی در تمام شقوق و اجرای موافقت‌نامه عشق‌آباد توافق کردند.
«مهرداد بذرپاش» در نشست مشترک با «بختیار سعید اف» رئیس هیات مذاکره کننده ازبکستانی و سرپرست وزارت امور خارجه و «ایلهام محکم اف» وزیر حمل و نقل ازبکستان، حوزه ترانزیت را یکی از محورهای مهم و راهبردی همکاری دو کشور دانست و گفت: فرصت و ظرفیت همکاری ایران و ازبکستان در حمل و نقل ترکیبی و توسعه روابط ترانزیتی مهیاست و ایران آمادگی همکاری در این حوزه را دارد.
وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: پیش‌نویس برنامه جامع توافق میان دو کشور در حوزه حمل‌ونقل آماده شده و ظرفیتهای بالایی برای مشارکت و همکاری ازبکستان در بنادر جنوبی و شمالی و همچنین کریدور شمال- جنوب وجود دارد.
وی با اشاره به امکان رونق اقتصاد دریا در بنادر جنوبی ایران، گفت: درخواست ازبکستان برای عضویت در موافقت‌نامه چابهار پذیرفته شده است.
بختیار «سعید اف» رئیس هیات ازبکستانی، ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این دیدار به انجام توافقات مهم میان دو کشور از سال گذشته اشاره کرد و افزود: محور اصلی روابط اقتصادی ایران و ازبکستان حمل و نقل و لجستیک است. وی ادامه داد: میزان حمل و نقل بار ایران و ازبکستان با وجود امکانات و علاقه‌مندی دو کشور می‌تواند افزایش قابل‌توجهی داشته باشد.
گشایش های خوب در روابط ایران- قزاقستان
به اعتقاد مسوولان عالی ایران و قزاقستان طرفیت های همکاری دو کشور بسیار فراتر از وضعیت فعلی است و تهران آستانه می توانند به سرعت حجم مبادلات خود را به ۳میلیارد دلار برسانند
علی‌خان اسماعیل‌اف نخست وزیر قزاقستان تابستان امسال به تهران امد و در دیدار با رئیس جمهوری و معاون اول وی خواستار تقویت و توسعه روابط شد.
نخست وزیر قزاقستان نیز در این دیدارها گفت: بسترهای لازم و ظرفیتهای دو کشور مهیای ارتقای سطح تبادلات تجاری ایران و قزاقستان و رسیدن به ۳ میلیارد دلار در سال است. وی بر اهمیت ارتقاء سطح همکاریهای تهران-آستانه در بخش های سوآپ نفت، صنعت، کشاورزی و علمی و فرهنگی تاکید کرد.
محمد مخبر معاون اول رئیس جمهوری نیز در دیدار علی‌خان اسماعیل‌اف نخست وزیر قزاقستان اظهار داشت: در سفر رییس جمهور قزاقستان به ایران ده سند در بخش دولتی و ۱۱ سند در بخش خصوصی دو کشور به امضا رسید که نقطه عطفی در روابط دو کشور خواهد بود.
معاون اول رییس جمهور از آمادگی ایران برای اعزام شرکتهای فعال در حوزه معدن به قزاقستان خبر داد و افزود: تهران آماده همکاری با آستانه در حوزه بندر، سدسازی، احداث نیروگاه برق‌آبی، حوزه دانش بنیان و ارائه خدمات فنی و مهندسی است.
معاون اول رییس جمهور با اشاره به اینکه گشایش‌های بسیار خوبی در روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان در دولت سیزدهم شکل گرفته است، تصریح کرد: افزایش روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور نشانگر اراده جدی و خوب در گسترش و تعمیق همکاری‌ها بین دو کشور است.
محمد مخبر همچنین در دیدار «بخیت سلطان اف» معاون نخست وزیر و وزیر تجارت و همگرایی قزاقستان با تأکید براینکه باید هر چه سریع‌تر موانع و مشکلات موجود بر سر راه تعمیق همکاری‌ها بین دو کشور برطرف شود، خاطر نشان کرد: فعالیت و همکاریهای متقابل بخش خصوصی و تجار ایران و قزاقستان می‌تواند نقش اساسی در بالا بردن حجم روابط تجاری و اقتصادی ایفا کند.
معاون اول رئیس جمهور بر توسعه روابط بانکی و مالی، حمل و نقل، کشت فراسرزمینی و بنادر جمهوری اسلامی ایران با جمهوری قزاقستان تأکید کرد و افزود: دو کشور توانایی دارند تا در زمینه تامین امنیت غذایی و حمل و نقل به هاب منطقه‌ای تبدیل شوند که گسترش همکاریهای گمرکی و افزایش حجم صادرات و واردات بین دو کشور می‌تواند نقطه شروع خوبی برای رسیدن به این هدف و روابط دراز مدت شود.
بخیت سلطان‌اف هم در این دیدار با استقبال از سیاست خارجی دولت سیزدهم مبنی بر گسترش روابط با همسایگان با حفظ حسن همجواری خاطرنشان کرد: گسترش روابط سیاسی و اقتصادی و همچنین افزایش چشمگیر حجم تجارت در سه ماهه نخست سال جاری بین دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان نشان می‌دهد که اهداف و راهبردهای دو کشور بر یکدیگر منطبق شده است.
رئیس کمیسیون همکاریهای مشترک ایران و قزاقستان گفت: امیدواریم در سفر رسمی رئیس جمهور قزاقستان به جمهوری اسلامی ایران تصمیمات خوب اتخاذ شده در چند ماه گذشته در قالب تفاهم نامه‌های همکاری مشترک اجرایی شود.
معاون نخست وزیر و وزیر تجارت و همگرایی قزاقستان خاطر نشان کرد: آمادگی داریم با برگزاری نمایشگاه‌ها و همچنین گردهمایی‌های تجاری و اقتصادی بین فعالان اقتصادی دو کشور در راستای ایجاد اتاق بازرگانی مشترک بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان گام‌های عملیاتی برداریم.
سلطان‌اف با اشاره به اهمیت توسعه حمل و نقل باری و مسافری بین ایران و قزاقستان گفت: با حمایت‌های دولت ایران مذاکرات خوبی در خصوص توسعه همکاریهای ریلی و جاده‌ای و هوایی شکل گرفته است که دستیابی به این اهداف می‌تواند ایران و قزاقستان را تبدیل به دو بازیگر مهم منطقه‌ای کند.
روابط ایران و افغانستان فراتر از مرزهای جغرافیایی
به اعتقاد مسوولان جمهوری اسلامی ایران افغانستان به عنوان کشور همسایه و مسلمان جایگاه برجسته در سیاست خارجی ایران داشته و رابطه تهران با این کشور بر اساس پیوندهای عمیق تاریخی، فرهنگی، اسلامی و فراتر از مرز بندی‌های سیاسی است.
نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان که در سال جاری نیز به سمت رئیس نمایندگی سیاسی ایران در کابل منصوب شده است، می گوید که جمهوری اسلامی ایران میزبان ۶ میلیون مهاجر افغانستانی است که از آن جمله، هم اکنون ۶۰۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی برخوردار از شرایط یک‌سان با دانش‌آموزان ایرانی مشغول تحصیل در ایران است.
نماینده ویژه جمهوری اسلامی در امور افغانستان افزود که اراده مشترک دو کشور برای تقویت روابط اقتصادی، ارتقاء سطح مبادلات تجاری، تلاش برای حفظ ثبات و امنیت، مبارزه با تروریزم و مخالفت با حضور اشغالگران و دخالت‌های خارجی از جمله موضوعاتی هستند که همکاری متقابل را تسهیل می‌کند.
وی با اشاره به مسایل اقتصادی میان دوکشور گفت که در سال گذشته حجم روابط تجاری دو کشور حدود یک میلیارد و ۵۰۰ ملیون دالر آمریکایی بوده است، و امیدوار هستیم که به ۳ میلیارد دلار برسد.
کاظمی قمی ادامه داد که ایران ظرفیت فراوانی برای تقویت همکاریهای اقتصادی با افغانستان را دارا است.
وی ادامه داد که با توجه به وضعیت جعرافیایی افغانستان ایران آماده است تا در قسمت‌های تبدیل زراعت سنتی به مدرن، کشت جایگزین مواد مخدر همکاری کند و مجتمع های کشت و صنعت، بسته بندی، دامداری مدرن، گلخانه، پرورش حیوانات از گاو و گوسفند تا بوقلمون و شترمرغ، پرورش ماهی، آموزش و فروش تجهیزات از جمله ظرفیتهای همکاری می‌باشند.
وی افزود موقعیت ژیوپلتیک افغانستان و ایران امکان همکاریهای منطقه‌ای را مهیا می سازد و دو کشور ایران و افغانستان در شمال به جنوب و شرق به غرب دارای جایگاه ممتازی هستند.
دریافت لینک صفحه با کد QR