مقاومت اسلامی و سیاست خارجی ایران

پیشگفتار
نظام جمهوری اسلامی ایران، براساس مبانی مکتبی و اصول قانون اساسی، از آغاز شکل گیری، علی رغم مشکلات متعدد داخلی و خارجی، بر حمایت مادی و معنوی از جریان مقاومت اسلامی و نهضت های آزادی بخش تأکید زیادی داشته و در این راه هزینه هایی را نیز پرداخته است. پیروزی اخیر مقاومت اسلامی لبنان، فرصت مناسبی را فراهم می آورد تا از منظری ژرف، به تحلیل چرایی و مبانی فکری «وظایف ایدئولوژیک دولت اسلامی» در حوزه سیاست خارجی و حمایت از مقاومت اسلامی لبنان و فلسطین پرداخته، نحوه ارتباط آن را با «منافع و امنیت ملی کشورمان» مورد ارزیابی قرار دهیم.

مبانی فقهی دفاع از سرزمین های اسلامی
وجوب دفاع از سرزمین های اسلامی از ضروریات فقه اسلام است؛ براساس آیات، روایات و ادله عقلی متعدد، جامعه اسلامی پیکره واحدی است و مسلمانان نمی توانند در قبال تهاجم بیگانگان به سایر هم کیش بی تفاوت باشند، چنان که خدای متعال در قرآن کریم، با صراحت به حمایت و دفاع از ستمدیدگانی که مورد ظلم قرار گرفته، از وطن و کاشانه خویش اخراج و آواره شده اند، فرمان می دهد: «قاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین و اقتلوهم حیث ثقفتموهم و اخرجوهم من حیث اخرجوکم و الفتنه اشد من القتل و لا تقاتلوهم عند المسجد الحرام حتی یقاتلو کم فیه فان قاتلوکم فاقتلوهم کذلک جزاء الکافرین»و «اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لقدیر الذین اخرجوا من دیارهم بغیر حق الا ان یقولوا ربنا الله و لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیرا و لینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز» و نیز «و ما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله و المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان الذین یقولون ربنا اخرجنا من هذه القریة الظالم اهلها و اجعل لنا من لدنک ولیا و اجعل لنا من لدنک نصیرا» ؛ «چرا در راه خدا و برای رهایی مردان و زنان و کودکانی که (به دست ستمگران تضعیف شده اند) پیکار نمی کنید؟! همان افراد (ستمدیده ای) که می گویند: پروردگارا ما را از این شهر (مکه) که اهلش ستمگرند، بیرون ببر، و از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود، یار و یاوری برای ما تعیین فرما».

از پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز روایت شده است: «من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم» و «من سمع رجلا ینادی یا للمسلمین فلم یجبه فلیس بمسلم» هر کس فریاد استغاثه هر مظلومی (اعم از مسلمان یا غیر مسلمان) را بشنود که مسلمانان را به یاری می طلبد، اما فریاد او را اجابت نکند، مسلمان نیست در صحیح بخاری نیز از آن حضرت روایت شده که فرمودند: «همه مسلمانان برادر یکدیگرند، به همدیگر ظلم نمی کنند و در مقابل دشمنان یکدیگر را رها نمی کنند و به خود وا نمی گذارند». در مسند احمد بن حنبل نیز از آن حضرت آمده است: «هر کس مؤمنی نزد او خوار شود، ولی او را یاری نکند، در حالی که قادر بر نصرت او باشد، خداوند عز وجل، روز قیامت نزد تمام خلایق او را خوار خواهد کرد».

دستور نورانی امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (علیه السلام) مبنی بر این که «کونوا للظالم خصماً و للمظلوم عوناً» همواره خصم ظالم و یار و یاور مظلوم باشید نیز بر این نکته مهم دلالت دارد که در اسلام، مقابله با تهدید و ارعاب، وظیفه ای همگانی است؛ همه باید یکپارچه، در برابر عوامل تهدید و ارعاب بایستند و از مظلوم دفاع کنند و خصم ظالم باشند.

بر این اساس ، دفاع تنها بر کسانی واجب نیست که از سوی دشمن مورد هجوم قرار گرفته اند، بلکه همه مسلمانان وظیفه دارند، در مقام دفاع از مسلمانانی که در بخشی از سرزمین های اسلامی مورد تجاوز قرار گرفته اند، دفاع کنند و با جان و مال خود، در راه خدا جهاد کرده و در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی، حمایت های لازم را به عمل آورند. این موضوع مورد اتفاق فقها و اندیشمندان شیعه و سنی است:
ابوالصلاح حلبی در این زمینه می نویسد: «اگر از بعضی کافران یا محاربان، بر سرزمین های اسلامی خطری متوجه شود، بر اهل هر منطقه ای جنگ با کسانی که در نزدیکی آنها هستند و دفاع از دارالایمان واجب است و بر کسانی که در مناطق دور دست زندگی می کنند، واجب است به نزدیک ترین مرزهای نبود با کفار کوچ کنند؛ البته مشروط بر اینکه مناطق درگیر با کفار نیازمند یاری آنها باشند تا بدین وسیله، هر منطقه ای از سرزمین های اسلامی از وجود مجاهدان و مدافعان از حریم اسلام و مسلمین برخوردار شوند و در این صورت، کوچ بر دیگران که در مناطق دور زندگی می کنند، ساقط شود».

شهید ثانی نیز با صراحت اعلام می کند که «جهاد دفاعی تنها بر مسلمانانی واجب نیست که مورد هجوم دشمن اند، بلکه بر هر کسی که از وضعیت مسلمانان خبر دارد، واجب است» .کاشف الغطاء نیز آن را بر همگان واجب کفایی شمرده است؛ یعنی مادامی که مسلمین به مقدار نیاز به دفاع برنخاسته باشند، تکلیف از هیچ کس ساقط نمی شود.

از دیدگاه آیت الله شیخ محمد مهدی شمس الدین «از مسلمات دینی، حرمت بی مبالاتی به تجاوز کفار بر مسلمین و احساس بی تفاوتی در این است» «دکتر صبحی محمصانی» نیز در ضمن شمارش موارد جهاد دفاعی، یکی از اقسام آن را دفع تجاوز متجاوزان و ستمگران و کسانی که مسلمانان را از خانه هایشان آواره ساخته و از وطنشان اخراج کرده اند، آن گونه که برای امت فلسطین در قرن بیستم پیش آمد، دانسته و می افزاید: «جهاد در این وضعیت، نه تنها جایز و مشروع است، بلکه از واجب ترین فرایض دین، ملی و اجتماعی است و از مقومات و استوانه های کرامت و احترام وطن و ساکنان در آن است» «عمر احمد الفرجانی» نیز چنین می نگارد: «اسلام قلمرو مکانی خاصی را برای دفاع از مظلوم معین نکرده است، هر جا که ظلمی رخ بدهد، حتی در داخل کشورهای غیر اسلامی، جهاد برای رفع ظلم از مسلمانان یا غیر مسلمانان مشروع است».

«شیخ ناصر الدین البانی» نیز با صحه گذاشتن بر جهاد دفاعی علیه دشمنی که به برخی سرزمین های مسلمانان حمله کرده است، مصداق بارز آن را اسرائیل غاصب دانسته، می گوید: «تمام مسلمانان در قضیه فلسطین گناه کارند تا آن زمان که اشغالگران صهیونیست را از سرزمین فلسطین بیرون برانند».

استاد شهید مطهری نیز در این زمینه می نویسد: «هر گاه گروهی با ما نخواهد بجنگد؛ ولی مرتکب یک ظلم فاحش نسبت به یک عده افراد انسان ها شده است، و ما قدرت داریم آن انسان های دیگر را که تحت تجاوز قرار گرفته اند، نجات دهیم، اگر نجات ندهیم، در واقع به ظلم این ظالم نسبت به آن مظلوم کمک کرده ایم، ما در جایی که هستیم، کسی به ما تجاوزی نکرد؛ ولی یک عده از مردم دیگر که ممکن است مسلمان باشند و ممکن است مسلمان هم نباشند، اگر مسلمان باشند، مثل جریان فلسطینی ها که اسرائیلی ها آن ها را از خانه هایشان آواره کرده اند، اموالشان را برده اند، انواع ظلم ها را نسبت به آن ها مرتکب شده اند؛ ولی فعلاً به ما کاری ندارند، آیا برای ما جایز است که به کمک این مظلوم های مسلمان بشتابیم؛ برای نجات دادن آن ها؟ بله، این هم جایز است، بلکه واجب است، این هم یک امر ابتدایی نیست. این هم به کمک مظلوم شتافتن است، برای نجات دادن از دست ظلم بالخصوص که آن مظلوم مسلمان باشد».

در تجاوز اسرائیل به کشورهای اسلامی، حضرات آیات سید محسن حکیم، سید هادی میلانی، شهاب الدین مرعشی نجفی، سید ابوالقاسم خویی، علی موسوی بهبهانی، بهاء الدین محلاتی، سید عبدالله شیرازی و بسیاری دیگر از علما، با صدور اعلامیه هایی از عموم مسلمانان خواستند تا به یاری مسلمانان مظلوم فلسطین و کشورهای مورد تجاوز بشتابند. در بخشی از اطلاعیه آیت الله شیخ بهاء الدین محلاتی آمده است: «بر همه مسلمانان جهان واجب است که از هرگونه مساعدت مادی و معنوی نسبت به اعراب مسلمان دریغ ندارند و هر نوع معامله و ارتباطی که منشأ تقویت اسرائیل بشود یا در آمادگی آنها برای مبارزه و پیکار با کشورهای عربی دخالت داشته باشد، حرام و در حکم مبارزه با اسلام است».

حضرت امام خمینی، در نهم اسفند سال 1366 طی سخنانی در جمع اعضای شورای مرکزی حزب الله لبنان فرمودند: «همه شیاطین مجتمع اند که نگذارند اسلام رشد کند و ما باید این معنا را در نظر داشته باشیم که با تمام قوا و تا آخرین نفرمان، مهیا شویم و در راه خدا جهاد کنیم. دفاع از نوامیس مسلمین و دفاع از بلاد اسلامی و دفاع از همه حیثیات مسلمین امری است لازم و ما باید خودمان را برای مقاصد الهی و دفاع از مسلمین مهیا کنیم و خصوصاً در این شرایطی که فرزندان واقعی فلسطین اسلامی و لبنان، یعنی حزب الله و مسلمانان انقلابی سرزمین غصب شده و لبنان با نثار خون و جان خود، فریاد «یا للمسلمین» سر می دهند، با تمام قدرت معنوی و مادی در مقابل اسرائیل و متجاوزین بایستیم و در مقابل آن همه سفاکی ها و ددمنشی ها مقاومت و پایمردی کنیم و به یاری آنان بشتابیم و سازشکاران را شناسایی و به مردم معرفی کنیم».

مبانی حقوق دفاع از مقاومت اسلامی
علاوه بر مبانی فقهی، منابع حقوق بین الملل و حقوق اساسی کشورمان نیز، حمایت از مقاومت اسلامی را امری مشروع و به عنوان یکی از وظایف خارجی کشورمان قلمداد می کند.

دفاع مشروع در حقوق بین الملل
منشور ملل متحد در ماده 51، دفاع مشروع را مطرح و به رسمیت شناخته است: «در صورت حمله مسلحانه علیه یک عضو سازمان ملل متحد، تا زمانی که شورای امنیت اقدامات لازم را برای حفظ صلح و امنیت بین المللی به عمل آورد، هیچ یک از مقررات این منشور، به حق دفاع مشروع انفرادی یا دست جمعی اعضا لطمه ای وارد نخواهد کرد. اعضا باید اقداماتی را که در اعمال این حق دفاع از خود، به عمل می آورند، فوری به شورای امنیت گزارش دهند. این اقدامات، به هیچ وجه در اختیار و مسئولیتی که شورای امنیت طبق این منشور دارد و به موجب آن برای حفظ و اعاده صلح و امنیت بین المللی در هر موقع که ضروری تشخیص دهد، اقدام لازم را به عمل خواهد آورد، تأثیری نخواهد داشت».

حقوقدانان با توجه به این ماده و اصول حقوق بین الملل، اجرای حق دفاع مشروع از خود را منوط به برخی شرایط کرده اند.

الف. وقوع تجاوز نظامی؛ بر طبق ماده 51 منشور ملل متحد، به کارگیری حق دفاع مشروع به وقوع تجاوز و حمله نظامی محدود شده است.

ب. تناسب؛ شرط دیگری که به هنگام انجام دفاع مشروع رعایت آن لازم است، وجود تناسب بین اقدامات دفاعی و عملیات تهاجمی است.

در این ماده علاوه بر دفاع از خود فردی، نسبت به دفاع دست جمعی نیز مجوز اعطا شده است؛ در واقع این ماده به هر یک از اعضای سازمان ملل متحد این حق را می دهد. که در قالب دفاع، به کمک کشور قربانی تجاوز بشتابند.

بر این اساس، با توجه به حقوق بین الملل، عملیات مقاومت جنوب لبنان و فلسطین علیه نیروهای اسراییل، به هر شکل که صورت پذیرد ـ منتظره یا غیر منتظره، در قالب جنگهای منظم یا نامنظم ـ از مشروعیت دفاع از خود برخوردار است و مورد حمایت عرف و حقوق بین الملل قرار دارد.

حمایت از مقاومت در قانون اساسی
مهم ترین منبع و ماخذ برای شناخت اهداف و وظایف سیاست خارجی، قانون اساسی کشورمان است. مجموع اهداف سیاست خارجی ایران با بررسی قانون اساسی کشورمان عبارت است از:
1. تلاش در جهت تشکیل امت واحد جهانی.
2. حمایت از مستضعفان در برابر مستکبران.
3. تامین منافع ملی و حفاظت از استقلال و حاکمیت ملی در عرصه بین المللی.
4. دفاع از سرزمین ها و حقوق مسلمانان.
5. دعوت به اسلام.

از آنجا که اصول و قوانین نظام انقلاب اسلامی، از آموزه های دین مبین اسلام سرچشمه می گیرد، جمهوری اسلامی ایران از بدو شکل گیری تاکنون، اهداف خود را بر برپایی حکومت اسلامی در ایران منحصر نکرده، بلکه خود را به آزادی و بیداری سایر ملل مظلوم جهان و حمایت از حقوق آنان مولف می داند. بر اساس تحقق عملی حاکمیت ملی، دولت به نمایندگی از تمام افراد مردم، موظف به ایفای «تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان» است. به همین دلیل، ضمن آن که «موظف است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد»، در اعمال سیاست خارجی، «دفاع از همه مسلمانان را» باید وجهه همت خود سازد.

نمونه های متعدد یاد شده همگی بیانگر مشروعیت و لزوم حمایت از جریان مقاومت اسلامی در مقابل تجاوز بیگانگان است که آن را به عنوان بخشی از وظایف مسلم دولت های اسلامی ترسیم می کند.

منافع ملی و امنیت ملی
تامین منافع ملی کشور، از اهداف و وظایف مهم سیاست خارجی است؛ در بررسی نحوه تعامل و تأثیر گذاری وظایف ایدئولوژیک دولت اسلامی در قبال مقاومت اسلامی با منافع و امنیت ملی کشورمان، شناخت صحیح مفهوم منافع ملی و امنیت ملی، و چگونگی تامین آن در جهان کنونی نقش اساسی دارد:

یکم. مفهوم منافع ملی
در مورد مفهوم منافع ملی National interest، تعاریف و نظریه های گوناگونی وجود دارد که در یک جمع بندی می توان گفت: «منافع ملی، هدف های عام و ماندگاری است که یک ملت برای دستیابی به آنها تلاش می کند». براساس این تعریف، منافع ملی، مفهوم وسیعی است که تنها به معنای حفظ استقلال ملی و تمامیت ارضی و اهداف صرفا مادی و منحصر در مرزهای جغرافیایی نیست، بلکه حیطه وسیعی است که دستیابی به اهداف ایدئولوژیک، انرژی، منابع مواد خام، فناوری جدید، توسعه اقتصادی، منطقه نفوذ، دفاع از اتباع خود در خارج از مرزها، دفاع از هویت فرهنگی خویش و... را نیز در بر می گیرد.

دوم. جهانی شدن منافع ملی
در دوران جدید و روند فراینده جهانی شدن در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اطلاعاتی و... ساختار نظام بین الملل، قواعد و فرآیندهای بین المللی، دستخوش تحولات اساسی شده و مفهوم منافع ملی صرفاً در بر گیرنده مرزهای ملی نیست، بلکه دولت ها ناگزیرند، برای تأمین منافع ملی خویش، بیش از گذشته، به محیط عملیاتی و متغیرهای مربوط به بستر جهانی شدن توجه کنند.

سوم. ارزش ها و منافع ملی
در کشور ما به دلیل وجود نظام سیاسی خاص مبتنی بر آموزه های دینی، منافع دینی با منافع ملی پیوندی تنگاتنگ دارند و اصولاً نمی توان این دو را از هم تفکیک کرد. این گونه نیست که منافع ملی فقط منافعی مادی و دنیایی باشند و در حوزه کاری سیاستمداران بگنجد؛ علاوه بر مسائل سیاسی و بین المللی، مسائلی معنوی چون ارزش ها، باورها و عقاید ملت منافع ملی ما به حساب می آید. تلاش برای کسب استقلال سیاسی و فرهنگی در جریان انقلاب و پس از آن را می توان حوزه تعامل منافع ملی و منافع دینی دانست.
به صورت طبیعی، بسیاری اهداف ملت ها، به خصوص اهداف ایدئولوژیکی نظام هایی نظیر سوسیالیسم، لیبرالیسم و اسلامی در مرزهای خاصی محدود نمی شود از این رو دایره منافع ملی آنان فراتر از مرزهای جغرافیایی تعریف می گردد.

چهارم. منافع ملی جمهوری اسلامی ایران
از دیدگاه برخی متفکران روابط بین الملل، در صورت بندی منافع ملی باید متغیرهای متعددی را در نظر گرفت: «ویژگی ها، شخصیت و آرمان های تصمیم گیران، انواع فلسفه های حاکم بر ساختارها و فرایندهای حکومتی، آداب و رسوم و قالب های فرهنگی جوامع مختلف، محل ژئوپلتیک و تواناییهای کشورهای گوناگون و...» . بر این اساس در یک جمع بندی می توان محورهای منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را چنین بر شمرد: اسلامیت نظام، جمهوریت نظام، تمامیت ارضی، حاکمیت ملی، وحدت ملی، معیشت ضروری مردم، نظام و امنیت عمومی جامعه، کیان اسلام و تشیع در جهان، استقلال سیاسی، پرستیژ و افتخارات ملی، تعمیم عدالت و رفاه، صلح و امنیت بین المللی، حفظ محیط زیست.

پنجم. امنیت ملی
امنیت ملی National securitg، «مصونیت نسبی یا مطلق یک کشور از حمله مسلحانه یا خرابکارانه سیاسی یا اقتصادی احتمالی، همراه با وارد کردن ضربه کاری و مرگبار در صورت مورد مله قرار گرفتن» . با بررسی تعاریف و نظریه های مختلفی که پیرامون امنیت ملی وجود دارد، می توان نتیجه گرفت که امنیت ملی به فرایندهای زیر اطلاق می شود:
1. حفظ تمامیت ارضی، حفظ جان مردم، بقا و ادامه سیستم اجتماعی و حاکمیت کشور (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی) .
2. حفظ و ارتقای منابع حیاتی کشور.
3. فقدان تهدید جدی از خارج نسبت به منافع ملی و حیاتی کشور.

ششم. تامین امنیت ملی
نکته مهمی که در تامین و چگونگی تأمین امنیت ملی در جهان کنونی نیازمند ترجمه جدی است اینکه در یک تقسیم بندی، جنگ ها به دو دسته «جنگ های قلعه ای» و «جنگ های میدانی» تقسیم می شوند؛ تمدن غرب با استفاده از عقلانیت یونانی و تجارب تاریخی، در ماجراهایی نظیر «افسانه هومر» و ماجرای خدعه «اسب تروا»، آموخته است که استراتژی دفاعی جنگ قلعه ای ناکار آمد و بسیار آسیب پذیر است؛ شکست قلعه نشین در یک جنگ قلعه ای، یعنی از دست دادن همه دارایی ها و هتک شدن همه حرمت ها؛ در حالی که شکست در یک جنگ میدانی، حداکثر به معنی یک خسران مادی است که قابل جبران است از این رو غربی ها پس از فهم تاریخی تمایز جنگ میدانی و جنگ قلعه ای، در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با همین ترفند به سمت استعمار ممالک دور دست تغییر جهت دادند؛ یعنی جنگ های میدانی، در میدان هایی هر چه دورتر، براین اساس، استعمار یعنی جا به جایی مرزهای امنیتی، اقتصادی و حکومتی از مرزهای جغرافیایی که نهایت صرفه و بهره برداری را برای استعمارگران داشت؛ یعنی عملا جنگ را در میدانی خارج از خانه طراحی و تعقیب کردند؛ نه در قلعه.

از چندن دیدگاهی است که امرزه آمریکا، امنیت داخلی و منافع ملی خود را در خارج از مرزهای جغرافیایی خویش تعریف کرده، جنگ را از قاره ای به قاره دیگر می کشاند و ویتنام، فلسطین، افغانستان، عراق و لبنان را میدانی برای جنگ در راستای تامین امنیت و منافع ملی خویش می سازد؛ اما هیچ گاه حاضرنخواهد شد، با کوبا وارد درگیری نظامی شود و عملا قلعه اش را در معرض حمله قرار دهد؛ اما در عوض رژیم صهیونیستی، رقم هنگفتی بالغ بر سه میلیارد دلار در سال به عنوان کمک خارجی از آمریکا دریافت می کند. از این گذشته، آمریکا 20 درصد از یارانه مورد نیاز ارتش رژیم صهیونیستی را نیز تأمین می کند؛ در واقع اسرائیل در قبال تحمل بسیاری تهدیدات علیه امریکا و انگلیس و در خطر افتادن امنیت شهروندانش، به عوض شهروندان انگلیسی و امریکایی، طلب مزد می کند.

هفتم. دستاورد مقاومت در تامین منافع و امنیت ملی
اکنون با توجه به مطالب فوق که پیرامون شناخت صحیح مفهوم منافع ملی و امنیت ملی و چگونگی تامین آنها گذشت، به نقش مقاومت اسلامی در تامین منافع و امنیت ملی کشورمان پی می بریم؛ هر چند نگاه جمهوری اسلامی در سیاست خارجی خویش در قبال مقاومت اسلامی و نهضت های آزادی بخش، نگاهی کاملا انسان دوستانه و در راستای انجام وظایف ایدئولوژیکی و مکتبی است؛ اما این موضوع، هیچ گونه امتناعی از تامین امنیت و منافع ملی کشورمان و همچنین سایر کشورهای اسلامی و منطقه در قبال این حمایت ها توسط مقاومت اسلامی ندارد؛ به عبارت دیگر، نه تنها میان وظایف ایدئولوژیکی دولت اسلامی با منافع ملی کشورمان تعارضی نیست، بلکه این دو می توانند در تعامل و هماهنگی با یکدیگر عمل کنند.

ایران از سال ها پیش، با یک نگاه استراتژیک، در حین جنگ عراق، به این حقیقت دست یافت که حرکت به سمت جنگ میدانی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، پس در حمایت غیر قابل انکار معنوی ایران از مبارزان حزب الله جنوب لبنان و مقاومت اسلامی، تامین منافع ملی نیز می تواند ملحوظ باشد؛ اگر ایالات متحده نسبت به ایران کوچک ترین تعرضی کند، میدان های دیگری در عالم، به آتش کشیده خواهند شد. و این دقیقا یکی از جنبه های مهم باز دارندگی ایالات متحده امریکا از حمله نظامی به ایران است؛ موضوعی که بارها به صراحت توسط سیاستمداران و کارشناسان مسائل نظامی آمریکا و اسرائیل مطرح و آن را به عنوان مانع بزرگ در حمله به تاسیسات هسته ای ایران بر شمرده اند، پس حمایت از مقاومت اسلامی در لبنان و فلسطین، حتی با نگاه منفعت گرایانه نیز قابل توجیه است.

بر این اساس، منافع ملی و امنیت ملی یک کشور و تامین آنها، فقط در مرزهای جغرافیایی آن محدود نمی شود. از این رو دولت ها به میزان هزینه هایی که در کشورهای دیگر مبذول می دارند، از توان و قدرت تصمیم گیری و تأثیر گذاری بیشتری نیز در آینده آن کشور و معادلات منطقه ای برخوردار هستند. در واقع حفظ موجودیت، استقلال و تمامیت ارضی و امنیت ملی کشور ـ که از عناصر کلیدی و حیاتی تشکیل دهنده منافع ملی است ـ نیازمند صرف چنین هزینه ها و کمک به ملت هایی است که در خط اول مبارزه با دشمنان ما قرار دارند.

واقعیت آن است که مردم مظلوم و مبارز فلسطین و مقاومت اسلامی لبنان، از منافع و امنیت ملی ما نیز دفاع می کنند و ما کمترین وظیفه خود (تدارکات و پشتیبانی) را انجام می دهیم.
در ادامه بحث به بررسی شکست طرح خاورمیانه بزرگ توسط مقاومت اسلامی و دستاوردهای آن برای کشورمان، منطقه و جهان اسلامی می پردازیم:

طرح خاور میانه بزرگ
نگاهی دقیق به اهداف و چرایی ناکامی و شکست این طرح، به عنوان یکی از خطرناک ترین توطئه های صهیونیسم بین الملل و نظام سلطه جهانی، در قبال منطقه و کشورمان، مبین نقش مقاومت اسلامی در تأمین امنیت و منافع ملی کشورهای اسلامی است.

نومحافظه کاران آمریکا، پس از به قدرت رسیدن در انتخابات سال 2000، ضمن تعیین اهداف راهبردی امریکا در خاور میانه، ایجاد نظم هژمونیک و برتری جهانی ایالات متحده را از رهگذر تشکیل خاور میانه بزرگ (در بر گیرنده آسیای میانه، جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا) مورد توجه قرار دادند. محدوده جغرافیایی این طرح، شامل 22 کشور عربی و 4 کشور غیر عربی بود؛ ایران، ترکیه اسرائیل و افغانستان. در ادامه، گستره آن شامل شمال آفریقا هم شد، چون در آنجا نیز چند کشور اسلامی وجود دارد. بعدها جنوب شرق آسیا هم به آن افزوده شد تا کشورهای اسلامی این منطقه را هم شامل شود. سرانجام آسیای میانه را هم در بر گرفت. بنابراین، محدوده جهان اسلام زیر پوشش این طرح درآمد. راهبرد آمریکا در این طرح، سه مرحله دارد:

1. به هم ریزی؛ نظم موجود کشورها را به هم بریزند؛ مانند همان برنامه ای که بعدها در عراق و افغانستان اتفاق افتاد.
2. دوران گذار؛ همین دورانی است که رژیم فعلی در عراق، به یک رژیم مطلوب تبدیل شود.
3. دوران الگو سازی؛ در این دوره یک مطلوب به وجود آورند، تا الگوی کشورهای دیگر قرار گیرد.

اهداف آمریکا
آنان با این برآورد که سیطره بر خاور میانه کوچک (افغانستان، عراق، سوریه، لبنان و...) و تبدیل آن به یک پادگان نظامی، امکان تحقق خاورمیانه بزرگ و اهداف راهبردی مورد نظر آمریکا را میسر خواهد کرد، مدل بازی «دو مینو» و ساقط کردن دولت های هدف، با استفاده از قدرت سخت افزاری را در پیش گرفتند. مهم ترین اهداف آمریکایی ها از این طرح این بود:
1. تامین منابع نفت مورد نیاز آمریکا در دهه های آینده و کنترل شریان نفت به عنوان اهرمی برای مهار اروپا و شرق آسیا.
2. تأمین امنیت اسرائیل، به عنوان مهم ترین متحد راهبردی امریکا.
3. جایگزینی دمکراسی های کنترل شده، با توجه به تمام شدن تاریخ مصرف استفاده از دولتهای دست نشانده و مستبد، در جهت مقابله با موج اسلام گرایی و مهار امواج مردمی معترض به حکومت های دست نشانده.
4. زمینه سازی برای برتری تمدن غرب، با حضور درخاستگاه مهم ترین تمدنهای جهان و جلوگیری از اتحاد تشکیل بلوک تمدنی در برابر غرب و ترویج فرهنگ و هنجارهای مورد نظر غرب با بهره گیری از ساز و کارهای تربیتی، آموزشی و استفاده از ابزار رسانه ها، در جهت استحاله سایر تمدن ها، به خصوص تمدن اسلامی در هنجارها و تمدن غرب .
5. فرایند ملت سازی با تحریک قومیت ها، تجزیه کشورها و تغییر جغرافیای سیاسی در خاورمیانه، در راستای منافع ملی کاخ سفید: براساس طرح نشریه نیروهای مسلح امریکا، کشور مستقل کردستان، بخشهایی از ایران، عراق، ترکیه و سوریه را به خود اختصاص می دهد. در این نقشه عراق به سه کشور (کردستان، یک کشور عربی شیعه و یک کشور سنی) تجزیه شده و ایران نیز بخش قابل توجهی از گستره خود را به کشورهای جدید موسوم به کردستان، آذربایجان متحد، کشور شیعه عرب و بلوچستان آزاد واگذار می کند. و بالاخره یک واتیکان اسلامی نیز در مکه یا مدینه تأسیس خواهد شد.
6. مقابله و مهار موج فزاینده اسلام گرایی در این منطقه و بخش های پیرامونی.

شکست طرح خاورمیانه بزرگ
نومحافظه کاران آمریکا، با طراحی حادثه یازدهم سپتامبر و شعار مبارزه با تروریسم، به افغانستان و عراق تهاجم نظامی کردند و مرحله نخست طرح خاورمیانه بزرگ، یعنی دولت سازی در منطقه خاورمیانه قدیم را آغاز کردند؛ اما پس از اندک زمانی متوجه شدند که پروژه دولت سازی، نه تنها به شکل گیری و روی کار آمدن دولت های همسو نمی انجامد، بلکه به شکل گیری «خاور میانه ای اسلامی» منجر می شود و فرصت را برای اسلام گرایان فراهم می سازد تا با استفاده از آن، به صورت دموکراتیک، از نردبان قدرت بالا بروند؛ پیروزی مجاهدان افغان و تشکیل مجلس قانونگذاری اسلامی در افغانستان، پیروزی ائتلاف یکپارچه در عراق و روی کار آمدن دولت اسلامی، پیروزی اسلام گرایان شیعه در انتخابات شهرداری استانهای شرقی عربستان، طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا را در نخستین گام، با مانع بسیار بلندی مواجه می ساخت و علاوه بر تغییر معادلات در منطقه، از یک سو به افزایش قدرت ایران، به عنوان بازیگر اصلی منطقه می انجامد و از سوی دیگر، جمهوری اسلامی را به محور اتکا و ام القرای جهان اسلام تبدیل می کند.

از سوی دیگر، با توجه به برخورداری این منطقه از مولفه های نظیر ذخایر انرژی جهان، موقعیت ژئواستراتژیک، فراگیر بودن دین مقدس اسلام و ایدئولوژیک بودن منطقه، جمعیت قابل توجه، بهره مند بودن از فن آوری های پیشرفته و... این بلوک اسلامی را به یکی از بازیگران اصلی و بسیار تأثیر گذاری در صحنه بین الملل تبدیل و نظام سلطه و سایر قدرتها را به چالش می کشاند. در چنین صورت بندی جدیدی، اسرائیل نیز به عنوان یک رژیم جعلی، فاقد موجودیت بوده، و توسط دولتهای منطقه به رسمیت شناخته نخواهد شد.

نظام سلطه جهانی برای مقابله و مهار خاورمیانه اسلامی، دو راهبرد را در دستور کار خود قرار داد:

1. در راهبرد نرم افزاری و نیمه سخت، تلاش کرد تا با تمرکز فعالیت های خود در حوزه بازیگران موثر در تشکیل خاور میانه اسلامی و تحت فشار قرار دادن تمامی حرکت های اسلامی، در کوتاه ترین زمان ممکن، آنها را با شکست مواجه سازد. بدین منظور در حوزه فلسطین، اقداماتی نظیر جلوگیری از تشکیل دولت حماس، وارد آوردن فشارهای شدید اقتصادی و سیاسی، ایجاد و گسترش اختلافات بین حماس و سایر گروه های فلسطینی، به خصوص فتح را در دستور کار خود قرار داد. در حوزه لبنان نیز خلع سلاح و به انزوا کشیدن حزب الله در صحنه داخلی، ترور رفیق حریری و خروج ارتش سوریه از لبنان، فعال کردن گسل های سیاسی و فرقه ای و طرح انقلاب مخملی در این کشور، در دستور کار قرار گرفت.
در حوزه عراق، آمریکا تلاش کرد که با استفاده از فعال کردن گسل های قومی و فرقه ای و افزایش موج حرکتهای تروریستی، به هر شکل ممکن، مانع از تشکیل دولت ائتلافی شود. در حوزه ایران نیز، نظام سلطه تلاش کرد که با بهانه قرار دادن موضوع فناوری هسته ای و ارسال پرونده ایران به شورای امنیت و تشدید فشارها، رفتار جمهوری اسلامی را تغییر دهد؛ اما چنین اقداماتی نتایج مطلوب را برای نظام سلطه در جهت جلوگیری از شکل گیری خاورمیانه اسلامی در برنداشت. از این رو برای برون رفت از وضعیت مذکور، راهبرد سخت افزاری را مورد توجه قرار داد.

2. در راهبرد سخت افزاری که با حضور سران رژیم صهیونیستی در کاخ سفید تهیه و تنظیم شد، تلاش گردید تا با استفاده از نگرانی برخی سران دست نشانده کشورهای عربی، از رشد خاورمیاه اسلامی و تقویت جبهه ایران و شیعیان در منطقه، موافقت آنها را جهت برخورد با حماس، حزب الله و سوریه و در نهایت ایران جلب کند؛ حمله به غزه با هدف سرنگونی دولت حماس، دستگیری و سرکوب انقلابیون و مهار انتفاضه فلسطین، تهاجم به لبنان و اشغال جنوب این کشور تا حد فاصل رودخانه لیطانی به منظور مرعوب کردن دولت لبنان و خلع سلاح و نابودی جنبش حزب الله، تغییر رفتار سوریه به رسمیت شناختن اسرائیل و در صورت نیاز، تغییر ساختار آن کشور، سرنگونی دولت ائتلافی عراق و تضعیف گروه های اسلامی این کشور و در نتیجه تمامی این اقدامات، قطع بازوان منطقه ای ایران ، نظام سلطه را قادر می ساخت تا ضمن زمینه سازی برای اعمال محدودیت اقتصادی و فشارهای سیاسی بر جمهوری اسلامی ایران، با فعال کردن گسل های قومی و فرقه ای و بر هم زدن انسجام داخلی از طریق نافرمانی مدنی و نیز در صورت لزوم، عملیات محدود نظامی، شرایط لازم را برای تغییر رفتار و تغییر ساختار جمهوری اسلامی، به عنوان کانون الهام بخش مقاومت اسلامی و ام القرای جهان اسلام فراهم سازد؛ اما مقاومت مجاهدانه و همت عالی حزب الله در نبردی 33 روزه، تمام اقدامات انجام شده در جهت تحقق طرح خاور میانه بزرگ را به چالش طلبید و توطئه های شوم صهیونیسم بین الملل و نظام سلطه جهانی را با شکست مواجه ساخت.

«سیمون هرش» خبرنگار آمریکایی در این زمینه می نویسد: «قدرت و مقاومت اعجاب انگیز حزب الله و توانایی مداوم آن در حمله راکتی به شمال اسرائیل، یک عقب نشینی بزرگ برای کسانی است که می خواهند، در کاخ سفید از زور درباره ایران استفاده کنند و کسانی که استدلال می کنند، بمباران باعث ایجاد اپوزوسیون داخلی و انقلاب در ایران می شود نیز عقب نشینی کرده اند. قرار بود حمله به لبنان مقدمه بمباران مراکز اتمی ایران باشد». استاد دانشگاه برادفورد انگلیس نیز در این خصوص اظهار داشت: «شکست اسرائیل در لبنان، درس عبرتی برای ماجراجویی احتمالی امریکا علیه ایران است».

تحلیل گران مسائل سیاسی معتقدند که حزب الله لبنان با حرکت منطقی خود، جهان اسلام را از یک توطئه بزرگ نجات داد که در صورت اجرا، جهان اسلام هزینه هایی چند صد برابر از تلفات و خسارات جنگ کنونی رژیم صهیونیستی بر ضد لبنان پرداخت می کرد. این حزب الله شیعی در یک حرکت توحیدی، از حماس فلسطین و سنی حمایت کرد و با ارایه یکی از بزرگ ترین حماسه های همبستگی دینی امضا شده با خون موفق شد، طرح جنگ مذهبی میان شیعه و سنی امریکا را محاصره کند و زمینه های گسترش آن را در سطح جهان اسلام از بین برد.

در چنین حالتی، دیپلماسی فعال و هوشمندانه ایران در سایه حفظ مصلحت، قدرت و عزت جمهوری اسلامی را ـ به خصوص در منطقه ـ افزایش داده، به گونه ای که می توان گفت، شکست طرح خاورمیانه جدید، روند تشکیل خاورمیانه اسلامی با محوریت ایران را تسریع کرده است. حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به ابتکار عمل مسؤلان نظام در مسائل جهانی، به ویژه مسائل منطقه ای می فرمایند: «در عرصه خارجی، کشور از موقعیتی کم نظیر و تحرک و نشاط خوبی برخوردار است و حوادث منطقه ای مانند پیروزی حزب الله و حماس نیز به لطف پروردگار و امدادهای الهی، موقعیت نظام اسلامی را تحکیم بخشیده است... مخالفان اسلام و مسلمین، هنوز مبهوت این حادثه مهم هستند و از فهم و درک دلایل آن عاجزند، اما این گونه حوادث بزرگ که در شعاع حرکت انقلاب اسلامی رخ می دهد، در عمل به تقویت موقعیت نظام منجر شده و اعتبار، نفوذ و جاذبه شعارهای انقلاب اسلامی را برای همه اثبات کرده است».

حمایت مادی و معنوی از هسته های مقاومت و نهضت های آزادی بخش در سراسر جهان اسلام، علاوه بر آنکه از نظر فقهی و قانون اساسی وظیفه ایدئولوژیکی دولت اسلامی است و از مشروعیت حقوق بین الملل نیز برخوردار است، نقش بسیار زیادی در تامین منافع و امنیت ملی، استقلال و تمامیت ارضی، افزایش اعتبار بین المللی و گسترش حوزه های نفوذ کشورمان در ابعاد مختلف دارد و به عنوان یکی از مهم ترین اهرم های قدرت برای جمهوری اسلامی است که موجب بازدارندگی ابر قدرت ها از عملی کردن نیات امپریالیستی آنان در قبال منطقه و کشورمان می گردد.

کمک به این مردم مبارزه، به معنای استحکام بخشیدن به سنگرهای دفاعی خود است. آینده نگری و تامین منافع بلند مدت، خود بهترین دلیل بر انجام چنین اقداماتی است، زیرا آرمان ها و اهداف توسعه طلبانه رژیم صهیونیستی، هرگز به فلسطین و لبنان محدود نیست، بلکه آنان آرزوی سیطره بر جهان اسلام و به خصوص ام القرای آن (جمهوری اسلامی ایران) را در سر می پروراند، چنان که مقام معظم رهبری می فرمایند: «سیاست راهبردی آمریکا، ایجاد نا امنی و بحران و جنگ در این منطقه است، بدانند که هر چه ناامنی را گسترش دهند، ملتها را بر خود خشمگین تر و دنیا را برای خود نا امن تر خواهند کرد. رفتار و خوی تجاوز گرانه آمریکا و اسرائیل، روح مقاومت را بیش از پیش در دنیای اسلام زنده خواهد کرد و ارزش جهاد را برای آنان نمایان تر خواهد ساخت. دنیای اسلام و جوانان مسلمان در همه کشورهای اسلامی بدانند که راه مقابله با گرگ وحشی صهیونیزم و تجاوزگری شیطان بزرگ، جز مقاومت فداکارانه نیست، تسلیم و انقیاد در برابر دولتمردان ماجرا جو و فتنه گر آمریکا، بر طمع و جسارت آنان می افزاید و کار را بر ملت ها سخت تر می کند.

اگر لبنان تسلیم تجاوز اسرائیل و آمریکا می شد و اگر جوانان مجاهد حزب الله و مردم مظلوم جنوب، رنج این دفاع مقدس را به جان نمی خریدند، محنتی بلند مدت و ذلتی روز افزون، همه ملت لبنان را تهدید می کرد و ادامه این روند تهاجمی، تمام این منطقه را در بر می گرفت. امروز حزب الله خط مقدم دفاع از امت اسلامی و همه ملت های این منطقه است».