اسلام تايمز - لبنان؛ اوضاع مه آلود سياسي

تحولات جاري در لبنان و منطقه باعث شده كه چشم هاي زيادي به اين كشور دوخته شود. هر چند اين توجه، دلايل مختلفي مي تواند داشته باشد اما شواهد نشان مي دهد كه لبنان هنوز در گذرگاه خطرناكي قرار دارد و عبور از بحران تشكيل كابينه در اين كشور همچون ساير بحران ها به راحتي امكان پذير نيست.
يكي از عواملي كه عبور از بحران موجود را دشوار مي سازد به غير از تعدد و تنوع احزاب و گروه هاي سياسي، مسئله دخالت كشورهاي خارجي در مسائل و مشكلات جاري اين كشور است.
برخي كشورهاي غربي و در رأس آنها ايالات متحده از روند جريانات سياسي در لبنان راضي نيستند و به عناوين مختلف مي كوشند با دخالت در تحولات سياسي اوضاع را به نفع خويش كنترل كنند. همچنين برخي از كشورهاي عرب منطقه هم به دقت مسائل اين كشور مديترانه اي را زير نظر دارند تا مبادا دولتي بر سر كار آيد كه منافع آنان را به خطر اندازد.
در هر صورت تضاد منافع قدرت هاي خارجي و موازي نبودن آنها با منافع و مصالح داخلي باعث شده اين كشور همچنان با مسئله تشكيل نشدن دولت روبه رو شود همان طور كه در گذشته نيز اين كشور تحت تأثير همين مسائل، زمان زيادي بدون رئيس جمهور، نخست وزير، پارلمان و... به سر برده است.
يكي از كشورهايي كه تأثير زيادي در تحولات لبنان داشته و نقش مؤثري در معادلات منطقه اي و جهاني اين كشور بازي مي كند سوريه است. خبرگزاري آسوشيتدپرس در تحليلي به نقش اين كشور در صحنه داخلي و بين المللي لبنان پرداخته كه از نظر خوانندگان مي گذرد.

ترجمه: فريده شريفي
منبع : خبرگزاري آسوشيتد پرس
بسياري از تحليلگران سياسي لبنان در بررسي هاي خود از اوضاع لبنان به اظهارات مقامات سوري توجه زيادي نشان مي دهند و معتقدند كه اين موضع گيري ها مي تواند در تنظيم رابطه بين دو كشور مؤثر باشد.
از جمله اظهارات اخير معاون رئيس جمهور سوريه مبني بر اينكه دمشق نسبت به گذشته از مواضع قدرتمندتري در لبنان برخوردار شده است.
«فاروق الشرع» طي سخناني اظهار داشته كه اگر در گذشته حضور سربازان سوري در لبنان باعث افزايش نفوذ اين كشور شده بود اما اكنون حتي با خروج نظامي سوريه از لبنان، دمشق يكي از بازيگران مؤثر در امور داخلي لبنان است و قوي تر از گذشته مي تواند در اين كشور تأثيرگذار باشد.
اين سخنان باعث شد كه بسياري از لبناني ها به تجديدنظر در مواضع خود نسبت به سوريه بپردازند.
ريشه اين سخنان به مسئله تشكيل كابينه در لبنان بازمي گردد.
بحث تأخير در تشكيل كابينه كه مدت سه ماه است به تأخير افتاده از جمله مسائلي است كه گروه هاي طرفدار غرب موسوم به 14 مارس را به اين حقيقت معطوف كرده كه مسئله تشكيل كابينه فقط به داخل اين كشور محدود نمي شود بلكه متحدان اين كشور در منطقه و خارج از آن نقش مؤثري در تشكيل كابينه دارند.
به عقيده 14 مارس، متحدان حزب الله نقش كليدي در هرگونه تغيير در كابينه آينده لبنان دارند و هر تغيير و تحولي در كابينه بايد حتما به تأييد گروه 8 مارس به ويژه حزب الله برسد.
اين نقش به حدي است كه حتي آمريكا و متحدانش هم در داخل و خارج لبنان نمي توانند از اهميت آن بكاهند و اوضاع را به نفع خويش كنترل كنند.
در واقع آمريكا سال هاي زيادي است كه تلاش مي كند از نفوذ سوريه در لبنان بكاهد و اين كشور را از حيطه اقتدار سوريه در منطقه خارج سازد اما با روي كار آمدن باراك اوباما و تلاشي كه دولت وي براي مذاكره با سوريه به كار بسته اين احتمال قوت پيدا كرده كه دوباره نفوذ سوريه در لبنان افزايش پيدا كند.
به عقيده تحليلگران لبناني اين تغيير سياست واشنگتن باعث قدرت گرفتن سوريه در منطقه به ويژه در كشور كوچكي چون لبنان خواهد شد.
سوريه همانند عربستان سعودي، ايران و آمريكا بر لبنان تأثيرگذار است اما به دليل شرايط جغرافيائي منطقه، تاثيرگذاري سوريه بيشتر از كشورهاي ديگر است. از سوي ديگر، عملكرد دولت لبنان نشان دهنده درجه وابستگي اين كشور به قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي است.
زماني كه گروه 14 مارس مدعي شد حزب الله و گروه 8 مارس از ايران و سوريه تأثير مي پذيرند، گروه 8 مارس هم آمريكا و عربستان سعودي را به نقش داشتن در تحولات لبنان متهم كرد.
اما تحولات منطقه هم به گونه اي است كه بسياري از معادلات را رقم مي زند. ديدار سران سوريه و عربستان در رياض و دمشق به فاصله كوتاه چند روزه نشان مي دهد كه اين كشورها هم مي خواهند با بهبود روابط خود در آينده منطقه به ويژه روند تشكيل دولت در لبنان تاثيرگذار باشند.
سوريه از لحاظ تاريخي در كشور لبنان هميشه تأثيرگذار بوده و با توجه به وزن مخصوصي كه در منطقه دارد مسلما نمي خواهد از ايفاي نقش در لبنان سرباز زند و كوتاه بيايد به همين دليل روابط با كشورهاي ديگر را برنامه ريزي مي كند.
اما آمريكا نمي خواهد كه سوريه نقش تاريخي و سياسي خود را در منطقه ايفا كند چرا كه اين كشور روابط بسيار خوبي با ايران، حزب الله لبنان و حماس دارد و نزديكي سوريه و لبنان مسلما به نزديكي لبنان با ايران و حماس هم منجر خواهد شد، به همين دليل ايالات متحده درصدد فشار وارد كردن بر دمشق است تا از نقش اين كشور در منطقه بكاهد.
تحريم هاي طولاني مدت آمريكا عليه سوريه دقيقا در راستاي همين هدف صورت گرفته است.
سوريه تقريبا حدود 30 سال است كه به عنوان بازيگر اصلي در لبنان نقش بازي كرده و هميشه نيروهاي نظامي اش دراين كشور حضور داشتند، اما در سال 2005 ميلادي بر اثر فشارهاي آمريكا و تلاش هاي رفيق حريري نخست وزير فقيد اين كشور سربازان سوري از لبنان خارج شدند و گروه هاي ضدسوري سعي كردند كه در انتخابات پيروز شوند.
سوريه به رغم پيروزي احزاب ضدسوري در انتخابات رابطه اش را با حزب الله كه قوي ترين نيروي نظامي در لبنان است و در ميان شيعيان از محبوبيت فوق العاده اي برخوردار است يعني درواقع حمايت بيش از يك سوم جمعيت اين كشور را داراست از دست نداده بلكه تقويت هم كرده است.
ژنرال ميشل عون رئيس جريان آزاد ملي لبنان كه از سال 2006 متحد حزب الله شده است و دو دهه پيش با سربازان سوري جنگيد هنوز فاصله خود را با سوريه حفظ نكرده و با اينكه اخيرا ديداري از دمشق داشته ليكن هنوز معتقد است كه مسائل لبنان بايد توسط خود لبناني ها حل و فصل گردد.
از سوي ديگر، وليد جنبلاط رهبر سوسياليست دروزي كه زماني از مخالفان سرسخت سوريه و طرفداران پروپاقرص غرب و گروه 14 مارس به شمار مي رفت اخيرا در مواضع خود چرخش زيادي داشته و خواستار بهبود روابط با سوريه شده و حتي پيشنهاد كرده كه از دمشق ديدار كند.
اين ديدارها و نزديكي مواضع شخصيت هاي لبناني به سوريه در شرايطي صورت مي گيرد كه دولت دمشق مواضع محكم تري نسبت به لبنان اتخاذ كرده و خواهان تأثيرگذاري بيشتري در اين كشور است به ويژه آنكه در انتخابات پارلماني اخير در لبنان گروه 14 مارس پيروز شد و حزب الله و متحدانش نتوانستند بر رقبا پيروز شوند.
هر چند بسياري از تحليلگران پيروزي جناح 14 مارس را در نتيجه دادن رشوه و خريد آراي مردم از سوي اين جناح و متحدان خارجي اش قلمداد كردند ليكن گروه 8 مارس و به ويژه حزب الله به هيچ وجه درصدد مخالفت و اعتراض برنيامد و وحدت ملي و مصالح كشور را مقدم بر هرگونه اختلاف و تشنج دانست به همين دليل ناظران آگاه اين پيروزي را پيروزي حزب الله و نه جناح 14 مارس ارزيابي كردند چرا كه به عقيده آنان حزب الله توانست با درايت و هوشياري هرگونه توطئه را خنثي و جلو تشتت و درگيري هاي داخلي و جنگ هاي فرقه اي و مذهبي را بگيرد.
از سوي ديگر، تمامي تلاش حزب الله و متحدانش در جهت تشكيل كابينه وحدت ملي به كار گرفته شد و حتي جناح 8 مارس عنوان كرد كه براي رسيدن به وحدت ملي از هيچ تلاشي فروگذار نخواهد كرد. با وجود اين، به نظر مي رسد دست هاي پنهان و پشت پرده تحولات اين كشور بيكار ننشسته و تلاش مي كنند تا اين وحدت ملي هيچگاه تحقق پيدا نكند چرا كه هنوز پس از گذشت سه ماه از مأموريت سعدالدين حريري نخست وزير، دولتي تشكيل نشده و به نظر هم نمي رسد كه به اين زودي ها تشكيل شود. حريري ظاهرا تلاش هاي زيادي براي رايزني و مذاكره با نمايندگان گروه هاي مختلف سياسي لبنان به كار گرفته ليكن هنوز نتوانسته كاري از پيش ببرد. ميشل عون پيشنهاد داده تا «جبران باسيل» دامادش به عنوان وزير مخابرات باقي بماند درحالي كه جناح حريري با اين پيشنهاد مخالفت كرده است.
حزب الله و متحدانش هم تأكيد كرده اند كه در مقابل فرمول 15 وزير براي جناح 14 مارس- 10 وزير براي 8 مارس و پنج وزير براي رئيس جمهور، جناح 14مارس بايد نظرات ميشل عون را در نظر بگيرد درغير اين صورت اين جناح هم در دولت شركت نخواهد كرد.
شركت نكردن حزب الله دركابينه هم به معناي ادامه بحران تشكيل دولت تا بي نهايت خواهد بود چرا كه حزب الله در درون خود ويژگي هايي دارد كه باقي احزاب لبناني دراختيار ندارند، حزب الله قدرتي نظامي دارد كه توانسته با تكيه براين قدرت با ارتش اسرائيل به عنوان قوي ترين قدرت نظامي منطقه مقابله كرده و آن را شكست دهد. همچنين حزب الله حزبي سياسي، اجتماعي و قدرتي انتخاباتي است كه در ميان شيعيان و ديگر مردم لبنان طرفداران بسياري دارد.
حزب الله آزمون هاي زيادي را پشت سرگذاشته و نشان داده كه هميشه دركنار هواداران خود ايستاده و هرگز آنان را رها نخواهد كرد، از سوي ديگر، حزب الله منحصر به يك فرد نبوده و حقيقتي ثابت است كه براي ادامه مسيرش تكيه زيادي بر لبناني ها و طرفدارانش دارد.
بازسازي ويرانه هاي پس از جنگ تابستان 2006 و كمك هاي مادي و معنوي كه حزب الله درا ختيار مردم قرار داد نمونه زيادي در لبنان نداشته و پديده اي نو محسوب مي شود.
حزب الله وابستگي به كشورهاي خارجي هم ندارد البته اين به معناي آن نيست كه روابط خوبي با برخي از كشورهاي منطقه و فرامنطقه اي نداشته باشد. بطورمثال حزب الله روابط خوبي با ايران يا سوريه و حماس دارد و ديدگاه هاي مشتركي درباره مسائل اعتقادي و سياسي با آنان دارد اما اين به معناي وابسته بودن به آنها نيست.
تحليلگران سياسي لبنان معتقدند كه سوريه با توجه به تأثيرات تاريخي كه در لبنان داشته اكنون نيز مي كوشد همان نفوذ قديمي را به دست آورد اما حالا اوضاع تغيير كرده و اين هدف چندان قابل تحقق نيست.
به عقيده اين افراد، سوريه هرچند كه مي كوشد خود را تنها كشوري نشان دهد كه مي تواند به اختلافات قومي و مذهبي پايان دهد ليكن شواهد خلاف اين مسئله را نشان مي دهد.
اين تحليلگران مي گويند مسائل مربوط به قوميت ها، مذاهب و طايفه ها در لبنان به گونه اي است كه فقط به وسيله خودشان حل و فصل مي گردد نه خارجي ها.
در هر صورت دمشق مي كوشد كه با ايجاد روابط بيشتر با لبنان نقش مؤثري دراين كشور بازي كند؛ اين مسئله بستگي به اين دارد كه دولت لبنان هم خواستار اين مسئله باشد يا خير.
از سوي ديگر آمريكا و ديگر كشورهاي عربي هم با اين مسئله موافق نيستند و نمي خواهند كه سوريه يا كشورهاي ديگر درمعادلات اين كشور نقش بازي كند.
به همين دليل نمايندگان گروه هاي مختلف لبنان معتقدند آمريكا تلاش مي كند روند تشكيل دولت متحد ملي را دراين كشور با مشكل روبه رو سازد.
اين نمايندگان تاكيد دارند كه دولت متحد ملي يك ضرورت است و مي تواند مانع دخالت كشورهاي خارجي شود.
اين افراد همچنين معتقدند كه لبناني ها دو راه پيش روي خود دارند يا اينكه دولت متحد ملي را هرچه سريع تر تشكيل دهند يا اينكه راه حل تسلط و دخالت كشورهاي خارجي به ويژه آمريكا را انتخاب كنند كه مسلماً انتخاب راه دوم خسارات زيادي به اين كشور مي زند.
درهرصورت لبنان هنوز از گذرگاه خطر بيرون نرفته و اوضاع منطقه كماكان مه آلود است. با وجود تمامي ديدارهاي طرف هاي خارجي با يكديگر يا با مقامات لبناني هنوز گرهي از مشكلات لبنان گشوده نشده و اوضاع منطقه همچنان بحراني است.
برخي سياستمداران و كارشناسان در لبنان بر اين باور هستند كه هدف از تاخير حريري در تشكيل دولت براي اين است كه دراين فرصت اوضاع منطقه مشخص شود و نتايج گفت وگوهايي كه اكنون در سطوح مختلف درجريان است روشن شود. ليكن حريري بايد بدون توجه به جريانات خارجي و با توافق گروه هاي داخلي بحران ها را پشت سرگذاشته و نبايد اميد زيادي به تغيير و تحولات خارجي داشته باشد زيرا ممكن است به ضرر كشور تمام شود. در نهايت با اوضاع و احوال كنوني هنوز زود است كه به تشكيل دولت لبنان اميد بست.