در جريان بيداري ملل اسلامي عوامل متعددي ميتواند موجب شكوفا گشتن هرچه تمامتر اين پديده جهاني گردد. مجاهدت، صبر، وحدت و يكپارچگي، همدلي و انسجام، بصيرت و مقاومت از لازمه هاي اجتناب ناپذير بيداري اسلامي است كه در بارور و بالنده نمودن آن ميتواند نقش بسزايي را ايفا نمايد. همچنين وجود رهبر و پيشروي عالم، انديشمند و ديندار كه جريان بيداري را در مسير واقعي خود قرار دهد، از لازمههاي آن است.
در كنار اين عوامل كه دست به دست هم داده و پديده بيدار سازي ملل مسلمان را به ثمر و نتيجه ميرسانند، برخي مسائل نيز هستند كه از چشمها پنهاناند. از جمله بسترهاي اساسي و مهم جريان بيداري اسلامي، عنصر ممتاز و ارزنده «نظريه پردازي» ميباشد. بيداري اسلامي به عنوان پديدهاي عميق و نسبتاً نوظهور نيازمند ارائه افكار هدايتگر، روشنگرانه و متفكرانه است كه در عبارتي مجمل ميتوان از آن به تعبير نظريه پردازي ياد نمود. هدايت و جهتدهي بيداري
اسلامي نيازمند انديشه هايي است كه در بسترهاي روشنگرانه و انقلابي بتواند مسير آتيه اين حركت جهاني را ترسيم و رونمايي نمايد. در واقع هر عمل و فعاليتي نيازمند انديشه و تفكري از پيش تعيين شده است كه در روشنسازي مسير، طرح برنامهها و بيداري افكار جايگاه و نقش واقعي خود را ايفا نمايد.
با آنكه بيداري اسلامي به عنوان جنبشي ستودني و مبارك تلقي ميگردد، امّا هنوز در ابتداي راه خود بوده و در مسير نيل به غايت نهايي خود نيازمند هدايت و انديشه سازي است.
از اين رو نقش انديشمندان و فرهيختگان جهان اسلام در اين راستا به عنوان يك عنصر اثرگذار، بسيار خطير و اساسي به شمار ميآيد. اقوال، آراء و رويكردهاي دانشمندان و متفكران جهان اسلام كه در دهههاي اخير در باب بيداري، خيزش و آگاهسازي مسلمانان مطرح شده ميتواند منبع غني براي نظريهپردازي محسوب گردد و بخش قابل توجهي از ذخاير علمي و فكري را تأمين نمايد.
مبرهن است كه بيداري اسلامي براي بالندگي و همهگيرشدن
نيازمند انديشه هايي است كه در عرصهاي شفاف و علمي به منصه ظهور رسيده و با هدف متعالي تنوير جريان بيداري اسلامي به نهال مقدس آن تزريق گردد.
از اين رو تعهد انقلابي و اسلامي در اين زمينه ميتواند بسيار كارساز بوده و به تكوين انديشه هاي هدايتگرانه مساعدت نمايد. با اين توصيف رهبري و هدايت جريان بيداري اسلامي مرهون انسانهاي فرهيخته و نخبهاي است كه گذر عمر گرانقدر خود را مصروف تفكر، انديشهورزي و نظريه پردازي نموده و با استمداد از باريتعالي و با اتكاء بر مباني معرفت شناسانه خود به خلق انديشه هاي مصلحانه و روشنگرانه در حوزه غنيتر گشتن جنبش بيداري اسلامي گردانند.
بيترديد دشمنان نامرئي جريان بيداري اسلامي با تمامي قوا مترصد آن خواهند گشت تا با انواع تحركات شيطنت آميز و تفرقه افكن، نهال سرسبز اين جريان را متشبث و مسموم نموده و به اضمحلال تدريجي اين جنبش عظيم بپردازند.
لذا براي مقابله با اين گونه تنشهاي خصمانه، جريان
نظريه پردازي ميبايست به صورت يك جريان دقيق و عميق علمي و سازمانيافته در اولويتهاي جنبش بيداري اسلامي قرار گيرد. بررسي و تحليل اقوال متفكران جهان اسلام و دانشمنداني چون حضرت امام خميني (ره)، علامه اميني، علامه سيد محمد حسين طباطبايي، استاد شهيد مرتضي مطهري و پيشگامان خيزش و اتحاد اسلامي چون سيد جمال الدين اسدآبادي و آيتالله سيد محمد باقر صدر ميتواند نظريهپردازي در باب بيداري و خيزش ملل مسلمان را فراهم سازد.
در كنار آن بستر سازي ظهور و بلوغ انديشه هاي روشنگرانه، حمايت از فرهيختگان، تشويق و ترغيب همگاني به نظريه پردازي و جذب نخبگان به انديشه سازي در حوزه بيداري اسلامي ميتواند در تعميق جريان نظريه پردازي راهگشا و تأثيرگذار باشد.
به اميد آيندهاي روشن كه در آن ملل اسلام در كنار انديشمندان خود، مسير توسعه را طي نموده و احكام و آرمان نظام اسلام را در سراسر جهان بسط دادهاند.