۰
شنبه ۲ ارديبهشت ۱۳۹۱ ساعت ۱۰:۴۳
گاهی به اختلافات و واگرایی رژیم‌های عربی حوزه خلیج فارس-1
ادعای اخیر امارات عربی متحده ئمبنی بر تملک جزایر سه‌گانه ایرانی و حمایت و حمایت کورکورانه شورای همکاری خلیج فارس از این ادعا ما را بر آن داشت تا نگاهی به تاریخچه اختلافات کشورهای عربی حوزه خلیج فارس داشته باشیم.
نگاهی به سوابق تاریخی 8 کشور عرب حوزه خلیج فارس به ما ثابت می‌کند که در میان این 8 کشور حدود 23 اختلاف سرزمینی وجود دارد که با توجه به گستره اختلافات طی چند مطلب به آن پرداخته میشود، در این مطلب به اختلافات امارات عربی متحده با همسایگان خود می‌پردازیم تا مشخص شود که امارات نه تنها با جمهوری اسلامی ایران که با دیگر کشورهای عرب همسایه خود نیز اختلافاتی دارد.
کشور امارات عربی متحده به علت تازه تاسیس بودن دارای اختلافات فراوانی با همسایگان خود است که علت این اختلاف به نظر کارشناسان ریشه در دو نکته مهم دارد.
برخی بر این باورند، نوع مرزبندی که انگلستان طراح آن بوده و در بسیاری از مناطق خاورمیانه پیاده شده، موجب بروز اختلافات قومی، زبانی، طایفه‌ای و قبیله‌ای شده که نمونه آن را در قالب ادعاهای امارات در قبال سرزمین‌های کشورهای همجوار ملاحظه می‌کنیم.
گروهی دیگر از کارشناسان نیز اعتقاد دارند، این اختلاف‌ها از خصوصیات و ویژگی‌های کشورهایی تازه شکل گرفته است، به ویژه زمانی که منابع زیر زمینی یا منابع فسیلی در مرز مشترک دو کشور واقع شده باشد و در این صورت کشوری که دارای تاریخ سیاسی طولانی‌تری باشد، ادعای مالکیت بر بخش‌هایی از سرزمین کشور تازه تاسیس را می نماید. اما درباره امارات عربی متحده علاوه بر ذکر دو علت یاد شده، باید علت دیگری را نیز به آن اضافه کرد و آن اینکه امارات متشکل از چند امیرنشین دارای اختلافات ریشه‌ای فراوانی درون خویش نیز می‌باشد، به همین دلیل سران این کشور سیستم فدرالی را برای اداره سرزمین چند تکه خود اتخاذ کردند، تا بتوانند با وجود اختلافات امارت‌های هفت‌گانه تحت یک پرچم واحد قرار گیرند.
با این حال در طول حدود چهار دهه این کشور شاهد اختلاف نظر بسیاری بین هفت امیرنشین بوده و تنها زمانی که اختلافات خارجی امارات با دیگر کشورها مطرح شده، نوعی اتحاد میان هفت امارت بوجود آمده است.
به همین دلیل امارات عربی متحده هر از چندگاهی با طرح ادعاهای واهی بر مالکیت خطه‌ای از سرزمین کشورهای همجوار خود توانسته به صورت موقت از شعله‌ور شدن اختلافات در داخل خود جلوگیری کند.
این درحالی است که صرف نظر از اختلافات داخلی امیرنشین‌های امارات با یکدیگر، در داخل هر یک از امیرنشین‌ها نیز اختلافات داخلی دیده میشود و گواه بر این مدعی درگیری "شیخ راشد آل مکتوم"، نخست‌وزیر امارات با دو فرزندش "حمدان" و "مکتوم" است که در نهایت نیز یکی از فرزندان پدرش را در اثر شدت اختلافات مورد ضرب و شتم قرار داد.
شدت این اختلافات به حدی بود که در تمام امارت دبی که مملو از تصاویر نخست‌وزیر وفرزندش بود، تمامی تصاویر فرزندان نخست‌وزیر به دستور پدر جمع‌آوری شدند و امروز در دبی فقط تصویر حاکم دبی و نخست‌وزیر امارات نصب میشود. همچنین هر یک از امارت‌ها در بین خود و با امارت مجاور نیز اختلافات مرزی دارند.
سکونت اقوام با تنوعات قومی مختلف که با هم سنخیت چندانی هم ندارند و وجود پیروان مذاهب مختلفی چون حنبلی‌ها، شافعی‌ها، مالکی‌ها و ساختارهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی مجزا و بافت اجتماعی مختلف و متعارض، از جمله عواملی است که باعث جدایی کامل هریک از امارت‌ها از یکدیگر و بروز اختلافات میان آنها میشود.
برخی از این اختلافات عبارتند از:
- اختلافات مرزی بین شیخ نشین‌های هفت‌گانه با یکدیگر
- ممانعت اعضای فدراسیون از پرداخت سهم خود به اتحادیه بر خلاف تعهدات اولیه
- بی‌توجهی کشورهای عضو به رعایت و اجرای مقررات و تصمیمات شورای عالی اتحادیه
- رقابت برای اجرای برنامه‌های عمرانی در ابعاد صنعتی و اقتصادی
- عدم مشورت و رایزنی حاکمان امارات با یکدیگر در برخی اقدامات
- تفاوت‌های فرهنگی و عقیدتی بین رئیس و نخست‌وزیر امارات که دارای دو طیف فکری متفاوت قرار دارند و به تشدید درگیری‌ها دامن می‌زنند.
در ابتدا دو کشور قطر و بحرین نیز جزو امارات بودند، اما این اختلافات موجب جدایی قطر و بحرین از امارات برای همیشه شد.
جدای از اختلافات داخلی امارت‌ها با یکدیگر این کشور خود با سه کشور عمان، عربستان و ایران دارای اختلافات ارضی است که هر از چندی این اختلافات منجر به تیرگی روابط امارات با همسایگان میشود.
اختلافات ارضی امارات - عربستان
- بوریمی
"بوریمی" منطقه‌ای است، پر آب و سرسبز دارای ذخایر نفتی که در فاصله صد مایلی جنوب شرقی ابوظبی واقع شده است و چند دهکده سرسبز و مناطق آبادان ونخلستان‌ها را دربرمی‌گیرد.
اختلاف بر سر حاکمیت بوریمی به سال 1952 باز می‌گردد که به تدریج ابعاد بین المللی نیز به خود گرفت. اگرچه در سال 1974 میلادی این اختلاف با توافقنامه‌ای که بین سه کشور منعقد شد، به ظاهر فیصله پیدا کرد، اما همواره به عنوان منبع بالقوه درگیری بین سه کشور باقی مانده است.
در تاریخ 22 فوریه 2005 میلادی نیز این اختلاف مرزی بین عربستان و امارات جدی شد. مسئولین عربستانی معتقد بودند که امارات بر خلاف قرارداد " 1974 جده" درباره مرزهای دو کشور عمل کرده است، در حالی‌که برخی تحلیل‌گران سیاسی اعتقاد دارند که منشا بحران به تلافی اقدام عربستان در راستای فشار بر امارات به دلیل خروج این کشور از پول عربی بوده است.
به بیان دیگر پس از آنکه دبیرخانه شورای همکاری خلیج فارس مقر بانک مرکزی پول واحد کشورهای این شورا را به عربستان واگذار کرد، دولت امارات در اعتراض به این امر خود را از این طرح کنار کشید. به دنبال این اقدام امارات تشکیل پول واحد عربی تا حدودی به حاشیه رفت و اجرای این طرح برای مدتی به فراموشی سپرده شد و با وجود سفر چند مقام بلند پایه عربستانی به امارات و گفتگو برای بهبود روابط دو کشور که درپی این تصمیم بوجود آمد، روابط ریاض - ابوظبی همچنان تیره است.
وزارت خارجه امارات از شهروندان خود خواسته است، برای سفر به عربستان باید گذرنامه تهیه کنند و عربستان نیز در آگوست 2009 میلادی در اقدامی غیرمنتظره تردد اتباع دو کشور را با کارت شناسایی ممنوع کرد و اتباع امارات را که تا پیش از این فرمان وارد عربستان شده بودند، وادار به دریافت مجوز خروج از سفارت امارات در ریاض کرد که سرگردانی تعداد بیشماری از اتباع امارات در مرزهای عربستان را به دنبال داشت و آنها را واداشت برای دریافت مجوز فاصله یک هزار کیلومتری مرز عربستان تا ریاض را طی کنند.
دلیل دیگر این واکنش عربستان ترسیم نقشه‌ای از کشور امارات بر روی کارت شناسایی شهروندان این کشور بود که با مرزبندی کنونی صورت گرفته توسط دو کشور و قرارداد مرزی سال 1974 مغایرت داشت. دولت امارات در نقشه روی کارت‌های ملی اتباع خود خاک امارات را متصل به قطر ترسیم کرده بود.
- خور العدید
عربستان پیش از این نیز در سال 2006 میلادی با احداث خط لوله "دلفین" برای انتقال گاز قطر به امارات مخالفت و ادعا کرده بود که این خط لوله از آب‌های سرزمینی عربستان (منطقه‌ای به نام گذرگاه خور العدید) عبور می‌کند.
عربستان بر این باور است که بر اساس توافقنامه 1974 جده منعقده بین عربستان و امارات این منطقه نیز به عربستان تعلق دارد. امارات نیز نگران است، عربستان مدعی آب‌های سرزمینی محدوده 20 مایلی شود که راهرویی بین امارات و قطر است و نتیجه آن تعلق منابع نفتی "زرکوه" به عربستان سعودی است که امارات و قطر درحال حاضر از آن بهره برداری می‌کنند.
این منطقه دارای ذخائر نفتی فراوانی است که در امتداد خط ساحلی به طول 25 کیلومتر به سواحل خلیج فارس در حد فاصل مرزهای خاکی ابوظبی و قطر به خاک عربستان افزوده شده است که 80 درصد ذخائر نفتی منطقه "خیز الشیبه" است که طبق برآوردها دارای بیش از 15 میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت و حدود 650 میلیون متر مکعب گاز طبیعی است.
- سبرخه مطی
این منطقه نیز از جمله مناطقی است که در توافق جده به خاک عربستان الحاق شد، امارات عربی متحده مدعی است، این توافقنامه در شرایطی امضا شده است که امارات در حال استقلال بوده و عربستان نیز اعلام کرده بود تا زمانی که امارات شروط توافقنامه 1974 را قبول نکند، این کشور را به رسمیت نخواهد شناخت، یه همین دلیل امارات تحت فشار این توافقنامه را پذیرفته و اکنون به آن توافقنامه پایبند نیست.
امارات - عمان
صرف نظر از واحه "بوریمی" که مورد ادعای عربستان است، امارات با عمان نیز بر سر این منطقه اختلاف دارد، به عبارت دیگر سه کشور عربستان، امارات و عمان مدعی این منطقه حاصل‌خیز هستند.
عمان و عربستان همچنین بر سر مناطق "العین" در امارت شارجه و مناطق مرزی "ربع" و "روضه" در امارت راس الخیمه نیز با یکدیگر اختلاف دارند. منطقه العین که از شهرهای عمان بوده است در قدیم به نام "عین عمان" مشهور بوده و دارای چشمه‌ها و قنوات متعددی است.
در مطالب بعدی به اختلافات ریشه‌دار عربستان و قطر خواهیم پرداخت.
همچنین گفتیم که نگاهی به سوابق تاریخی 8 کشور عرب حوزه خلیج فارس به ما ثابت می‌کند که در میان این 8 کشور حدود 23 اختلاف سرزمینی وجود دارد که با توجه به گستره اختلافات و نیاز پرداختن مشروح به آن طی چند مطلب به آن پرداخته شود، در بخش اول این مطلب به اختلافات امارات با کشورهای همجوار آن پرداختیم و در بخش دوم به اختلافات قطر -عربستان می‌پردازیم.
نگاهی به سوابق تاریخی 8 کشور عرب حوزه خلیج فارس به ما ثابت می‌کند که در میان این 8 کشور حدود 23 اختلاف سرزمینی وجود دارد که با توجه به گستره اختلافات طی چند مطلب به آن پرداخته میشود، در این مطلب به اختلافات امارات عربی متحده با همسایگان خود می‌پردازیم تا مشخص شود که امارات نه تنها با جمهوری اسلامی ایران که با دیگر کشورهای عرب همسایه خود نیز اختلافاتی دارد.
کشور امارات عربی متحده به علت تازه تاسیس بودن دارای اختلافات فراوانی با همسایگان خود است که علت این اختلاف به نظر کارشناسان ریشه در دو نکته مهم دارد.
برخی بر این باورند، نوع مرزبندی که انگلستان طراح آن بوده و در بسیاری از مناطق خاورمیانه پیاده شده، موجب بروز اختلافات قومی، زبانی، طایفه‌ای و قبیله‌ای شده که نمونه آن را در قالب ادعاهای امارات در قبال سرزمین‌های کشورهای همجوار ملاحظه می‌کنیم.
گروهی دیگر از کارشناسان نیز اعتقاد دارند، این اختلاف‌ها از خصوصیات و ویژگی‌های کشورهایی تازه شکل گرفته است، به ویژه زمانی که منابع زیر زمینی یا منابع فسیلی در مرز مشترک دو کشور واقع شده باشد و در این صورت کشوری که دارای تاریخ سیاسی طولانی‌تری باشد، ادعای مالکیت بر بخش‌هایی از سرزمین کشور تازه تاسیس را می نماید. اما درباره امارات عربی متحده علاوه بر ذکر دو علت یاد شده، باید علت دیگری را نیز به آن اضافه کرد و آن اینکه امارات متشکل از چند امیرنشین دارای اختلافات ریشه‌ای فراوانی درون خویش نیز می‌باشد، به همین دلیل سران این کشور سیستم فدرالی را برای اداره سرزمین چند تکه خود اتخاذ کردند، تا بتوانند با وجود اختلافات امارت‌های هفت‌گانه تحت یک پرچم واحد قرار گیرند.
با این حال در طول حدود چهار دهه این کشور شاهد اختلاف نظر بسیاری بین هفت امیرنشین بوده و تنها زمانی که اختلافات خارجی امارات با دیگر کشورها مطرح شده، نوعی اتحاد میان هفت امارت بوجود آمده است.
به همین دلیل امارات عربی متحده هر از چندگاهی با طرح ادعاهای واهی بر مالکیت خطه‌ای از سرزمین کشورهای همجوار خود توانسته به صورت موقت از شعله‌ور شدن اختلافات در داخل خود جلوگیری کند.
این درحالی است که صرف نظر از اختلافات داخلی امیرنشین‌های امارات با یکدیگر، در داخل هر یک از امیرنشین‌ها نیز اختلافات داخلی دیده میشود و گواه بر این مدعی درگیری "شیخ راشد آل مکتوم"، نخست‌وزیر امارات با دو فرزندش "حمدان" و "مکتوم" است که در نهایت نیز یکی از فرزندان پدرش را در اثر شدت اختلافات مورد ضرب و شتم قرار داد.
شدت این اختلافات به حدی بود که در تمام امارت دبی که مملو از تصاویر نخست‌وزیر وفرزندش بود، تمامی تصاویر فرزندان نخست‌وزیر به دستور پدر جمع‌آوری شدند و امروز در دبی فقط تصویر حاکم دبی و نخست‌وزیر امارات نصب میشود. همچنین هر یک از امارت‌ها در بین خود و با امارت مجاور نیز اختلافات مرزی دارند.
سکونت اقوام با تنوعات قومی مختلف که با هم سنخیت چندانی هم ندارند و وجود پیروان مذاهب مختلفی چون حنبلی‌ها، شافعی‌ها، مالکی‌ها و ساختارهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی مجزا و بافت اجتماعی مختلف و متعارض، از جمله عواملی است که باعث جدایی کامل هریک از امارت‌ها از یکدیگر و بروز اختلافات میان آنها میشود.
برخی از این اختلافات عبارتند از:
- اختلافات مرزی بین شیخ نشین‌های هفت‌گانه با یکدیگر
- ممانعت اعضای فدراسیون از پرداخت سهم خود به اتحادیه بر خلاف تعهدات اولیه
- بی‌توجهی کشورهای عضو به رعایت و اجرای مقررات و تصمیمات شورای عالی اتحادیه
- رقابت برای اجرای برنامه‌های عمرانی در ابعاد صنعتی و اقتصادی
- عدم مشورت و رایزنی حاکمان امارات با یکدیگر در برخی اقدامات
- تفاوت‌های فرهنگی و عقیدتی بین رئیس و نخست‌وزیر امارات که دارای دو طیف فکری متفاوت قرار دارند و به تشدید درگیری‌ها دامن می‌زنند.
در ابتدا دو کشور قطر و بحرین نیز جزو امارات بودند، اما این اختلافات موجب جدایی قطر و بحرین از امارات برای همیشه شد.
جدای از اختلافات داخلی امارت‌ها با یکدیگر این کشور خود با سه کشور عمان، عربستان و ایران دارای اختلافات ارضی است که هر از چندی این اختلافات منجر به تیرگی روابط امارات با همسایگان میشود.
اختلافات ارضی امارات - عربستان
- بوریمی
"بوریمی" منطقه‌ای است، پر آب و سرسبز دارای ذخایر نفتی که در فاصله صد مایلی جنوب شرقی ابوظبی واقع شده است و چند دهکده سرسبز و مناطق آبادان ونخلستان‌ها را دربرمی‌گیرد.
اختلاف بر سر حاکمیت بوریمی به سال 1952 باز می‌گردد که به تدریج ابعاد بین المللی نیز به خود گرفت. اگرچه در سال 1974 میلادی این اختلاف با توافقنامه‌ای که بین سه کشور منعقد شد، به ظاهر فیصله پیدا کرد، اما همواره به عنوان منبع بالقوه درگیری بین سه کشور باقی مانده است.
در تاریخ 22 فوریه 2005 میلادی نیز این اختلاف مرزی بین عربستان و امارات جدی شد. مسئولین عربستانی معتقد بودند که امارات بر خلاف قرارداد " 1974 جده" درباره مرزهای دو کشور عمل کرده است، در حالی‌که برخی تحلیل‌گران سیاسی اعتقاد دارند که منشا بحران به تلافی اقدام عربستان در راستای فشار بر امارات به دلیل خروج این کشور از پول عربی بوده است.
به بیان دیگر پس از آنکه دبیرخانه شورای همکاری خلیج فارس مقر بانک مرکزی پول واحد کشورهای این شورا را به عربستان واگذار کرد، دولت امارات در اعتراض به این امر خود را از این طرح کنار کشید. به دنبال این اقدام امارات تشکیل پول واحد عربی تا حدودی به حاشیه رفت و اجرای این طرح برای مدتی به فراموشی سپرده شد و با وجود سفر چند مقام بلند پایه عربستانی به امارات و گفتگو برای بهبود روابط دو کشور که درپی این تصمیم بوجود آمد، روابط ریاض - ابوظبی همچنان تیره است.
وزارت خارجه امارات از شهروندان خود خواسته است، برای سفر به عربستان باید گذرنامه تهیه کنند و عربستان نیز در آگوست 2009 میلادی در اقدامی غیرمنتظره تردد اتباع دو کشور را با کارت شناسایی ممنوع کرد و اتباع امارات را که تا پیش از این فرمان وارد عربستان شده بودند، وادار به دریافت مجوز خروج از سفارت امارات در ریاض کرد که سرگردانی تعداد بیشماری از اتباع امارات در مرزهای عربستان را به دنبال داشت و آنها را واداشت برای دریافت مجوز فاصله یک هزار کیلومتری مرز عربستان تا ریاض را طی کنند.
دلیل دیگر این واکنش عربستان ترسیم نقشه‌ای از کشور امارات بر روی کارت شناسایی شهروندان این کشور بود که با مرزبندی کنونی صورت گرفته توسط دو کشور و قرارداد مرزی سال 1974 مغایرت داشت. دولت امارات در نقشه روی کارت‌های ملی اتباع خود خاک امارات را متصل به قطر ترسیم کرده بود.
- خور العدید
عربستان پیش از این نیز در سال 2006 میلادی با احداث خط لوله "دلفین" برای انتقال گاز قطر به امارات مخالفت و ادعا کرده بود که این خط لوله از آب‌های سرزمینی عربستان (منطقه‌ای به نام گذرگاه خور العدید) عبور می‌کند.
عربستان بر این باور است که بر اساس توافقنامه 1974 جده منعقده بین عربستان و امارات این منطقه نیز به عربستان تعلق دارد. امارات نیز نگران است، عربستان مدعی آب‌های سرزمینی محدوده 20 مایلی شود که راهرویی بین امارات و قطر است و نتیجه آن تعلق منابع نفتی "زرکوه" به عربستان سعودی است که امارات و قطر درحال حاضر از آن بهره برداری می‌کنند.
این منطقه دارای ذخائر نفتی فراوانی است که در امتداد خط ساحلی به طول 25 کیلومتر به سواحل خلیج فارس در حد فاصل مرزهای خاکی ابوظبی و قطر به خاک عربستان افزوده شده است که 80 درصد ذخائر نفتی منطقه "خیز الشیبه" است که طبق برآوردها دارای بیش از 15 میلیارد بشکه ذخایر قطعی نفت و حدود 650 میلیون متر مکعب گاز طبیعی است.
- سبرخه مطی
این منطقه نیز از جمله مناطقی است که در توافق جده به خاک عربستان الحاق شد، امارات عربی متحده مدعی است، این توافقنامه در شرایطی امضا شده است که امارات در حال استقلال بوده و عربستان نیز اعلام کرده بود تا زمانی که امارات شروط توافقنامه 1974 را قبول نکند، این کشور را به رسمیت نخواهد شناخت، یه همین دلیل امارات تحت فشار این توافقنامه را پذیرفته و اکنون به آن توافقنامه پایبند نیست.
امارات - عمان
صرف نظر از واحه "بوریمی" که مورد ادعای عربستان است، امارات با عمان نیز بر سر این منطقه اختلاف دارد، به عبارت دیگر سه کشور عربستان، امارات و عمان مدعی این منطقه حاصل‌خیز هستند.
عمان و عربستان همچنین بر سر مناطق "العین" در امارت شارجه و مناطق مرزی "ربع" و "روضه" در امارت راس الخیمه نیز با یکدیگر اختلاف دارند. منطقه العین که از شهرهای عمان بوده است در قدیم به نام "عین عمان" مشهور بوده و دارای چشمه‌ها و قنوات متعددی است.
در مطالب بعدی به اختلافات ریشه‌دار عربستان و قطر خواهیم پرداخت.
همچنین گفتیم که نگاهی به سوابق تاریخی 8 کشور عرب حوزه خلیج فارس به ما ثابت می‌کند که در میان این 8 کشور حدود 23 اختلاف سرزمینی وجود دارد که با توجه به گستره اختلافات و نیاز پرداختن مشروح به آن طی چند مطلب به آن پرداخته شود، در بخش اول این مطلب به اختلافات امارات با کشورهای همجوار آن پرداختیم و در بخش دوم به اختلافات قطر -عربستان می‌پردازیم.
مرجع : خبرگزاری فارس
کد مطلب : ۱۵۵۱۸۴
منتخب
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۸ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۵ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
