هم اكنون مصر خود را براي يكي از بزرگ‌ترين رويدادهاي تاريخي خود يعني برگزاري انتخابات رياست جمهوري آماده مي‌كند. انتخاباتي كه بايد آن را اولين انتخابات پس از سه دهه حاكميت ديكتاتوري "حسني مبارك" بر اين كشور برشمرد. در اين رقابت 13 نامزد با يكديگر به رقابت مي‌پردازند.

عمرو محمود ابو زيد موسي
"عمرو محمود ابو زيد موسي"، معروف به "عمرو موسي" متولد 3 اكتبر 1936 (1315ش) در قاهره است. وي در خانواده ثروتمندي در قاهره بزرگ شده است. مسلمان سكولار است و فارغ التحصيل رشته حقوق از دانشگاه قاهره و براي مدت كوتاهي نيز وكالت مي‌كرده است.
او در پايان دهه پنجاه ميلادي به دستگاه ديپلماسي مصر پيوست. در دوره‌اي مدير اداره روابط خارجي مصر بود، پس از آن سفير مصر در هند شد و بعد از آن عضو گروه مصري اعزامي به سازمان ملل در نيويورك شد و پس از آن به عنوان سفير كشورش در سازمان ملل انتخاب شد.
عمرو موسي را بايد از جمله ديپلمات‌هاي با سابقه مصر برشمرد كه به مدت يك دهه يعني از سال 70 تا سال 80 سمت وزيري خارجه مصر را احراز و سكان سياست خارجي رژيم ديكتاتوري حسني مبارك را هدايت مي‌كرد.
پس از آن عمرو موسي دبيركلي اتحاديه عرب را از سال 80 تا سال 90 بر عهده گرفت و در حالي‌كه تنها سه ماه از پيروزي انقلاب مردم مصر و سرنگوني رژيم حسني مبارك نگذشته بود، وي زمزمه استعفا از سمت دبيركلي اتحاديه عرب و نامزدي در انتخابات رياست جمهوري مصر پس از مبارك را سر داد.

"عمرو موسي" مهره غرب و اعراب
از زمان اعلام عمرو موسي مبني بر شركت در انتخابات رياست جمهوري مصر،‌ رژيم‌هاي عربي و كشورهاي غرب كه متحد ديرين خود "حسني مبارك" را در مصر سرنگون مي‌ديدند، به عمرو موسي به عنوان يكي از مهره‌هاي خود در مصر جهت حفظ منافعي نگاه كردند كه اكنون و با انقلاب 25 ژانويه مردم مصر آن را برباد رفته مي‌ديدند.
به همين دليل رسانه‌هاي محافظه‌كار عرب از همان سال گذشته تمام تلاش خود را به كار بردند تا تصويري ديگر از عمرو موسي ارائه دهند و در راستاي همين اقدامات بود كه اين رسانه‌ها تلاش كردند، با ارائه يك چهره "ضد اسرائيلي" از عمرو موسي در جهت كسب محبوبيت مردمي، وي را شايسته‌ترين فرد براي جانشيني حسني مبارك معرفي كنند.
براين اساس مثلا خبرگزاري الشرق الاوسط مصر هنگامي‌كه عمرو موسي سال گذشته از كناره‌گيري خود از دبير كلي اتحاديه عرب سخن گفته بود، مصاحبه‌اي از وي با شبكه اول راديو اروپا را چاپ و منتشر كرده بود كه در آن عمرو موسي تاكيد كرده بود كه آماده است، حتي براي دوره انتقال قدرت در مصر نقشي را برعهده بگيرد.
وي در پاسخ به اين سوال كه ايا احتمال دارد، خود را به عنوان كانديداي رياست جمهوري مصر معرفي كند، گفته بود: چرا بگويم نه؟!
پس از آن مشاهده شد كه عمرو موسي از سمت دبير كلي اتحاديه عرب كناره‌گيري مي‌‌كند، انتشار خبر كناره‌گيري عمر و موسي از سمت دبير كلي اتحاديه عرب با واكنش‌هاي متفاوتي در رسانه‌هاي عربي مواجه شد. برخي از وي مانند يك "اسطوره ملي" نام بردند و برخي ديگر "چهره‌اي متفاوت" از وي به نمايش گذاشتند.
در ميان تمام رسانه‌هاي عربي، واكنش رسانه‌هاي سعودي كه در قالب تمجيد و مدح و ثناي عمرو موسي نمود پيدا مي‌كرد، جالب توجه‌تر از ساير رسانه‌هاي عربي بود، به عنوان مثال روزنامه "الاقتصاديه"، عربستان در اين‌باره نوشت كه "دبير كل اتحاديه عرب ستاره ديپلمات‌‌هاي عربي است كه جايگاه مردمي بالايي در مصر دارد".
اين روزنامه سعودي عمرو موسي (75 ساله) را يك نابغه، حاضرجواب، فعال، داراي شايستگي‌هاي ديپلماتيك و حرفه‌اي كه با روح شوخ طبعش تناقضي ندارد و داراي درايت و آگاهي وسيع به قضايا و مسائل جهان عربي و بين‌المللي معرفي مي‌كند و تصويري از وي به خواننده ارائه مي‌دهد، گويي حتي دشمنان عمرو موسي هم به اين شايستگي‌ها و قابليت‌ها اعتراف مي‌كنند.
روزنامه الاقتصاديه در ادامه مدح و ثنايش از عمرو موسي مي‌افزايد: "جايگاه مردمي عمرو موسي به مواضع محكم وي در قبال اسرائيل به عنوان دشمن شماره يك جهان عرب باز مي‌گردد!"
همان‌طور كه گفته شد، عمرو موسي پيش از اين به مدت 10 سال سمت وزير خارجه مصر را دارا بوده است تا اينكه حسني مبارك از ترس رقابت، او را به اتحاديه عرب كشاند.

نگاهي به ديدگاه‌هاي مخالفين عمرو موسي
پيش از آنكه نگاهي به ديدگاه‌هاي مخالفان عمرو موسي داشته باشيم، بد نيست نگاهي به سخنراني عمرو موسي در اوايل دهه 90 ميلادي و در كسوت وزير خارجه مصر بكنيم. اين سخنراني كه بخشي از آن در ادامه مطلب مي‌آيد در جمع 150 صاحبنظر و روزنامه‌نگار بين‌المللي در موسسه بروكينگز ايراد شده است:
"ما در مصر درك كرده‌ايم كه دنيا تغيير خواهد كرد و از حالت دو قطبي درآمده و به وضعيت يك قطبي روي خواهد آورد. جهان تحت تاثير يك ابرقدرت يعني آمريكا درخواهد آمد و ما زودتر از همه اين را درك كرده و در راستاي جهان جديد حركت كرده‌ايم. ما در دهه هفتاد برنامه صلح با اسرائيل را پيش گرفتيم كه اساس آن مبادله زمين در قبال صلح بود. آمريكا نقش مهمي را در برقراري صلح كامل بين مصر و اسرائيل ايفا كرد".
صرف نظر از اين اظهارات عمرو موسي كه به دهه پيش برمي‌گردد، روزنامه "الراي" اردن در يك موضع گيري اظهارات موسي در خصوص كناره‌گيري از دبير كلي اتحاديه عرب و ورود به صحنه سياسي مصر را يك خطاي سياسي از جانب وي قلمداد مي‌كند و مي‌نويسد:
"عمر وموسي مي‌گويد كه آماده پاسخگويي به اراده مردم مصر در اشاره‌اي واضح به رياست جمهوري است، اما وي پيش از اين كار بايد با وزراي خارجه عرب هماهنگي‌هاي لازم را انجام دهد. همه كشورهاي عربي اكنون با اين تحركات آكروباتيك عمرو موسي كه گاه به اين طرف و گاه به آن سو متمايل مي‌شود، مشكل دارند و ظاهرا موسي هم بدش نمي‌آيد كه گاهي در نقش عبدالناصر غرق شود".
در همين حال روزنامه "الوطن" در تحليلي با عنوان "عمرو موسي تجربه يا نفاق" مي‌نويسد: "آنچه در مصر فعلي در جريان است تنها به سود عمرو موسي است. دوره بعد از مبارك راه را براي دستيابي موسي به كرسي رياست جمهوري هموار كرده است. در تمام مدت اعتراض‌ها حتي يك كلمه هم از عمرو موسي در رد مبارك نشنيديم و اكنون سقوط مبارك را به ملت خود تبريك مي‌گويد".

اين روزنامه مي‌افزايد: "زماني كه كمپ ديويد به امضا رسيد، عمرو موسي رئيس شاخه سازمان‌هاي بين‌المللي سازمان ملل متحد بود و در طول جنگ عليه تروريسم، موسي به نفع آمريكا فضاي عربي را مديريت كرد. اما نخواست اين تجربه سياسي را در خلال جنگ اسرائيل عليه غزه به كار گيرد و پس از جنگ غزه زماني كه "رجب طيب اردوغان"، نخست‌وزير تركيه در "اجلاس داووس" در اقدامي تاريخي "شيمون پرز"، رئيس رژيم صهيونيستي را به جرم قتل زنان و كودكان غزه به باد انتقاد گرفت، عمرو موسي بر صندلي تكيه كرد و از جاي خود تكان نخورد. مگر او نماينده سران عرب در اجلاس داووس نبود".
وي كه زماني وزير خارجه مصر بود هيچ‌گاه مورد سرزنش سران رژيم صهيونيستي قرار نگرفت و هنگامي كه به رياست اتحاديه عرب برگزيده شد، از طرف رژيم صهيونيستي با استقبال مواجه شد.
وي كه به عنوان يك ضد صهيونيست معرفي مي‌شود، در سخنراني موسسه بروكينگز گفت كه "ما در ايجاد تحول در خاورميانه خيلي زود دست به كار شديم و در دهه هفتاد برنامه صلح با اسرائيل را پيش گرفتيم كه اساسش مبادله زمين در قبال صلح كامل بود".

داستان مادر يهودي عمرو موسي
از جمله نكات جالب درباره عمرو موسي اينكه چندي پيش رسانه‌هاي مصري فاش كردند كه مادر عمرو موسي يهودي است و روزنامه "روز اليوسف" در گزارشي در اين‌باره نوشت كه ميان شيمون پرز، رئيس رژيم صهيونيستي و كانديداي رياست جمهوري مصر يك وجه مشترك وجود دارد. پرز يك مادر عرب دارد و عمرو موسي مادرش يهودي است.
سپس اين روزنامه با اشاره به اينكه مادر عمرو موسي نه تنها يهودي است، بلكه يكي از هنرپيشگان بزرگ مصر نيز هست، مي‌نويسد: وي در حالي راقيه ابراهيم نامگذاري شده بود كه اسم واقعي او "راشيل ابراهام ليوي" بود.
راشيل گفته مي‌شود، با پدر موسي به طور رسمي ازدواج كرده است و براساس آيين يهوديت كه نسب از مادر به فرزند مي‌رسد، لذا نسب يهودي دبير كل سابق اتحاديه عرب و نامزد كنوني انتخابات رياست جمهوري مصر از اين زن نشأت مي‌گيرد.

رسانه‌هاي مصري در اين‌باره نوشته‌اند كه راقيه ابراهيم يكي از مزدوران موساد بوده كه با كمك وي دانشمند اتمي مصري "سميره موسي" در دهه پنجاه قرن گذشته ترور شد.
در اين راستا پايگاه اطلاع رساني "المحيط" نوشته است كه نوه ابراهيم "ريتا ديويد توماس" را پيدا كرد. وي در گفتگويي با اين پايگاه اطلاع رساني گفت كه مادر بزرگش از دوستان نزديك سميره موسي بوده وبنابر يادداشت‌هاي روزانه راشيل كه در كتابخانه‌اش در كاليفرنيا يافت شد. تصاوير مختلفي از منزل سميره موسي در آن مشاهده شد كه راشيل آنها را در مناسبت‌هاي مختلف از منزل اين دانشمند مصري گرفته بود. علاوه بر آنكه توانسته بود، از روي كليد خانه سميره بر روي قطعه‌ صابوني نقش‌برداري كند و آن را به مزدوران موساد تحويل دهد. مدتي پس از آن هرد و براي تفريح به سالن اوپرا مي‌روند. در اين هنگام مزدوران موساد وارد منزل سميره مي‌شوند و از تمام تحقيقات و پروژهاي علمي او كپي‌برداري مي‌كنند.

پس از آن راشيل به سميره پيشنهاد مي‌دهد كه به آمريكا مهاجرت كند و با گرفتن تابعيت آمريكايي به تحقيقات هسته‌اي خود ادامه دهد كه با مخالفت وي مواجه مي‌شود و هنگامي كه سميره موسي براي ديدار از آمريكا در سال 1331ش به اين كشور مسافرت مي‌كند، راشيل توسط يكي از دوستان مشترك خبردار مي‌شود و موساد اقدام به ترور اين دانشمند هسته‌اي مصري مي‌كند.

برنامه‌هاي انتخاباتي عمرو موسي

عمروموسي در اعلام برنامه‌هاي انتخاباتي خود در عرصه داخلي بر كاهش هرچه سريع‌تر فقر و افزايش قدرت و توانمندي اقتصادي كشور تكيه كرده است و به همين منظور تاكيد مي‌كند كه فقر اولين دشمن مصر است كه بايد با آن به مبارزه برخواست.
وي معتقد است، در شرايط كنوني بهترين نظام براي مصر نظام رياستي است، چرا كه اين نظامي دمكراتيك و به دور از ديكتاتوري است و در آن اختيارات مجلس (قوه مقننه) و رئيس‌جمهور (قوه مجريه) جدا از يكديگر و همچنين وظايف آن كاملا مشخص و معين است.
اما در عرصه سياست خارجي آنچه از مواضع عمرو موسي تاكنون برداشت شده، مواضع ثابت و روشني نبوده‌اند و مهمترين ويژگي‌ آنها تغيير و چرخش است، بر اين اساس آخرين موضع‌گيري‌هاي وي در قبال مسائل زير ارائه مي‌شود:
* آمريكا ـ اين نامزد انتخابات رياست جمهوري مصر در اظهارات خود درباره عرصه سياست خارجي متعهد شده است، در صورت پيروزي در انتخابات تلاش كند، رابطه‌اي ويژه با آمريكا داشته باشد.
* قضيه فلسطيني و مسجد الاقصي ـ عمرو موسي در يك كنفرانس خبري در قاهره در راستاي تبليغات انتخاباتي، حمايت خود را از حقوق ملت فلسطين به ويژه تشكيل كشور مستقل به پايتختي قدس شريف اعلام كرد. وي معتقد است كه قضيه فلسطيني جز در صورت اتخاذ موضع درست و صحيح توسط مصر حل نخواهد شد.
عمروموسي در رابطه با قضيه فلسطيني و مذاكرات سازش نيز گفته است كه من موافق مذاكره با اسرائيل هستم، اما به اعتقاد من صرف اميد بستن به مذاكرات و در نظر نگرفتن ساير اهرم‌ها در مقابل اسرائيل، ما را دقيقا به وضع نا‌مطلوبي مي‌رساند كه امروز پس از مذاكرات طولاني در آن هستيم.

* كمپ ديويد ـ در آخرين موضع‌گيري صورت گرفته توسط دبير كل سابق اتحاديه عرب درباره پيمان "كمپ ديويد" وي تاكيد كرده است، كه دوران مصرف پيمان سازش مصر و اسرائيل، موسوم به كمپ ديويد با پايان رسيده و بايد در چارچوب امنيتي روابط قاهره با اسرائيل اين پيمان مورد بازنگري قرار گيرد. وي تاكيد كرد: هم اكنون چيزي به نام پيمان كمپ ديويد ديگر وجود خارجي ندارد، دوره اين پيمان بسر آمده و ديگر قابل اجرا نيست.

اين سخنان عمرو موسي در حالي ايراد مي‌شود كه وي در يكي از سخنراني‌هاي انتخاباتي چند روز گذشته‌اش در خصوص رابطه با رژيم صهيونيستي اعلام كرده است كه به معاهده صلح با اين رژيم احترام مي‌گذارد.

به گزارش روزنامه صهيونيستي "معاريو"، "شيمون پرز"، رئيس رژيم صهيونيستي در ديدار با "جان كري"، سناتور آمريكايي در اراضي اشغالي با استقبال از اظهارات عمرو موسي مبني بر پايبندي به معاهده كمپ ديويد، گفت: روابط مصر و اسرائيل در مرحله آزمون قرار گرفته است.

* رژيم صهيونيستي ـ اما درباره ديدگاه عمرو موسي بايد گفت كه وي در آخرين اظهار نظر با اشاره به لزوم برقراري ارتباطاتي بر اساس احترام متقابل در عرصه بين‌المللي تاكيد كرده است: در ميزان عادي سازي روابط با اسرائيل نيز نبايد كاهش و يا افزايشي ديده شود كه اين سخن به معناي ادامه سياست رژيم سابق در قبال رژيم صهيونيستي است.

با اين حال سران رژيم صهيونيستي نسبت به آينده روابط خود با قاهره در صورت روي كار آمدن عمرو موسي چندان آسوده خاطر نيستند. وي در يكي از اظهار نظرهايش گفته بود كه مصر بايد در شروط توافقنامه صدور گاز خود به اسرائيل بازنگري كند و او هرگز تجربه حسني مبارك را در قبال اسرائيل تكرار نخواهد كرد و عليه سياست‌هاي اسرائيل موضع‌گيري خواهد كرد.

* ايران ـ عمرو موسي همواره در موضع‌گيري‌هاي خود پس از انقلاب مردم مصر در اظهار نطرهاي خود به مناسبت‌‌هاي مختلف عليرغم مواضع منفي قبلي خود، از ايران به عنوان يك قدرت تاثيرگذار منطقه‌اي ياد و بر اهميت بر قراري رابطه با جمهوري اسلامي ايران تاكيد كرده است.

وي ضمن حمايت از اتخاذ موضع درست در برقراري روابط با ايران گفته است كه از اولين كساني بوده كه از گفتگو با ايران حمايت مي‌كرده است، اما اختلافات ميان نهاد رياست جمهوري و وزارت خارجه در زمان حسني مبارك سبب برگزار نشدن گفتگو شد.

به هر حال، عمرو موسي به عنوان جانشين مبارك و كسي كه مي‌تواند باعث بازگشت جامعه مصر به دوران ارتجاعي و ديكتاتوري شود، مورد حمايت آمريكا، رژيم صهيونيستي و مرتجعين عرب قرار گرفته و با تبليغات پرهزينه‌اي براي بازگرداندن وضعيت گذشته در مصر فعاليت مي‌كند.

اسلام تايمز