آیا دیگر کشوری به نام بریتانیای کبیر وجود خواهد داشت؟

اسکاتلند علی‌رغم آن که کشوری پهناور است و تاریخی فوق‌العاده غنی دارد، مردم آن برای دهه‌ها در کشور پادشاهی متحده بریتانیا در اقلیت بوده‌اند. با این حال، کم‌تر از یک هفته دیگر قرار است یک همه‌پرسی در این کشور برگزار شود و نظر مردم درباره پایان دادن به این تبعیض‌ها و استقلال از پادشاهی متحده، تکلیف کشورشان را تعیین کند. در حالی که تا پیش از این، نظرسنجی‌های برگزار شده حاکی از بیش‌تر بودن تعداد آرای مخالف استقلال در بین مردم اسکاتلند بود، اما هر چه به همه‌پرسی اصلی نزدیک‌تر می‌شویم، این اختلاف کم‌تر و کم‌تر شده و در حال حاضر تعادلی نسبی بین دو گروه برقرار است.

اسکاتلند با جمعیتی بالغ بر 5 میلیون و 300 هزار نفر، 8 و نیم درصد از جمعیت کل پادشاهی متحده بریتانیا را شامل می‌شود و ده درصد از تولید ناخالص ملی پادشاهی متحده را نیز اسکاتلند تأمین می‌کند. اسکاتلند در حال حاضر، در بخش‌های آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و امور قضایی مستقل است، اما فاقد نهادهایی نظیر وزارت دفاع، وزارت خارجه و بانک مرکزی است.

همه‌پرسی استقلال اسکاتلند از پادشاهی متحده بریتانیا بهانه‌ای شد تا علاوه بر معرفی پادشاهی متحده و بررسی تاریخ تشکیل این اتحادیه، درباره اهمیت همه‌پرسی در اسکاتلند و حیاتی بودن حفظ این کشور برای پادشاهی متحده و به خصوص انگلستان نیز توضیحاتی ارائه شود. در ابتدا به معرفی و تفکیک کشورهای تشکیل‌دهنده پادشاهی متحده بریتانیا می‌پردازیم.

"جورج مایکس" نویسنده بریتانیایی که کتاب‌های طنز مشهوری نوشته است، در کتاب "چگونه یک بیگانه باشید" می‌نویسد: "هنگامی که مردم می‌گویند انگلستان، گاهی منظورشان بریتانیای کبیر است، گاهی اوقات پادشاهی متحده، گاهی هم جزایر بریتانیا، اما هیچ وقت منظورشان انگلستان نیست."

تفاوت میان "انگلستان"، "بریتانیا"، "بریتانیای کبیر"، "پادشاهی متحده" و "جزایر بریتانیا" چیست؟ چرا بسیاری از مردم تفاوتی بین انگلستان و بریتانیا قائل نیستند؟ کشور ایرلند چگونه، چه زمانی و چرا از بریتانیا جدا شد؟ چرا اسکاتلند به دنبال استقلال از بریتانیاست؟ برای پاسخ به این سؤالات ذکر چندین تعریف و نکته ضرورت دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود.

انگلستان England

نام انگلستان (در انگلیسی: انگلند) از دو کلمه Engla و Land گرفته شده است، به معنای سرزمین "آنگل"ها Angles که مردمی از نژاد "ژرمن" بودند و اواخر قرن پنجم میلادی همراه با "ساکسون"ها و "جوت"ها به بریتانیا حمله کردند.

تاریخ کشور انگلستان، با عبور نخستین مهاجران از تنگه "دوور" Dover و ورود آن‌ها به "جزایر بریتانیا" در هزاران سال پیش آغاز می‌گردد. در سال ۴۳ پیش از میلاد، فتح بریتانیا به دست رومیان آغاز شد. رومیان تا قرن پنجم پس از میلاد کنترل ایالت بریتانیا را حفظ کردند. با پایان دوران حکمرانی رومیان بر بریتانیا، آنگلوساکسون‌ها یا همان آنگل‌ها توانستند در آن‌جا اسکان بیابند. معمولاً اسکان آنگلوساکسون‌ها را سرآغاز کشور انگلستان و نژاد انگلیسی می‌دانند. آنگلوساکسون‌ها که مجموعه‌ای از مردم ژرمن بودند، پادشاهی‌های متعددی را بنا گذشتند. این پادشاهی‌ها نخستین قدرت‌های انگلستان و بخش‌هایی از جنوب اسکاتلند بودند. ژرمن‌ها با خود زبان انگلیسی باستان را آوردند. این زبان جایگزین زبان قبلی شد که زبان بریتانیایی بود.

اغلب اتفاق می‌افتد که کشور انگلستان با بریتانیا یا پادشاهی متحده اشتباه گرفته می‌شود. این موضوع چند دلیل دارد. اولاً انگلستان، بزرگ‌ترین کشور در پادشاهی متحده است. اگرچه فقط یکی از کشورهای درون پادشاهی متحده است، اما تقریباً دو سوم از مساحت جنوب بریتانیای کبیر را دربرگرفته است. مساحت کل انگلستان 130،410 کیلومتر مربع است. دوماً مردم انگلستان 84 درصد از جمعیت پادشاهی متحده را تشکیل می‌دهند.

سوماً پایتخت پادشاهی متحده در انگلستان است. پایتخت، مقر دولت، و بزرگ‌ترین شهر در انگلستان، لندن است. این شهر همچنین پایتخت پادشاهی متحده نیز هست. همه بخش‌های بریتانیای کبیر از سال 1707 تا کنون توسط دولت مستقر در لندن اداره شده است. قابل توجه است که سال 1999 برای اولین بار انتخابات پارلمان در اسکاتلند و شورای ملی در ولز برگزار شد و از آن پس انگلستان تنها بخشی از بریتانیای کبیر بود که مجلس تفویضی یا پارلمان نداشت.

دلیل چهارم این است که زبان انگلیسی از کشور انگلستان گرفته شده است. همانطور که نام این زبان نشان می‌دهد، انگلیسی که صدها میلیون نفر از مردم در سراسر جهان به آن صحبت می‌کنند، از کشور انگلستان صادر شده است. زبان انگلیسی زبان رسمی انگلستان و زبان اول اکثریت قریب به اتفاق جمعیت این کشور است. هم ولز و هم اسکاتلند، زبان خود را نیز دارند، اما در هر دو کشور بیش‌تر به زبان انگلیسی سخن می‌گویند. دلیل دیگر هم این است که خاندان سلطنتی بریتانیا در انگلستان سکونت دارد.


جالب است بدانید که اگرچه بسیاری از مردم جهان تصور می‌کنند مردم بریتانیا، "انگلیسی" هستند، اما این تصور نه تنها اشتباه است، بلکه از نظر بسیاری از مردم بریتانیا حتی توهین‌آمیز نیز هست. مردم بریتانیا ممکن است اسکاتلندی، ولزی، ایرلندی (ساکن ایرلند شمالی) و یا انگلیسی باشند. اتفاقاً اسکاتلندی‌ها و ولزی‌ها بسیار به هویت مستقل خود افتخار می‌کنند و تمایل دارند که بیش‌تر خود را اسکاتلندی یا ولزی معرفی کنند تا بریتانیایی. گاهی اوقات حتی عصبانی می‌شوند از این که آن‌ها را "انگلیسی" خطاب کنید. اعتقادشان این است که چون در انگلستان زندگی نمی‌کنند و به علاوه، پارلمان مستقل خود را دارند، پس دلیلی ندارد که هویت خود را از انگلستان بگیرند در حالی که هویت خود را دارند.


پادشاهی متحده انگلستان و ایرلند شمالی The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

از حدود ۸۰۰ سال پس از میلاد یورش‌های پی‌درپی وایکینگ‌ها آغاز شد و آن‌ها کنترل قسمت‌های پهناوری از آن چه که امروزه انگلستان نامیده می‌شود را در دست گرفتند. در طول این دوره حاکمان زیادی تلاش کردند تا پادشاهی‌های گوناگون آنگلوساکسون را با هم متحد کنند. این تلاش‌ها در قرن دهم میلادی منجر به ظهور پادشاهی انگلستان شد.

نام کامل این نظام پادشاهی "پادشاهی متحده انگلستان و ایرلند شمالی" است، نظامی که قبلاً از چهار کشور تشکیل شده بود: انگلستان، اسکاتلند، ولز و ایرلند. این در حالی است که بخش اعظم ایرلند در حال حاضر مستقل از پادشاهی متحده است و تنها ایرلند شمالی است که بخشی از این پادشاهی محسوب می‌شود.

اگر بخواهیم به شکلی مختصر به تاریخ تشکیل پادشاهی متحده بپردازیم باید چند رویداد تاریخی را ذکر کنیم. اولاً تصویب "قانون اتحادیه" در سال 1536 بود که دو کشور انگلستان و ولز را به هم پیوند داد. پس از آن در سال 1707 "قانون اتحادیه" دیگری تصویب شد که به موجب آن کشور مستقل اسکاتلند نیز به انگلستان و ولز پیوست و در نتیجه "پادشاهی متحده بریتانیای کبیر" تشکیل شد. تقریباً صد سال بعد، یعنی در سال 1801 پارلمان ایرلند رأی به پیوستن این کشور به "اتحادیه" داد و بنابراین " پادشاهی متحده بریتانیای کبیر" تبدیل شد به "پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند." پس از گذشت حدوداً 120 سال دیگر، یعنی سال 1922 این نام طولانی، باز هم طولانی‌تر شد. زمانی که بخش عمده مناطق ایرلند در جنوب این کشور، استقلال از اتحادیه را انتخاب کردند، نام این اتحادیه به "پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی" تغییر پیدا کرد.

بنابراین، پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی که به اختصار "پادشاهی متحده" نامیده می‌شود، از چهار کشور ساخته شده است: انگلستان به پایتختی لندن، اسکاتلند به پایتختی "ادینبرو" (که به اشتباه "ادینبورگ" نوشته می‌شود)، ولز به پایتختی "کاردیف"، و ایرلند شمالی به پایتختی "بلفاست."

بریتانیای کبیر بریتانیای کبیرGreat Britain

"بریتانیای کبیر" جزیره‌ای است واقع در سواحل غربی اروپا، که بخش عمده سرزمین پادشاهی متحده را شامل می‌شود. این نام، نام رسمی مجموعه سه کشور است: دو پادشاهی انگلستان و اسکاتلند، و شاهزاده‌نشین "ولز." بریتانیای کبیر به مناطق کوچک‌تری به نام "شهرستان" تقسیم شده است.

اصطلاح "بریتانیای کبیر" برای اولین بار در زمان سلطنت "جیمز اول" پادشاه انگلستان (و جیمز ششم برای اسکاتلند) در سال 1603 مورد استفاده قرار گرفت. این اصطلاح برای اشاره به پادشاهی‌های جداگانه انگلستان و اسکاتلند مورد استفاده قرار می‌گرفت، پادشاهی‌هایی که در یک سرزمین واحد و توسط یک پادشاه واحد اداره می‌شد. هر دو پادشاهی، با وجود داشتن پادشاه مشترک، پارلمان‌های مستقل خود را هم نگه داشته بودند.

یک سؤال بسیار رایج این است که آیا بریتانیا همان پادشاهی متحده است؟ پاسخ این است که خیر، بریتانیا و پادشاهی متحده به مناطق متفاوتی اشاره می‌کنند. بریتانیا اغلب، اگرچه به اشتباه، به عنوان مترادفی برای کشور مستقلی استفاده می‌شود که نام صحیحش "پادشاهی متحده بریتانیا و ایرلند شمالی" یا به اختصار "پادشاهی متحده" است. همان‌طور که می‌بینید پادشاهی متحده، هم بریتانیا و هم ایرلند شمالی را شامل می‌شود.

بریتانیا Britain

"بریتانیا" قسمتی از جزیره‌ای واقع در سواحل غربی اروپاست که بخش اصلی پادشاهی متحده است. بریتانیا نام رسمی است که به پادشاهی انگلستان و شاهزادگی ولز اطلاق می‌شود. این نام را رومی‌ها زمانی که به جزایر بریتانیا آمدند، رواج دادند. گاهی اوقات افراد نام کوتاه‌تر بریتانیا به جای بریتانیای کبیر استفاده می‌کنند و تمایزی بین این دو قائل نمی‌شوند. با این وجود، بریتانیا تنها به انگلستان و ولز اشاره دارد. در حالی که درباره بریتانیای کبیر قبلاً توضیح دادیم.

نام "بریتانیا" (تلفظ انگلیسی: بریتن) همان‌طور که اشاره شد برمی‌گردد به زمانی که رومی‌ها وارد جزایر بریتانیا شدند و نام انگلستان و ولز را "بریتانیا" Britannia و در اصل "بریتانیای بزرگ" گذاشتند تا آن را از "بریتانیای کوچک" یعنی استان "بریتانی" در فرانسه متمایز کنند. استان رومی "بریتانیا" تنها مناطق ولز و انگلستان امروزی را شامل می‌شد. اسکاتلند امروزی علی‌رغم تمام تلاش‌های رومی‌ها، هیچ‌گاه به دست آن‌ها فتح نشد.

"جزایر بریتانیا" اصطلاحی جغرافیایی است که شامل دو جزیره بزرگ بریتانیا و ایرلند، و 5000 جزیره کوچک‌تر می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها "جزیره من" Isle of Man است که مجلس و قوانین خاص خود را دارد. بنا به تعریف فرهنگ لغت "کالینز" از جزایر بریتانیا، سایر جزایر مهم در این مجموعه جزایر که در غرب اروپا واقع شده‌اند، عبارتند از "اورکنی"، "جزایر شتلند"، و "جزایر کانال" که متعلق به بریتانیای کبیر است." در حالی که این جزایر را جزایر بریتانیا می‌نامند، اما بسیاری از این جزایر اصلاً جزو پادشاهی متحده هم نیستند.

بزرگ‌ترین جزیره در جزایر بریتانیا، همان جزیره بریتانیای کبیر (شامل انگلستان، ولز و اسکاتلند) است. جزایر بریتانیا تحت تسلط دو کشور هستند: پادشاهی متحده و جمهوری ایرلند. این دو کشور توسط دریای ایرلند از یک‌دیگر جدا شده‌اند. برای مشاهده لیست کامل‌تری از جزایر بریتانیا می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.

ولز Wales

ولز کشوری کوهستانی در شمال غرب اروپا و غرب بریتانیای کبیر به پایتختی شهر "کاردیف" است. اگرچه این کشور نسبت به انگلستان و اسکاتلند کوچک‌تر است، اما تاریخ نشان می‌دهد هیچ‌گاه حس استقلال‌طلبی کم‌تری نسبت به این دو کشور نداشته است. این را حتی از خود نام این کشور نیز می‌توان فهمید. نام "ولز" از واژه سیمری Gwalia گرفته شده و به معنای "وطن" است. با این حال، واژه اصلی، بعدها به صورت Walia، لاتین شد و نورمن‌ها آن را به چیزی شبیه "ول ز" تغییر دادند. این کلمه در نهایت به "ولز" تبدیل شد. سرود ملی ولز "سرزمین اباء من" نام دارد و تماماً درباره حفاظت از سرزمین و جاودانگی زبان ملی این کشور است. شعار ملی این کشور نیز "ولز تا ابد" است. همین کشور کوچک، دو زبان رسمی دارد، یکی انگلیسی و دیگری ولزی.

ولز توسط انگلستان در شرق، کانال "بریستول" در جنوب، کانال "سنت جورج" در غرب و دریای ایرلند در شمال احاطه شده است. این کشور در اصل یک شاهزاده‌نشین است، به این معنا که حاکم آن، پادشاه نیست، بلکه شاهزاده است. به صورت سنتی، بزرگ‌ترین فرزند پادشاه انگستان، حاکم ولز بوده است.

این کشور کوهستانی از سال 1282 زمانی که شاه ادوارد اول انگلستان آن را فتح کرد، تا کنون همواره تحت حکومت انگلستان بوده و هیچ‌گاه اجازه استقلال پیدا نکرده است. تا سال 1999 ولز به طور مستقیم از لندن اداره می‌شد، با این حال سال 1999 اولین انتخابات مجلس شورای ملی ولز برگزار شد و اعضای این مجلس انتخاب شدند. البته مجلس ولز از لحاظ قدرت داخلی محدود است و حتی نمی‌تواند قانون برای کشور وضع کند. برخی دیگر از ابعاد دیگر سلطه انگلستان بر ولز از این قرار است: ولز ارزی مستقل از انگلستان ندارد و صاحب نیروهای مسلح نیز نیست. این‌ها همه در قدرت دولت ملی در انگلستان است.

جالب است بدانید "دیلن توماس" شاعر بسیار مشهور "انگلیسی" در اصل ولزی است. پرچم رسمی کشور ولز، پس‌زمینه‌ای سبز و سفید دارد که روی آن تصویر یک اژدها نقش بسته است. اما این پرچم در پرچم ملی پادشاهی متحده گنجانده نشده است، چون ولز یک شاهزاده‌نشین بوده و نمی‌تواند روی پرچم یک نظام پادشاهی جایی داشته باشد. در نوامبر سال 2007، "یان لوکاس" از اعضای پارلمان ولز، این مسئله را در مجلس مطرح کرد که چرا ولز در پرچم اتحادیه گنجانده نشده است، اما طبیعتاً مسئله به جایی نرسید.

ایرلند شمالی Northern Ireland

"ایرلند شمالی" کشوری است واقع در شمال شرقی "جزیره ایرلند" که حدود یک ششم از کل مساحت جزیره است. پایتخت ایرلند شمالی شهر "بلفاست" و زبان‌های رسمی این کشور انگلیسی، ایرلندی و "اسکاتلندی اولستر" است. همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد، در سال 1801 کل ایرلند بخشی از پادشاهی متحده شد. با این حال، پس از سال‌ها جنگ داخلی، ایرلند در سال 1921 به یک جمهوری مستقل تبدیل شد.

پس از این اتفاق، پادشاهی متحده که بخش مهمی از خود را از دست رفته می‌دید، با ایرلند مذاکره کرد تا شش شهرستان در شمال شرق این جزیره را همچنان برای خود نگه دارد. سال 1927 بود که پادشاهی متحده توانست به این هدف خود برسد و این شش شهرستان در حال حاضر کشوری را تشکیل می‌دهند که "ایرلند شمالی" نام دارد. بخش جنوبی این جزیره نام جمهوری ایرلند را به خود گرفته و یک کشور کاملاً مستقل است.

"مجمع ایرلند شمالی" پس از توافقنامه "بلفاست" تأسیس شد. توافقنامه بلفاست که به "توافقنامه جمعه خوب" هم مشهور است پیمانی است که بین طرف‌های درگیر در ایرلند شمالی، یعنی پروتستان‌های طرف‌دار بریتانیا و کاتولیک‌های جمهوری‌خواه ایرلند با میانجی‌گری بریتانیا در تاریخ ۱۰ آوریل ۱۹۹۸ بسته شد. این پیمان را کاتولیک‌ها "توافق جمعه خوب" می‌نامند و پروتستان‌ها به آن "توافق بلفاست" می‌گویند، به این دلیل که گروه اول این پیمان را راهی به سوی استقلال می‌دانند و گروه دوم آن را سندی برای اتحاد با انگلستان می‌شمارند.

مجمعی که پس از این توافقنامه تشکیل شد، قوانین ایرلند شمالی را بررسی و رد یا تصویب می‌کند، و همچنین بر بخش‌های مختلف دولت ایرلند شمالی نظارت می‌کند و درباره آن‌ها تصمیم می‌گیرد. اختیارات مجمع در اکتبر سال 2002 به حالت تعلیق در‌آمد، اما در تاریخ 8 مه سال 2007 دوباره به حالت قبلی بازگشت.

اسکاتلند

اسکاتلند کشوری کوهستانی در شمال غربی اروپا و بخشی از پادشاهی متحده است. این کشور که در شمال جزیره بریتانیای کبیر واقع شده، از جنوب به وسیله انگلستان احاطه شده است و از شرق به "دریای شمال" و از غرب به "اقیانوس اطلس" متصل است. پایتخت این کشور شهر "ادینبرو" است.

اسکاتلند از حدود 790 جزیره تشکیل شده که 130 عدد از آن‌ها مسکونی هستند. این کشور به خاطر دریاچه‌های آب شیرین (بیش از 1500 کیلومترمربع در مجموع) مشهور است. یکی از معروف‌ترین این دریاچه‌ها "لاخ نس" نام دارد، دریاچه‌ای که گفته می‌شود یک هیولای مرموز در اعماق آب آن زندگی می‌کند.

قبیله‌ها، قلعه‌های قرون وسطی، و همچنین شعر و ترانه‌های "رابرت برنز" نیز بسیار مشهور هستند. از جاذبه‌های فرهنگی دیگر اسکاتلند می‌توان به جشنواره تئاتر این کشور اشاره کرد که همواره هواداران تئاتر از سراسر دنیا را در یک‌جا جمع می‌کند. داستان‌های جنایی "شرلوک هولمز" که این سبک را متحول کرد ارمغانی است که "آرتور کانن دویل" از کشور اسکاتلند به دنیا تقدیم کرده است. "والتر اسکات" رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و شاعر شناخته‌شده "انگلیسی" نیز اصالت اسکاتلندی دارد. "رابرت لوئیس استیونسون" تاریخ‌دان و نویسنده رمان‌های مشهور "جزیره گنج" و "پرونده عجیب دکتر جکیل و آقای هاید"، "دیوید هیوم" فیلسوف و اقتصاددان، و ده‌ها فرد دیگر همگی تاریخ فرهنگی اسکاتلند را ساخته‌اند.

در تاریخ 1 ژوئیه سال 1999، اولین پارلمان اسکاتلند پس از 300 سال به دست ملکه تأسیس شد. مسئولیت پارلمان اسکاتلند شامل خدمات اجتماعی، بهداشت، دولت‌های محلی و آموزش و پرورش است. تا سال 1603، اسکاتلند مانند انگلستان پادشاه خود را داشت. در این سال، پادشاه اسکاتلند بر تخت پادشاهی انگلستان نیز نشست و حاکم هر دو کشور شد.

شعار ملی کشور اسکاتلند در نوع خود بسیار جالب توجه است: "هیچ‌کس، بدون مجازات، مرا نمی‌آزارد." سرود ملی این کشور که "گل اساتلند" نام دارد درباره استقامت اسکاتلند مقابل هجوم بیگانگان است. اگرچه اسکاتلند به عنوان کشوری بزرگ و مهم به بریتانیا پیوست و واژه "کبیر" بعد از اضافه شدن این کشور به اتحادیه بود که در کنار نام بریتانیا قرار گرفت، اما دیدگاه استقلال‌طلبانه را همچنان در کشور اسکاتلند سراغ داریم.

پیشینه‌های تاریخی متفاوت در انگلستان، ایرلند، اسکاتلند و ولز به سنت‌های فرهنگی مختلف در این کشورها برمی‌گردد. اسکاتلندی‌ها و ولزی‌ها حق دارند زمانی که به اشتباه به آن‌ها "انگلیسی" گفته می‌شود، آزرده شوند. دلیل آن هم این است که گروه‌های مختلف مردم تمایل دارند آداب و رسوم و روش زندگی خود را اجرا کنند و به آن‌ها پایبند باشند. در همین راستاست که 18 سپتامبر (پنج‌شنبه 27 شهریورماه) امسال، قرار است رفراندومی در اسکاتلند برگزار شود و مردم نظر خود را درباره جدا شدن از پادشاهی متحده اعلام کنند. شاید استقلال بخش عظیم ایرلند از پادشاهی متحده، آن‌قدرها هم برای "بریتانیای کبیر" گران تمام نشده باشد، اما اگر مردم اسکاتلند به این پرسش که "آیا اسکاتلند باید کشوری مستقل باشد؟" جواب مثبت بدهند، "بریتانیای کبیر" ممکن است دیگر "کبیر" نباشد.