۰
شنبه ۸ آذر ۱۳۹۳ ساعت ۱۰:۱۷
جاهلیت نوین در رفتارهای متحد منطقه‌ای «حقوق بشر»
نکته جالب در خصوص اتحاد بیشتر شورای همکاری این است که این هماهنگی‌ها در زمانی رخ داد که ایران در آستانه دور پایانی مذاکرات خود با ۱+۵ بود که البته حالا این مذاکرات تمدید شده است. اعلام عملیاتی شدن فرماندهی نظامی واحد نیز دقیقا در همین زمان رخ داد. بعید به نظر می‌رسد که عربستان از این هم‌زمانی، قصدی نداشته باشد. قرار دادن دولت‌های عرب خلیج فارس در مقابل ایرانی که با مذاکرات هسته‌ای، قدرت منطقه‌ای آن بیشتر شده، یکی از اصلی‌ترین هدف‌های این تلاش‌ها برای یکدست کردن شورای همکاری خلیج فارس است.
عربستان این بار شمشیر را از رو بسته و حاضر است برای تقابل با ایران به شدیدترین نحو به یک جنایت تن در دهد. حکم اعدام رهبر یک مذهب مطرح در جهان، تنها به دلیل سخنرانی و روشنگری کافی نبوده؛ شیوه اجرای آن نیز نشان از لجاجتی بیمارگونه دارد. اعدام از طریق «گردن زدن با شمشیر» به اتهام «اغتشاش در میان شیعیان و کمک به کشورهای خارجی برای دخالت در امور عربستان سعودی»، گویا پیامی برای ایران است. شیخ نمر گناهی جز این ندارد که رهبر شیعیان است و در ایران و عراق به تحصیل پرداخته است، اما این رویکرد افراطی که پیش‌تر به این صورت سابقه نداشته است، مسلماً پیامی سراسر آکنده از نفرت‌پراکنی در منطقه دارد. بر این اساس، دادستان کل عربستان سعودی، در دادخواست خود علیه رهبر مذهبی شیعیان عربستان تقاضا کرده بود که اعدام نمر باقر النمر به شیوه فجیع‌تری صورت گیرد: «این که ابتدا سر از بدن او جدا شود و سپس پیکر بی‌سرش، در چهارراه‌های اصلی شهر به نمایش همگان در آید». قضات “دادگاه ویژه جزایی عربستان”، ولی به بریدن سر این واعظ با شمشیر رای دادند. نام بردن از رهبر شیعیان، بزرگترین گروه اقلیت[۱] با عنوان «یاغی» نیز جای تامل دارد؛ به‌خصوص زمانی که متهم به همکاری با ایران باشد.
پیامدهای خون‌بار فشار بر شیعیان و اعتراضات جهانی
شیعیان بلافاصله پس از بازداشت النمر در شهر زادگاه این واعظ به خیابان‌ها رفته و به تظاهرات پرداختند[۲]. تنها در همین روز سه نفر از معترضان طی درگیری‌ها کشته شدند. این رهبر برجسته در مناطق نفت خیز شرق عربستان سعودی ساکن بوده و از خانواده‌های برجسته و مورد احترام در منطقه است. اعتراض اصلی وی رفع تبعیض از شیعه و سنی در عربستان بوده است و با توجه به اینکه منطقه شرق منافع اقتصادی زیادی برای خاندان سعودی دارد، این مسئله بدیهی است که چرا ساکنان شیعه این منطقه نباید از مواهب آن بهره‌مند شوند.
شایان ذکر است مسلمانان شیعه در این کشور از دستیابی به مقامات ارشد دولتی، سیاسی و امنیتی محرومند. شیعیان عربستان از دو سال قبل در اعتراض به اعمال تبعیض علیه خود، اعتراضاتی را آغاز کرده‌اند که مرکز این اعتراضات استان قطیف در شرق عربستان است. در یک درگیری خونین میان پلیس و تظاهرکنندگان در این استان، ۱۶ معترض و یک مامور امنیتی کشته شدند. از دیگر اتهامات شیخ نمر “کمک به تروریست‌ها”، “تحریک به اغتشاش” و “محاربه” عنوان شده است.
در حال حاضر ۱۶ شهروند شیعه عربستان به اتهام جاسوسی برای ایران در زندان به سر می‌برند. تاکنون اعتراضات زیادی از علمای جهان در خصوص بازداشت شیخ نمر صورت گرفته است، ۳۷ تن از علمای شیعه عربستان، مقامات مذهبی و سیاسی ایران، رهبران جنبش‌الوفاق بحرین، برخی از مفتی‌های سنی عربستان و برخی از نهادهای مستقل جهانی و…همگی از اقدامات خصمانه عربستان سعودی انتقاد کرده‌اند. رویکرد افراطی عربستان در عرصه خارجی نیز از یکدست بودن سیاست تنش‌زایی حکایت دارد.
تقابل با ایران در عرصه خارجی
در سه سال اخیر، تغییرات ساختاری در سیاست منطقه در پی بیداری اسلامی، با تعویض سطحی سیاست‌های عربستان سعودی مواجه بوده است. ظاهرسازی و تغییر پوسته کشور حامی تروریسم به کشور مبارز علیه تروریسم در منطقه و خلع برخی از مقامات مروج و مربی افراطی‌گری که در واقع مهره سوخته بودند، از جمله این سیاست‌ها بوده است. اما عربستان در تقابل با ایران بیش از پیش به تنش‌زایی پرداخته است: کشتار شیعیان در روز عاشورا برای اولین بار، دستگیری و حکم اعدام برای رهبر شیعیان، اظهارات علنی شدید علیه ایران و متهم کردن ایران به تروریسم در منطقه، ابراز مخالفت با هر نوع توافق یا موفقیتی که ایران در حوزه هسته‌ای کسب می‌کند، تنش در روابط فی مابین، دیدارهای مختلف با مقامات آمریکا برای فشار بر آن ها در راستای شکست مذاکرات هسته‌ای، ایجاد تنش در روابط همسایگان ایران، فعالیت عقیدتی در مرزهای ایران و کمک به گروهک‌های تروریستی در ابعاد مالی- عقیدتی تا کمک مالی سرسام‌آور برای ساخت بزرگترین مرکز وهابیت در افغانستان از جمله این اقدامات بوده است.
سرمایه‌گذاری سیاسی عربستان سعودی روی نشست‌های بین‌المللی
داستان تغییر موازنه در نشست‌های بین‌المللی همواره برای رهبران کشورهای عربی و به‌خصوص عربستان جذاب بوده است. این کشور همواره در تلاش بوده است که وزنه قدرت ایران را در نشست‌های منطقه‌ای و جهانی کاهش داده و تقابلی استراتژیک در این زمینه به نمایش بگذارد. برای مثال، در کنفرانس ژنو و پاریس که به ترتیب برای خروج از بحران سوریه و تشکیل ائتلاف برای مقابله با دولت اسلامی تشکیل شده بود، غربی‌ها زیر فشار عربستان سعودی و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، ایران را به این کنفرانس دعوت نکردند. مسئله‌ای که نه تنها به حل مشکل سوریه منجر نشد، در عمل نتوانست نیت مقامات عربستان سعودی نسبت به ایران را جامه عمل بپوشاند.
همچنین، در این هفته سفر سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان سعودی به پایتخت اتریش و دیدار وی با جان کری در فرودگاه وین نیز در راستای اخلال در مذاکرات هسته‌ای خود نمایانگر ترس آشکار عربستان سعودی از موفقیت ایران در عرصه هسته‌ای و به ثمر نشستن هر نوع تلاشی است که ممکن است جایگاه ایران را بیش از پیش تثبیت کند. هرچند دستگاه سیاست خارجی و مقامات ایران همواره تکرار کرده‌اند که این مسئله به هیچ وجه در تقابل با همسایگان هم‌کیش قرار نداشته و اولین تلاش‌ها نیز در تعدیل مناسبات منطقه‌ای با این کشورها صورت گرفته است، با این وجود به نظر نمی‌رسد که نظام‌های سیاسی پادشاهی در این کشورها به تغییر رویه و رویکرد مغرضانه در سیاست خارجی خود علاقه‌مند باشند. از این رو، تغییر رویکرد و شیوه تعامل معتدلانه با این کشور از سوی ایران، مسئله‌ای است که جای سئوال دارد. به نظر می‌رسد ایران همچنان که در برابر زیاده‌خواهی قدرت‌های مطرح با مقاومت و ایستادگی حق طبیعی خود را مطالبه کرده است، در قبال کارشنکنی کشورهای وابسته به این قدرت‌ها نیز باید با قاطعیت بیشتری عمل کند.
مسعود فتحی پور
[۱] شیعیان ۱۵ درصد از کل جمعیت مسلمان شیخ‌نشین عربستان سعودی را تشکیل می‌دهند.
[۲] تظاهرات در عربستان سعودی ممنوع است.
نکته جالب در خصوص اتحاد بیشتر شورای همکاری این است که این هماهنگی‌ها در زمانی رخ داد که ایران در آستانه دور پایانی مذاکرات خود با ۱+۵ بود که البته حالا این مذاکرات تمدید شده است. اعلام عملیاتی شدن فرماندهی نظامی واحد نیز دقیقا در همین زمان رخ داد. بعید به نظر می‌رسد که عربستان از این هم‌زمانی، قصدی نداشته باشد. قرار دادن دولت‌های عرب خلیج فارس در مقابل ایرانی که با مذاکرات هسته‌ای، قدرت منطقه‌ای آن بیشتر شده، یکی از اصلی‌ترین هدف‌های این تلاش‌ها برای یکدست کردن شورای همکاری خلیج فارس است.
عربستان این بار شمشیر را از رو بسته و حاضر است برای تقابل با ایران به شدیدترین نحو به یک جنایت تن در دهد. حکم اعدام رهبر یک مذهب مطرح در جهان، تنها به دلیل سخنرانی و روشنگری کافی نبوده؛ شیوه اجرای آن نیز نشان از لجاجتی بیمارگونه دارد. اعدام از طریق «گردن زدن با شمشیر» به اتهام «اغتشاش در میان شیعیان و کمک به کشورهای خارجی برای دخالت در امور عربستان سعودی»، گویا پیامی برای ایران است. شیخ نمر گناهی جز این ندارد که رهبر شیعیان است و در ایران و عراق به تحصیل پرداخته است، اما این رویکرد افراطی که پیش‌تر به این صورت سابقه نداشته است، مسلماً پیامی سراسر آکنده از نفرت‌پراکنی در منطقه دارد. بر این اساس، دادستان کل عربستان سعودی، در دادخواست خود علیه رهبر مذهبی شیعیان عربستان تقاضا کرده بود که اعدام نمر باقر النمر به شیوه فجیع‌تری صورت گیرد: «این که ابتدا سر از بدن او جدا شود و سپس پیکر بی‌سرش، در چهارراه‌های اصلی شهر به نمایش همگان در آید». قضات “دادگاه ویژه جزایی عربستان”، ولی به بریدن سر این واعظ با شمشیر رای دادند. نام بردن از رهبر شیعیان، بزرگترین گروه اقلیت[۱] با عنوان «یاغی» نیز جای تامل دارد؛ به‌خصوص زمانی که متهم به همکاری با ایران باشد.
پیامدهای خون‌بار فشار بر شیعیان و اعتراضات جهانی
شیعیان بلافاصله پس از بازداشت النمر در شهر زادگاه این واعظ به خیابان‌ها رفته و به تظاهرات پرداختند[۲]. تنها در همین روز سه نفر از معترضان طی درگیری‌ها کشته شدند. این رهبر برجسته در مناطق نفت خیز شرق عربستان سعودی ساکن بوده و از خانواده‌های برجسته و مورد احترام در منطقه است. اعتراض اصلی وی رفع تبعیض از شیعه و سنی در عربستان بوده است و با توجه به اینکه منطقه شرق منافع اقتصادی زیادی برای خاندان سعودی دارد، این مسئله بدیهی است که چرا ساکنان شیعه این منطقه نباید از مواهب آن بهره‌مند شوند.
شایان ذکر است مسلمانان شیعه در این کشور از دستیابی به مقامات ارشد دولتی، سیاسی و امنیتی محرومند. شیعیان عربستان از دو سال قبل در اعتراض به اعمال تبعیض علیه خود، اعتراضاتی را آغاز کرده‌اند که مرکز این اعتراضات استان قطیف در شرق عربستان است. در یک درگیری خونین میان پلیس و تظاهرکنندگان در این استان، ۱۶ معترض و یک مامور امنیتی کشته شدند. از دیگر اتهامات شیخ نمر “کمک به تروریست‌ها”، “تحریک به اغتشاش” و “محاربه” عنوان شده است.
در حال حاضر ۱۶ شهروند شیعه عربستان به اتهام جاسوسی برای ایران در زندان به سر می‌برند. تاکنون اعتراضات زیادی از علمای جهان در خصوص بازداشت شیخ نمر صورت گرفته است، ۳۷ تن از علمای شیعه عربستان، مقامات مذهبی و سیاسی ایران، رهبران جنبش‌الوفاق بحرین، برخی از مفتی‌های سنی عربستان و برخی از نهادهای مستقل جهانی و…همگی از اقدامات خصمانه عربستان سعودی انتقاد کرده‌اند. رویکرد افراطی عربستان در عرصه خارجی نیز از یکدست بودن سیاست تنش‌زایی حکایت دارد.
تقابل با ایران در عرصه خارجی
در سه سال اخیر، تغییرات ساختاری در سیاست منطقه در پی بیداری اسلامی، با تعویض سطحی سیاست‌های عربستان سعودی مواجه بوده است. ظاهرسازی و تغییر پوسته کشور حامی تروریسم به کشور مبارز علیه تروریسم در منطقه و خلع برخی از مقامات مروج و مربی افراطی‌گری که در واقع مهره سوخته بودند، از جمله این سیاست‌ها بوده است. اما عربستان در تقابل با ایران بیش از پیش به تنش‌زایی پرداخته است: کشتار شیعیان در روز عاشورا برای اولین بار، دستگیری و حکم اعدام برای رهبر شیعیان، اظهارات علنی شدید علیه ایران و متهم کردن ایران به تروریسم در منطقه، ابراز مخالفت با هر نوع توافق یا موفقیتی که ایران در حوزه هسته‌ای کسب می‌کند، تنش در روابط فی مابین، دیدارهای مختلف با مقامات آمریکا برای فشار بر آن ها در راستای شکست مذاکرات هسته‌ای، ایجاد تنش در روابط همسایگان ایران، فعالیت عقیدتی در مرزهای ایران و کمک به گروهک‌های تروریستی در ابعاد مالی- عقیدتی تا کمک مالی سرسام‌آور برای ساخت بزرگترین مرکز وهابیت در افغانستان از جمله این اقدامات بوده است.
سرمایه‌گذاری سیاسی عربستان سعودی روی نشست‌های بین‌المللی
داستان تغییر موازنه در نشست‌های بین‌المللی همواره برای رهبران کشورهای عربی و به‌خصوص عربستان جذاب بوده است. این کشور همواره در تلاش بوده است که وزنه قدرت ایران را در نشست‌های منطقه‌ای و جهانی کاهش داده و تقابلی استراتژیک در این زمینه به نمایش بگذارد. برای مثال، در کنفرانس ژنو و پاریس که به ترتیب برای خروج از بحران سوریه و تشکیل ائتلاف برای مقابله با دولت اسلامی تشکیل شده بود، غربی‌ها زیر فشار عربستان سعودی و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، ایران را به این کنفرانس دعوت نکردند. مسئله‌ای که نه تنها به حل مشکل سوریه منجر نشد، در عمل نتوانست نیت مقامات عربستان سعودی نسبت به ایران را جامه عمل بپوشاند.
همچنین، در این هفته سفر سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان سعودی به پایتخت اتریش و دیدار وی با جان کری در فرودگاه وین نیز در راستای اخلال در مذاکرات هسته‌ای خود نمایانگر ترس آشکار عربستان سعودی از موفقیت ایران در عرصه هسته‌ای و به ثمر نشستن هر نوع تلاشی است که ممکن است جایگاه ایران را بیش از پیش تثبیت کند. هرچند دستگاه سیاست خارجی و مقامات ایران همواره تکرار کرده‌اند که این مسئله به هیچ وجه در تقابل با همسایگان هم‌کیش قرار نداشته و اولین تلاش‌ها نیز در تعدیل مناسبات منطقه‌ای با این کشورها صورت گرفته است، با این وجود به نظر نمی‌رسد که نظام‌های سیاسی پادشاهی در این کشورها به تغییر رویه و رویکرد مغرضانه در سیاست خارجی خود علاقه‌مند باشند. از این رو، تغییر رویکرد و شیوه تعامل معتدلانه با این کشور از سوی ایران، مسئله‌ای است که جای سئوال دارد. به نظر می‌رسد ایران همچنان که در برابر زیاده‌خواهی قدرت‌های مطرح با مقاومت و ایستادگی حق طبیعی خود را مطالبه کرده است، در قبال کارشنکنی کشورهای وابسته به این قدرت‌ها نیز باید با قاطعیت بیشتری عمل کند.
مسعود فتحی پور
[۱] شیعیان ۱۵ درصد از کل جمعیت مسلمان شیخ‌نشین عربستان سعودی را تشکیل می‌دهند.
[۲] تظاهرات در عربستان سعودی ممنوع است.
مرجع : رصد
کد مطلب : ۴۲۲۰۴۰
منتخب
۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
