۰
شنبه ۱۳ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۲۸
با توجه به اینکه روسیه چیزی برای از دست دادن ندارد، یعنی به تمام معنی مورد فشار اتحادیه اروپا و آمریکاست، احتیاط خاص روسی نمی‌تواند راه‌حل برون رفت از بحران باشد. از سوی دیگر، اعتراض، اظهار تاسف یا خرید شفقّت از سوی رهبران این کشور نیز موجب تغییر رویه‌ی سیاسی اتحادیه اروپا نخواهد بود؛ مسئله‌ای که پوتین طی یک ماه اخیر به آن وقوف پیدا کرده است. بدین‌ترتیب سیاست‌های پیش‌فرضی و عملیاتی نشده در قالب گسترش تجارت با چین و کشورهای مستقل دیگر، مورد توجه روس‌ها بوده است.
پیش از آنکه روسیه مورد تحریم اتحادیه اروپا و ایالات متّحده قرار بگیرد، با احتیاط روابط اقتصادی خود را با ایران تنظیم کرده و از مواجه با بحران اقتصادی احتراز می‌کرد. برای مثال در صحبت‌های لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، نسبت به تحریم‌های ایران و کاهش فاحش مبادلات تجاری، با رویکردی منفعلانه مواجه بودیم. وی در این خصوص با نگرانی ابراز داشت:« ما با کاهش فاحش مبادلات دو کشور مواجه بودیم… مبادلات دو کشور از ۴ میلیارد دلار به ۱/۵ میلیارد دلار کاهش یافته است…»
در ادامه همچنین از اجرای قرارداد «نفت در برابر کالا» با سخنان دیپلماتیک دفاع کرد. وی در ادامه از برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در نیمه دوم سال میلادی خبر داده بود؛ البته باید به این نکته اشاره کرد که هرچند روسیه از معامله کالا در برابر نفت عقب‌نشینی نکرد، و با فشار آمریکا در این زمینه مقابله کرد، با این وجود رویکردی کج دار و مریز در پیش گرفت.آنچه واضح است روسیه در این زمینه تا زمانی که با تحریم کشورهای غربی مواجه شد، تعجیلی نشان نداد، اما پس از اعمال این تحریم‌ها ماجرا به شکل دیگری مطرح شد. بر این اساس، یک پرسش این است که آیا در شرایط جدید که روسیه مورد هجمه‌ی سیاست‌های تحریمی قرار گرفته و با بحران مالی و اقتصادی موسوم به بحران روبل- که به کاهش ارزش پول این منجر شده است- مواجه است، سیاست‌های اتخاذی این کشور تغییری کرده است؟ پرسش دوم این است که جایگاه ایران و چین در این سیاست‌ها چگونه تحلیل می‌شود؟
روسیه چیزی برای از دست دادن ندارد
با توجه به اینکه روسیه چیزی برای از دست دادن ندارد، یعنی به تمام معنی مورد فشار اتحادیه اروپا و آمریکاست، احتیاط خاص روسی نمی‌تواند راه‌حل برون رفت از بحران باشد. از سوی دیگر، اعتراض، اظهار تاسف یا خرید شفقّت از سوی رهبران این کشور نیز موجب تغییر رویه‌ی سیاسی اتحادیه اروپا نخواهد بود؛ مسئله‌ای که پوتین طی یک ماه اخیر به آن وقوف پیدا کرده است. بدین‌ترتیب سیاست‌های پیش‌فرضی و عملیاتی نشده در قالب گسترش تجارت با چین و کشورهای مستقل دیگر، مورد توجه روس‌ها بوده است.
رویکرد جدید روسیه از شوک روانی-سیاسی حاصل از تحریم‌ها و متعاقب آن بحران روبل ناشی شده و از راهکار بسنده در شرایط «آستانه درد» حکایت دارد
واقعیت آن است که روس‌ها در ابتدا سعی کردند با رویکرد معترضانه با رویه‌ی حاکم در سیاست‌های تحریمی مقابله کنند که با شکست این استراتژی راه‌های دیگر مورد آزمایش و اقبال قرار گرفت. پیش‌زمینه و بستر اصلی این سیاست نیز از تعلق خاطر فلسفی روسیه به اروپا و از تمایل به بقای روابط تجاری گذشته نشأت می‌گرفت که مسلماً با سیاست هویت و رویکرد مستقل این کشور در تعقیب منافع ملی روسیه در تناقض بوده است. به همین دلیل تغییر رویه و استراتژی حتی در دکترین این کشور -که در روز جمعه‌ی اخیر اعلام شد- این مسئله را اثبات و گوشزد می‌کند. این رویکرد در واقع از شوک روانی-سیاسی حاصل از تحریم‌ها و متعاقب آن بحران روبل ناشی شده و از راهکار بسنده در شرایط «آستانه درد» حکایت دارد.
رویکرد جدید: گسترش تجارت با مستقل‌ها
یک نکته اساسی در روابط تجاری روسیه مطرح است: تردید آنها در گسترش روابط تجاری با کشورهای مستقل پیش از تحریم‌هایِ اخیرِ این کشور و تغییر نسبی این سیاست پس از اعمال تحریم‌های مذکور. این مسئله هم در خصوص ایران و هم در خصوص چین و به صورت کلی در سیاست نگاه به شرق روسیه مطرح است.
چین:
روسیه و چین نزدیک به دو دهه است در مورد صادرات گاز روسیه به چین با هم مذاکره کرده‌اند. گویا تنها تحریم‌های اخیر می‌توانست تردیدهای روسیه را از بین ببرد. در این راستا یک قرارداد گازی سی‌ساله بین شرکت دولتی گازپروم، غول انرژی روسیه، و کنسرن نشنال پترولیوم چین منعقد شده است. موضوع بر سر صادرات سالانه ۳۸ میلیارد متر مکعب گاز روسیه به چین است. این حجم گاز یک‌چهارم نیاز کنونی چین را تامین می‌کند. مبلغ این قرارداد ۴۰۰ میلیارد دلار ذکر شده بود. همچنین تفاهم‌نامه‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار برای ساخت یک پل مرزی روی رود «آمور» بین دو کشور نیز مطرح بوده است.
بعدها، آمادگی چین برای کمک به روسیه در حل بحران روبل حکایت از تغییر کلی سیاست دو کشور در راستای مقابله با زیاده‌خواهی کشورهای غربی بیشتر مطرح شد. بر این اساس، وانگ یی، وزیر امور خارجه‌ی چین اظهار کرد: «اگر روسیه ضروری بداند، ما در چارچوب مشخصی کمک لازم را در اختیار این کشور قرار خواهیم داد.» او یادآور شد که دو کشور چین و روسیه در گذشته نیز، همواره از یکدیگر حمایت کرده‌اند. این سیاست‌ها حکایت از تغییر نگاه و رویکرد روسیه دارد.
ایران:
در خصوص ایران نیز، تغییرات محسوسی مطرح بوده است. برای مثال، سفر هیأت اقتصادی و تجاری روسیه به ایران در شهریورماه سال جاری و مذاکرات این هیأت با وزرای اقتصاد، نفت و نیروی ایران منجر به عقد چندین قرارداد تجاری شد. افزایش مبادلات تجاری به ۱۰ برابر وضعیت کنونی نیز از این مسئله حکایت دارد. علاوه بر طرح‌هایی چون، مشارکت شرکت‌های روسی در ساخت نیروگاه‌های برق، کارخانه ذوب آهن و نیروگاه اتمی بوشهر، قرارداد و معامله ۲۰ میلیارد دلاری تبادل نفت و کالا می‌تواند اساس تجارت دو کشور را متحول کند. توافق‌های اولیه بر سر این معامله نفتی بزرگ میان دو کشور به نخستین ماه‌های فعالیت دولت یازدهم برمی‌گردد؛ اما با توجه به سخت و پیچیده فضا نسبت به روسیه، زمینه برای عملی‌شدن توافق نفتی ایران و روسیه بیشتر فراهم شده است.
مسعود فتحی پور
پیش از آنکه روسیه مورد تحریم اتحادیه اروپا و ایالات متّحده قرار بگیرد، با احتیاط روابط اقتصادی خود را با ایران تنظیم کرده و از مواجه با بحران اقتصادی احتراز می‌کرد. برای مثال در صحبت‌های لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، نسبت به تحریم‌های ایران و کاهش فاحش مبادلات تجاری، با رویکردی منفعلانه مواجه بودیم. وی در این خصوص با نگرانی ابراز داشت:« ما با کاهش فاحش مبادلات دو کشور مواجه بودیم… مبادلات دو کشور از ۴ میلیارد دلار به ۱/۵ میلیارد دلار کاهش یافته است…»
در ادامه همچنین از اجرای قرارداد «نفت در برابر کالا» با سخنان دیپلماتیک دفاع کرد. وی در ادامه از برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در نیمه دوم سال میلادی خبر داده بود؛ البته باید به این نکته اشاره کرد که هرچند روسیه از معامله کالا در برابر نفت عقب‌نشینی نکرد، و با فشار آمریکا در این زمینه مقابله کرد، با این وجود رویکردی کج دار و مریز در پیش گرفت.آنچه واضح است روسیه در این زمینه تا زمانی که با تحریم کشورهای غربی مواجه شد، تعجیلی نشان نداد، اما پس از اعمال این تحریم‌ها ماجرا به شکل دیگری مطرح شد. بر این اساس، یک پرسش این است که آیا در شرایط جدید که روسیه مورد هجمه‌ی سیاست‌های تحریمی قرار گرفته و با بحران مالی و اقتصادی موسوم به بحران روبل- که به کاهش ارزش پول این منجر شده است- مواجه است، سیاست‌های اتخاذی این کشور تغییری کرده است؟ پرسش دوم این است که جایگاه ایران و چین در این سیاست‌ها چگونه تحلیل می‌شود؟
روسیه چیزی برای از دست دادن ندارد
با توجه به اینکه روسیه چیزی برای از دست دادن ندارد، یعنی به تمام معنی مورد فشار اتحادیه اروپا و آمریکاست، احتیاط خاص روسی نمی‌تواند راه‌حل برون رفت از بحران باشد. از سوی دیگر، اعتراض، اظهار تاسف یا خرید شفقّت از سوی رهبران این کشور نیز موجب تغییر رویه‌ی سیاسی اتحادیه اروپا نخواهد بود؛ مسئله‌ای که پوتین طی یک ماه اخیر به آن وقوف پیدا کرده است. بدین‌ترتیب سیاست‌های پیش‌فرضی و عملیاتی نشده در قالب گسترش تجارت با چین و کشورهای مستقل دیگر، مورد توجه روس‌ها بوده است.
رویکرد جدید روسیه از شوک روانی-سیاسی حاصل از تحریم‌ها و متعاقب آن بحران روبل ناشی شده و از راهکار بسنده در شرایط «آستانه درد» حکایت دارد
واقعیت آن است که روس‌ها در ابتدا سعی کردند با رویکرد معترضانه با رویه‌ی حاکم در سیاست‌های تحریمی مقابله کنند که با شکست این استراتژی راه‌های دیگر مورد آزمایش و اقبال قرار گرفت. پیش‌زمینه و بستر اصلی این سیاست نیز از تعلق خاطر فلسفی روسیه به اروپا و از تمایل به بقای روابط تجاری گذشته نشأت می‌گرفت که مسلماً با سیاست هویت و رویکرد مستقل این کشور در تعقیب منافع ملی روسیه در تناقض بوده است. به همین دلیل تغییر رویه و استراتژی حتی در دکترین این کشور -که در روز جمعه‌ی اخیر اعلام شد- این مسئله را اثبات و گوشزد می‌کند. این رویکرد در واقع از شوک روانی-سیاسی حاصل از تحریم‌ها و متعاقب آن بحران روبل ناشی شده و از راهکار بسنده در شرایط «آستانه درد» حکایت دارد.
رویکرد جدید: گسترش تجارت با مستقل‌ها
یک نکته اساسی در روابط تجاری روسیه مطرح است: تردید آنها در گسترش روابط تجاری با کشورهای مستقل پیش از تحریم‌هایِ اخیرِ این کشور و تغییر نسبی این سیاست پس از اعمال تحریم‌های مذکور. این مسئله هم در خصوص ایران و هم در خصوص چین و به صورت کلی در سیاست نگاه به شرق روسیه مطرح است.
چین:
روسیه و چین نزدیک به دو دهه است در مورد صادرات گاز روسیه به چین با هم مذاکره کرده‌اند. گویا تنها تحریم‌های اخیر می‌توانست تردیدهای روسیه را از بین ببرد. در این راستا یک قرارداد گازی سی‌ساله بین شرکت دولتی گازپروم، غول انرژی روسیه، و کنسرن نشنال پترولیوم چین منعقد شده است. موضوع بر سر صادرات سالانه ۳۸ میلیارد متر مکعب گاز روسیه به چین است. این حجم گاز یک‌چهارم نیاز کنونی چین را تامین می‌کند. مبلغ این قرارداد ۴۰۰ میلیارد دلار ذکر شده بود. همچنین تفاهم‌نامه‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار برای ساخت یک پل مرزی روی رود «آمور» بین دو کشور نیز مطرح بوده است.
بعدها، آمادگی چین برای کمک به روسیه در حل بحران روبل حکایت از تغییر کلی سیاست دو کشور در راستای مقابله با زیاده‌خواهی کشورهای غربی بیشتر مطرح شد. بر این اساس، وانگ یی، وزیر امور خارجه‌ی چین اظهار کرد: «اگر روسیه ضروری بداند، ما در چارچوب مشخصی کمک لازم را در اختیار این کشور قرار خواهیم داد.» او یادآور شد که دو کشور چین و روسیه در گذشته نیز، همواره از یکدیگر حمایت کرده‌اند. این سیاست‌ها حکایت از تغییر نگاه و رویکرد روسیه دارد.
ایران:
در خصوص ایران نیز، تغییرات محسوسی مطرح بوده است. برای مثال، سفر هیأت اقتصادی و تجاری روسیه به ایران در شهریورماه سال جاری و مذاکرات این هیأت با وزرای اقتصاد، نفت و نیروی ایران منجر به عقد چندین قرارداد تجاری شد. افزایش مبادلات تجاری به ۱۰ برابر وضعیت کنونی نیز از این مسئله حکایت دارد. علاوه بر طرح‌هایی چون، مشارکت شرکت‌های روسی در ساخت نیروگاه‌های برق، کارخانه ذوب آهن و نیروگاه اتمی بوشهر، قرارداد و معامله ۲۰ میلیارد دلاری تبادل نفت و کالا می‌تواند اساس تجارت دو کشور را متحول کند. توافق‌های اولیه بر سر این معامله نفتی بزرگ میان دو کشور به نخستین ماه‌های فعالیت دولت یازدهم برمی‌گردد؛ اما با توجه به سخت و پیچیده فضا نسبت به روسیه، زمینه برای عملی‌شدن توافق نفتی ایران و روسیه بیشتر فراهم شده است.
مسعود فتحی پور
مرجع : رصد
کد مطلب : ۴۲۹۹۳۹
منتخب
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۸ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۵ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
