چه کسانی حلقه قدرت در روسیه را تشکیل می‌دهند؟

روز ۲۵ دسامبر سال ۱۹۹۱ میلادی، نقطه عطفی در تاریخ سرزمین پهناور شوروی قلمداد می‌شود. در ساعت ۷.۳۰ بعد از ظهر به وقت محلی پرچم شوروی سابق از فراز کاخ کرملین پایین کشیده شده و پرچم سه رنگ سفید، قرمز و آبی فدراسیون روسیه بر بالای این کاخ برافراشته گردید.

فدراسیون روسیه در سال‌های پس از فروپاشی شوروی سابق با فراز و نشیب‌های زیاد سیاسی روبرو بوده و بوریس یلتسین در طی سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۰ که زمام قدرت در این کشور را بر عهده داشت با انواع و اقسام مشکلات اقتصادی و سیاسی مواجه گردید.

در اولین روز سال ۲۰۰۰ میلادی وی به طور ناگهانی استعفای خود را اعلام و دولت را به دست نخست وزیر کم‌تر شناخته شده خود ولادیمیر پوتین سپرد.

پوتین در انتخابات‌های سال ۲۰۰۰، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ میلادی توانست قدرت را در این کشور به دست گیرد و در انتخابات سال ۲۰۰۸ نیز مدل پوتین – مدودف وی به عنوان یک الگوی جابجایی در قدرت در ادبیات سیاسی جهان مطرح گردید.


پوتین به عنوان مرد اول روسیه در سال‌های اخیر احیای مجدد قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی این کشور در سطح بین المللی را در دستور کارخود قرار داده است. در راه رسیدن به این هدف پوتین تنها نبوده و حلقه‌ای از مردان قدرتمند در کنار وی حضور دارند. مردانی که بیشتر آنان متولد سن پترزبورگ (لنینگراد سابق)، دارای سوابق امنیتی هستند و از زمان حضور پوتین در شورای شهر سن پترزبورگ وی را همراهی نموده‌اند.

از نظر اقبال افكار عمومي روسيه، با وجودي كه گروه‌ها و احزابي در اين كشور خواستار ايجاد شرايط دموكراتيك بوده و جریان حاكم بر اين كشور را مانعي عمده در مسير تحقق دموكراسي مي‌دانند، اما به نظر مي‌رسد اكثريت مردم روسيه دغدغه‌هايي ديگر دارند كه ظاهرا پوتين توانسته است در دوران رياست جمهوري و نخست وزيري خود تا حدود زيادي آنها را فراهم كند.

به گمان بسياري از منتقدان در روسيه توزيع ثروت در اين كشور بسيار ناعادلانه است و در دوران پوتين طبقه‌اي سرمايه‌دار وابسته به حاکمیت شكل گرفته كه با زدوبندهاي خاص سياسي و اقتصادي از رانت قدرت بهره مي‌برند و روز به روز بر ثروت خود مي‌افزايند، اما براي مردمي كه پس از فروپاشي شوروي حتي گرفتار تامين نان شب خود بودند ، دهه طلايي ۲۰۰۰ با نام پوتين و سياست‌هاي اقتصادي و خارجي او گره خورده است.

به گمان بسياري از ناظران امور روسيه جریان حاکم بر این کشور از دو دسته تكنوكرات تشكيل شده كه پوتين حلقه محوري انسجام آن‌ها است . دسته‌اي از این افراد از افسران و مقامات سازمان اطلاعات شوروي سابق (KGB) هستند كه پوتين نيز از ميان همين دسته است .

اين دسته از مقامات و دولتمردان روسيه با احياي سياست‌هاي اقتدارگرايانه دوران شوروي سابق، با مخالفان سياسي و فعالان مدني روسيه که نسبت به حاکمیت این کشور و امنیت ملی تهدید ایجاد می‌کنند، سیاست برخورد سخت و مشت آهنین را اجرا می‌کنند. برخورد با مخالفان از ناحیه همین دسته از سیاستمداران و دولتمردان روسیه هدایت می‌شود.

اما دسته ديگر از تكنوكرات‌هاي حاكم بر روسيه " مديران نفتي و گازی " اين كشور هستند كه با افزايش قيمت نفت در دهه گذشته قدرت و نفوذ زيادي در ساختار حاكميت يافته‌اند. اين دسته از دولتمردان و مديران اقتصادي روسيه نيز كاملا با زمينه‌سازی دسته اول تكنوكرات‌ها و با حمايت دولت و شخص پوتين در دهه گذشته توانسته‌اند با كسب مناصب عالي مديريتي و با استفاده از رانت قدرت، باند حاكم را از نظر اقتصادي تامين كنند.

در ادامه گزارش به معرفی نفراتی در حلقه قدرت روسیه خواهیم پرداخت که نقش اصلی را در اجرای سیاست‌های داخلی و خارجی این کشور در سال‌های اخیر داشته‌اند و می‌توان از آن‌ها به عنوان "یاران پوتین" نام برد.

ولادیمیرپوتین

ولادیمیر ولادیمیرویچ پوتین، هفت سال پس از پایان جنگ جهانی دوم و یک سال قبل از مرگ استالین، رهبر شوروی، در ۷ اکتبر سال ۱۹۵۲ در شهر لنینگراد شوروی سابق (سن پترزبورگ در روسیه کنونی) متولد شد.


وی بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه در رشته حقوق بین‌الملل در سال ۱۹۷۵ میلادی به سازمان اطلاعات شوروی سابق (KGB) پیوست. در سال ۱۹۸۵ از سوی سازمان اطلاعات روسیه در حالی‌ که ۳۳ سال بیشتر نداشت عازم آلمان شرقی شده و تا سال ۱۹۹۰ در آن کشور به کار مشغول شد. بعد از فروپاشی دیوار برلین مجددا به شوروی بازگشت و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، از "KGB" با رتبه سرهنگی بازنشسته شد.

وی در ادامه به عنوان مشاور رئیس دانشگاه دولتی لنینگراد در امورخارجه برگزیده و سپس در سمت مشاور رئیس شورای شهر لنینگراد به انجام وظیفه پرداخت.

بعد از انتخاب "آناتولی سوبچاک" به عنوان شهردار لنینگراد در سال ۱۹۹۱، پوتین به مقام معاونت شهردار سن پترزبورگ برگزیده شد. پس از شکست سوبچاک در سال ۱۹۹۶، پوتین از سمت خود استعفا داده و به مسکو نقل‌مکان کرد.

از اوت سال ۱۹۹۶ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ که به ریاست جمهوری رسید در موقعیت های مختلفی خدمت کرد از جمله: معاون دایره اداری ریاست جمهوری، معاونت اجرایی دفتر ریاست جمهوری، ریاست دایره مرکزی تحقیقات و نظارت دولت، مدیریت سرویس امنیت فدرال روسیه، ریاست اداره اطلاعات و امنيت روسيه، دبير شورای امنيت روسيه و مقام نخست وزیری. پوتین همچنین از ۱۵ آوریل ۲۰۰۸ ریاست حزب واحد روسیه – حزب حاکم- را بر عهده دارد.

دیمیتری مدودف

دیمیتری آناتولیویچ مدودف، متولد ۱۴ سپتامبر ۱۹۶۵ در لنینگراد است. وی فارغ‌التحصیل دانشگاه دولتی لنینگراد در سال ۱۹۸۷ است و درجه دکتری خود را نیز در رشته حقوق در سال ۱۹۹۰ از همین دانشگاه دریافت کرد.

مدودف در خلال سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۹ در دانشگاه دولتی لنینگراد به تدریس حقوق پرداخت. وی همچنین در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ دستیار آناتولی سوبچاک شهردار وقت سن پترزبورگ بود.

مدودف در نوامبر ۱۹۹۹ به سمت معاون دفتر نخست وزیر روسیه منصوب شد و تنها به فاصله چند هفته به عنوان معاون دفتر ریاست جمهوری روسیه مشغول به کار گردید.

این دوره همزمان بود با انتصاب پوتین به عنوان نخست وزیر و پس از آن کناره‌گیری یلتسین و انتخاب پوتین به کفالت ریاست‌جمهوری روسیه.

پس از آن مدودف در نقش ریاست ستاد انتخاباتی پوتین، به ساماندهی انتخاباتی پرداخت که پوتین را برای دوره نخست ریاست جمهوری راهی کرملین کرد.

با پیروزی پوتین، مدودف در ژوئن ۲۰۰۰ به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور انتخاب شد و از اکتبر ۲۰۰۳ نیز مسئولیت دفتر ریاست‌جمهوری روسیه را برعهده گرفت.

وی از نوامبر ۲۰۰۵ به عنوان معاون اول نخست‌وزیر روسیه انتخاب شد تا مسئولیت راهبری بخش‌های کلیدی و مهمی چون ساخت و ساز و بهداشت را برعهده گیرد.

وی همچنین ریاست هیئت مدیره گاز پروم – بزرگ ترین شرکت گازی جهان - را نیز در سوابق کاری خود دارد و در دوره ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ رییس جمهور روسیه بوده است.

سرگئی ایوانف

سرگئی بورسوویچ ایوانف در ۳۱ ژانویه سال ۱۹۵۳ در شهر لنینگراد روسیه متولد شد. وی در سال ۱۹۷۵ میلادی از دانشکده زبان‌شناسی دانشگاه دولتی لنینگراد سابق فارغ‌التحصیل و در در سال ۱۹۷۷ میلادی در موسسه آموزشی سرویس اطلاعات شوروی دوره‌های خود را به اتمام رساند. این زمان مصادف با روزهایی بود که وی با ولادیمیر پوتین در KGB آشنا شد.

در سال ۱۹۸۲ میلادی او فعالیت اطلاعاتی را آغاز نمود و با نشان دادن لیاقت‌های خود در سال ۱۹۸۸ میلادی به عنوان یکی از افسران زبده سرویس اطلاعات خارجی شوروری مطرح گردید. وی معاون اول نخست وزیر روسیه و وزیر دفاع سابق این کشور(از ماه مارس ۲۰۰۱ تا فوریه ۲۰۰۷) بوده است، پیش‌تر نیز در مقام دبیر شورای امنیت ملی روسیه انجام وظیفه کرده است.

در ۱۵ فوریه ۲۰۰۷ او به عنوان معاون اول نخست وزیر انتخاب شد و از سال ۲۰۱۱ تاکنون به عنوان رییس دفتر امور اجرایی ریاست جمهوری روسیه مشغول به فعالیت است.

نیکولای پاتروشف

نیکولای پلاتونوویچ پاتروشف متولد ۱۱ جولای ۱۹۵۱ میلادی در شهر لنینگراد است. وی در سال ۱۹۷۴ میلادی از مرکز کشتی سازی لنینگراد فارغ‌التحصیل و یک سال بعد به سرویس اطلاعات شوروی پیوست.


پاتروشف در سال‌های پس از آن رده‌های امنیتی را به سرعت طی نموده و در سال ۱۹۹۹ میلادی به عنوان رییس سرویس اطلاعات روسیه به جای پوتین منصوب گردید. وی تا سال ۲۰۰۸ در این مقام مهم فعالیت نمود و از آن زمان تاکنون به دبیری شورای امنیت روسیه انتخاب گردیده است.

الکساندر بورتنیکوف

الکساندر بورتنیکوف متولد ۱۹۵۱ میلادی متولد منطقه پرم در شوروی سابق است. وی در سال ۱۹۷۳ میلادی از موسسه مهندسی راه آهن شهر لنینگراد فارغ التحصیل و در سال ۱۹۷۵ میلادی وارد سرویس اطلاعات شوروی شد.

بورتنیکوف در تمامی این سال‌ها در سیستم‌های امنیتی فعالیت نموده و در سال ۲۰۰۳ به عنوان رییس سرویس امنیت شهر لنینگراد منصوب شد. مراحل ترقی وی پس از آن سرعت گرفت و در می ۲۰۰۸ به عنوان رییس سرویس امنیت فدرال روسیه به جای نیکولای پاتروشف از سوی رییس جمهور مدودف انتخاب گردید.

ویکتور ایوانف

ویکتور پتروویچ ایوانف از افسران سابق سرویس اطلاعات شوروی، در خلال سال‌های ۱۹۷۷ میلادی تا ۱۹۹۴ در شهر لنینگراد مشغول به فعالیت بوده و در حال حاضر معاون سرویس امنیت فدرال روسیه است.

در سال ۱۹۹۴ در زمانی که پوتین در شهرداری لنینگراد فعالیت داشت با ایوانف آشنا و همراهی و همکاری آن‌ها تا به امروز ادامه داشته است. از مسوولیت‌های دیگر ویکتور ایوانف می‌توان به دستیاری رییس جمهور روسیه از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ و مدیریت اداره کنترل مواد مخدر فدرال روسیه اشاره نمود.

ایگور سچین

ایگور ایوانویچ سچین متولد ۷ سپتامبر ۱۹۶۰ شهر لنینگراد است. سچین به عنوان یکی از مشاوران اصلی پوتین و به عنوان مرد اصلی لابی جریان‌های امنیتی در حلقه قدرت کرملین مطرح است. وی در سال ۱۹۸۴ میلادی از دانشگاه دولتی لنینگراد فارغ‌التحصیل و در خلال سال‌های ۱۹۹۱ میلادی تا ۱۹۹۶ در دفتر شهرداری سن پترزبورگ مشغول به فعالیت شد. این زمانی بود که وی با پوتین آشنا و همکاری‌های بعدی خود را با او آغاز نمود.

در سال ۲۰۰۰ میلادی و با رسیدن پوتین به مقام ریاست جمهوری، سچین به عنوان یکی از مقامات اصلی اجرایی دفتر ریاست جمهوری روسیه فعال بوده و در سال ۲۰۰۸ از طرف مدودف به عنوان معاون نخست وزیر روسیه انتخاب گردید. اما یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سچین حضور در هیات مدیره شرکت "روس نفت" به عنوان بزرگ ترین شرکت نفتی این کشور در خلال سال‌های پس از به قدرت رسیدن پوتین بوده و در حال حاضر نیز ریاست این شرکت مهم نفتی را بر عهده دارد.

ولادیمیر یاکونین

ولادیمیر ایوانوویچ یاکونین متولد سال ۱۹۴۸ میلادی به همراه خانواده در سال ۱۹۶۴ میلادی به شهر لنینگراد مهاجرت نمود و در سال ۱۹۷۲ میلادی از مرکز مطالعات مکانیک این شهر فارغ التحصیل شد. مسوولیت‌های بعدی وی در حوزه‌های مختلف حمل و نقل بوده اما نقطه عطف زندگی وی را می‌توان به سال‌های آغازین دهه ۱۹۹۰ میلادی و زمانی که خانه ییلاقی وی در همسایگی خانه پوتین بود مرتبط دانست.

وی در سال ۱۹۹۶ میلادی به همراه پوتین و گروهی افراد متنفذ سیاسی و اقتصادی لنینگراد سلسله نشست‌هایی را در این حوزه برگزار و یک شرکت تعاونی را تاسیس نمودند. بسیاری از افراد این جلسات بعدها و پس از به قدرت رسیدن پوتین پست‌های مهمی را در روسیه بر عهده گرفتند. از جمله این افراد یاکونین است که در حال حاضر ریاست شرکت راه آهن روسیه را بر عهده دارد. از سایر افراد این نشست‌ها می‌توان به آندری فورسنکو وزیر علوم روسیه و از مشاوران پوتین و یوری کووالچوک – یکی از ۱۰۰ فرد ثروتمند روسیه - معروف به مرد بانکی پوتین و سهامدار اصلی بانک روسیه اشاره نمود.


یاکونین در مصاحبه‌ای و در پاسخ به سوالی در خصوص سلسله نشست‌های لنینگراد با پوتین می‌گوید: این دلیل اصلی برای اعطای پست به من و دیگر دوستان نبوده است. اما حقیقت موضوع این است که همگی ما متعلق به لنینگراد بوده و همدیگر را به خوبی می‌شناسیم.

برادران روتنبرگ

برادران روتنبرگ آرکادی و بوریس از سرمایه‌داران مهم روسیه به شمار می‌روند. آرکادی روتنبرگ، از مدت‌ها قبل دارای مناسبات شخصی با پوتین بوده و در ایام جوانی عضو یک باشگاه جودو در سن پترزبورگ بودند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌‌گوید برادران روتنبرگ با دریافت قراردادهایی به ارزش ۷ میلیارد دلار برای بازی‌های المپیک سوچی و نیز شرکت گازپروم، توانسته‌اند پروژه‌های مورد علاقه آقای پوتین را به اجرا درآورده و از این طریق ثروت شخصی خود را دو و نیم میلیارد دلار افزایش دهند. شرکتی متعلق به آرکادی روتنبرگ همچنین قراردادی برای ساخت فرودگاهی در نزدیک شهر مسکو که ظرفیت جابجایی ۱۵ میلیون مسافر را دارد برنده شده است.

ولادیسلاو سورکوف

ولادیسلاو یوریویچ سورکوف یکی دیگر از مردان قدرتمندی است که در کنار پوتین حضور دارد. او که متولد سال ۱۹۶۴ میلادی می باشد در خلال سال های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۱ در دفتر ریاست جمهوری حضوری فعال داشته و برخی منابع از او به عنوان یکی از مهم ترین تئوریسین های سیاست گذاری پوتین در این سال ها یاد کرده اند.

از ۸ می ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۱۳ نیز وی به عنوان معاون نخست وزیر روسیه مشغول به فعالیت بوده است. مطابق بیانیه‌ای که توسط دفتر نخست وزیر روسیه صادر گردیده وی به صورت داوطلبانه از سمت خود استعفا داده است. اما برخی منابع غربی استعفای سورکوف را به اختلافات میان وی و پوتین مرتبط دانسته‌اند.

ولادیمیر کوژین

ولادیمیر ایگوریویچ کوژین یکی دیگر از مردان اقتصادی همراه پوتین به شمار می‌رود که از لنینگراد با وی آشنا بوده است. وی متولد ۲۷ آوریل ۱۹۶۳ در شهر لنینگراد و از سال ۱۹۸۵ وارد فعالیت‌های اقتصادی گردیده است.

در خلال سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ وی با پوتین در زمینه کارهای اقتصادی آشنا و این همکاری پس از به قدرت رسیدن پوتین گسترده تر می گردد. آخرین مقامی که به وی محول گردیده از سال ۲۰۰۸ تاکنون مدیر بخش سرمایه‌گذاری‌های دولتی در روسیه است. کوژین را یکی دیگر از مهره‌های مهم کرملین در حوزه اقتصاد می‌دانند.

یوگنی پریماکوف

یوگنی ماکسیموویچ پریماکوف ۲۹ اکتبر سال ۱۹۲۹ میلادی در کیف متولد شد. وی در سال ۱۹۵۳ میلادی از موسسه مطالعات شرقی مسکو فارغ‌التحصیل و در دانشگاه دولتی این شهر مشغول فعالیت شد. در خلال سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۰ میلادی وی به عنوان روزنامه‌نگار فعالیت نموده اما ماموریت‌های بسیاری را برای سرویس اطلاعات شوروی در مناطق مختلف جهان از جمله خاورمیانه و آمریکا انجام داد.

پریماکوف از سال ۱۹۸۹ میلادی وارد فعالیت‌های سیاسی گردید و در خلال سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱ میلادی جزو شورای مشاورین گورباچف ریس جمهور وقت شوروی بود. وی پس از تشکیل فدراسیون روسیه در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ میلادی رییس سرویس اطلاعات خارجی روسیه بوده است. ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ وزیر امور خارجه روسیه و در سال ۱۹۹۸ به عنوان نخست وزیر روسیه انتخاب شد. وی در دوران جابجایی قدرت از بوریس یلتسین به پوتین نقش فعالی ایفا نمود و در سال‌های زمامداری پوتین یکی از مشاورین ارشد وی در حوزه سیاست خارجی بوده است.

جمع‌بندی

پوتین در سال‌های حکومت خود با کمک مردان کلیدی امنیتی و اقتصادی توانسته است در دو جبهه داخلی و خارجی اقتدارگرایی روسیه را به نمایش گذارد. در حوزه سیاست داخلی با نمایان شدن پیشرفت در حوزه‌های مختلف و از همه مهم‌تر بهبود وضعیت اقتصادی توانسته است تا اندازه زیادی رضایت نسبی مردم روسیه را کسب نماید. فارغ از سیاست‌های وی در عرصه داخلی، آنچه بیش از همه توجه تحلیلگران را به خود معطوف کرده، روندی است که روسیه در عرصه سیاست خارجی خود به منصه ظهور رسانده است.

اهداف اساسی و بنیادین سیاست خارجی روسیه در دوران پوتین را می‌توان به شرح زیر بیان کرد:

جلوگیری از استقرار یک نظام تک قطبی
احیاء منزلت روسیه در نظام بین‌الملل
جلوگیری از نفوذ غرب در مناطق پیرامونی
ایجاد پایداری و ثبات در آسیای مرکزی قفقاز
بهبود اوضاع اقتصادی

یکی از برگ‌های برنده پوتین در سال‌های تصدی قدرت وی اتخاذ سیاست دیپلماسی تهاجمی و به چالش کشیدن غرب به خصوص امریکا در پرونده‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده که با مطرح شدن موضوع اوکراین نقطه اوج آن را شاهد بودیم. مردان کرملین با حمایت خود از مخالفین کودتا و در روزهای اخیر با تحریمی که بر علیه واردات کالا از کشور‌های غربی اتخاذ نمودند موفق شدند تا شکافی میان اتحادیه اروپا و امریکا بر سر موضوع اوکراین ایجاد نمایند که برخی تبعات و پیامد های آن به شرح ذیل است:

تغییر تدریجی نظام بین‌الملل: در تحلیل آینده‌ تحولات اخیر در روابط بین روسیه و ایالات متحده‌ آمریکا، باید گفت که این رویارویی در وضعیت جدید جهانی برای نظام بین‌المللی آثاری را ایجاد می‌کند که می‌توان به تغییر تدریجی نظام بین‌الملل اشاره کرد. در نظم جدید، ایالات متحده‌ آمریکا به‌تدریج قدرت کنونی خود را از دست خواهد داد و بازیگرانی از جمله روسیه و متحدانش دست برتر را در تحولات جهانی خواهند داشت.

واگرایی در متحدان آمریکا: به نظر می‌رسد یکی دیگر از آثار این رویارویی، عدم توان ایالات متحده‌ آمریکا در حفظ متحدان خود خواهد بود. در روابط بین‌الملل، عدم حمایت کافی و توانایی یک قدرت بزرگ در حفظ متحدان خود، موجب ناامیدی متحدان از اتحاد خود ‌می‌شود و متحدان را به فکر اتحاد جدید یا تغییر در سیاست‌های هم‌گرایانه می‌اندازد. برای نمونه، می‌توان به عدم حمایت ایالات متحده‌ آمریکا از دولت‌های مصر و تونس به‌عنوان متحدانش اشاره کرد.

این در حالی است که روسیه با حفظ متحدان خود در سوریه و شبه جزیره‌ کریمه، پیامی فرستاد که از این به بعد روسیه از متحدان و مناطق استراتژیک خود در سخت‌ترین شرایط و در هر نقطه از جهان همانند یک ابرقدرت حمایت می‌کند که این پیام منافع ایالات متحده‌ آمریکا را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد که به نزدیک شدن برخی کشورها به روسیه و فاصله‌گیری نسبی از ایالات متحده‌ آمریکا در آینده‌ی نزدیک منجر خواهد شد.

شکسته شدن ابزار تحریم: از دیگر آثار این رویارویی جدید، که کمتر مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است، شکسته شدن ابزار تحریم‌های بین‌المللی خواهد بود، زیرا یکی از تأثیرات تحولات اخیر و تحریم روسیه، شکست ساختار تحریم در عرصه‌ بین‌الملل است؛ واضح اینکه کارکرد تحریم که در مواجهه با ایران برای به کرسی نشاندن نظرات آمریکا و متحدانش، با چالش جدی مواجه شده بود و بازدارندگی آن به حداقل رسیده بود، در مواجه با روسیه و تحریم متقابل ضربه نهایی را خواهد خورد.

ابزار تحریم یکی از کارآمدترین ابزارهای مورد استفاده‌ آمریکا در چند دهه‌ اخیر بوده که توانسته است در برخی موارد، اهداف این کشور را تأمین کند، ولی به دلیل تحولات تکنولوژیکی جدید و عدم پایبندی قدرت‌های بزرگی همچون چین و هند به آن و ضرر دیدن کشورهای غربی از آن، تحریم تأثیر خود را به ‌تدریج از دست خواهد داد.

ایجاد شکاف و اختلاف در جبهه غربی: روس‌ها با اعمال تحریم‌های اخیر خود بر ضد اتحادیه اروپا شکافی جدی بر علیه برنامه‌های غرب به وجود آورده که این موضوع سبب فاصله گرفتن اروپایی‌ها از امریکا در پرونده‌های آتی منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد شد. یکی از وجوه این شکاف با فرارسیدن فصل سرما و نیاز مبرم اروپا به گاز وارداتی از روسیه، بیش‌تر نمایان خواهد شد.

منابع و مآخذ :