مشاور امنیت ملی آمریکا چگونه ماشین جنگی صدام را روشن کرد؟

این دوره، زمانی است که روابط عراق با آمریکا هر روز نزدیک‌تر می‌شود. طبق یک سند «خیلی محرمانه» دفتر حفاظت منافع آمریکا در بغداد به تاریخ ۲۲ آگوست ۱۹۷۹ (۳۱ مرداد ۱۳۵۸)، رادیو و تلویزیون عراق در تاریخ ۳۰ مرداد ۵۸ خبر ارسال تلگرام تبریک رئیس‌جمهور آمریکا به صدام حسین به مناسبت عید فطر را پخش و اعلام کرد که صدام نیز تلگرام تشکری در پاسخ وی ارسال داشته است.۱
رژیم صدام در این هنگام شروع به طراحی حمله نظامی به ایران کرده است. مارک گازیوروفسکی محقق آمریکایی، نقل می‌کند که سازمان سیا در اوایل آبان ۱۳۵۸ به دولت موقت گفته بود که عراق قصد حمله به ایران را دارد. وی می‌گوید:

«هنگامی که برای تحقیق در زمینه کودتای نوژه، در پاریس با رئیس سابق پایگاه سیا در ایران ملاقات کردم، وی خبری را نقل کرد مبنی بر اینکه ۱۰ روز قبل از تصرف سفارت آمریکا در ایران، با آقای ابراهیم یزدی ملاقات کردم و به آقای یزدی گفتم با اطلاعاتی که ما داریم، عراق می‌خواهد به ایران حمله کند.»۲

مطلب فوق حاکی از آن است که آمریکایی‌ها از آبان سال ۱۳۵۸ از نقشه عراق برای حمله به ایران آگاه بوده‌اند.

پس از تصرف سفارت آمریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و گروگان‌گیری جاسوسان آمریکایی، ضربه شدیدی بر هیبت ابرقدرتی واشنگتن وارد آمد. از آنجا که این حرکت به صورت الگویی برای مسلمانان منطقه و جنبش‌های آزادی‌بخش درآمده بود، لذا پایان دادن به این بحران از موضع قدرت، در رأس سیاست‌های آمریکا قرار داشت اما پس از شکست برخی تلاش‌ها برای آزادی گروگان‌ها، جنگ ایران و عراق می‌توانست در خدمت این سیاست قرار گیرد.۳

برژینسکی که در شورای امنیت ملی آمریکا، متخصص عملیات محرمانه و سیاست خارجی پشت پرده بود، با توجه به سیطره خود بر اقدامات نظامی سازمان سیا و با امتیازات حاصل از این اقتدار، در برقراری پیوندها و در همکاری‌های پنهان آمریکا و حزب بعث عراق - از قبل از شروع جنگ تحمیلی - مشارکتی فعال داشت. برژینسکی برای آماده‌سازی زمینه‌های جنگ و کسب اطلاع از وضعیت عراق برای آغاز تهاجم، بارها محرمانه به بغداد سفر کرد. نشریه ژورنال استریت در تاریخ هشتم فوریه ۱۹۸۰ (۱۹بهمن ۱۳۵۸) یکی از این سفرهای محرمانه را فاش کرد. نخستین ثمره عملیات محرمانه و سیاست خارجی پشت پرده برژینسکی در سفرهای مخفیانه‌اش به بغداد، فعال شدن ماشین جنگی عراق در طول مرزهای خود با ایران بود.۴

روزنامه نیویورک تایمز نیز پنج ماه قبل از آغاز تجاوز عراق، در ماه آوریل ۱۹۸۰ (اوایل اردیبهشت ۱۳۵۹) و پس از شکست عملیات طبس، از طرح‌های مرحله به مرحله آمریکا در این زمینه سخن می‌گوید. این روزنامه می‌نویسد:

«دولت آمریکا پس از شکست عملیات طبس، امکان اجرای سه طرح نظامی بسیار مهم را بررسی می‌کند. طرح‌های مزبور عبارتند از: ۱- پیاده کردن نیروهای نظامی در شهرهای محل نگهداری گروگان‌های آمریکایی ۲- مین‌گذاری در میادین صدور نفت و یا بمباران پالایشگاه‌های ایران ۳- حمله به ایران از طریق کشور ثالث.»

نیویورک تایمز می‌افزاید: واشنگتن امیدوار است که تحریم اقتصادی و سیاسی ایران بتواند در تیرگی روابط ایران و عراق تأثیر بیشتری داشته باشد. در پایان نیز عنوان می‌کند: عده‌ای معتقدند شاید چشم انداز جنگ با کشور نیرومند عراق، ایران را وادار سازد در سیاست خود تجدید‌نظر کند.۵

دولت عراق نیز برای حمله به ایران نه تنها هیچ‌گونه تردیدی نداشت، بلکه عجله و شتاب نیز داشت. به همین دلیل هنگامی که دولت آمریکا بنا داشت تا طرح حمله طبس را در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ به اجرا بگذارد، از رژیم صدام خواسته بود تا از حدود سه هفته قبل از آن، تجاوزهای مرزی خود به ایران را شدت بخشد تا جمهوری اسلامی مجبور شود بخشی از نیروهای نظامی و تجهیزات پدافندی خود را به غرب کشور منتقل کند تا شرایط برای موفقیت اقدام آمریکایی‌ها آماده گردد. لذا از فروردین ۱۳۵۹ با تشدید مخاصمات آمریکا علیه ایران، عراق ضمن اعلام آمادگی به آمریکا، توانایی نظامی خود را با تجاوزات مرزی علیه ایران، به نمایش گذاشت.۶

صدام حسین در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۳۵۹ اعلام کرد که عراق آماده است با توسل به زور، اختلافات خود با ایران را حل کند. این اظهارات به منزله اعلام آمادگی و هماهنگی عراق با آمریکا ارزیابی شد.۷

پس از شکست عملیات طبس، روزنامه تایمز لندن در تاریخ ۱۷ ژوئن ۱۹۸۰ (۲۷ خرداد ۱۳۵۹) از دیدار برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر، با صدام حسین در اردیبهشت ۵۹ پرده برداشت و نوشت:

«برژینسکی پس از سفر محرمانه خود به بغداد در اوایل ماه مه سال جاری (اردیبهشت ۱۳۵۹) در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: ما تضاد قابل توجهی بین ایالات متحده و عراق نمی‌بینیم.»۸
منابع در دفتر روزنامه کیهان موجود است

کامران غضنفری