به دنبال صدور بیانیه قانون اساسی یمن توسط کمیته های انقلابی این کشور بر ای حل بحران یمن، شورای امنیت درخصوص انحلال پارلمان در این کشور ابراز نگرانی و اعلام کرد که در صورت از سر گرفته نشدن مذاکراتی که توسط نماینده سازمان ملل در امور یمن رهبری می شود، گزینههای دیگری را بررسی و تحریمهایی را علیه صنعا اعمال خواهند کرد.گفتگوی زیر با حسن هانی زاده کارشناس مسائل غرب آسیا در همین موضع است.
در روزهای گذشته تحولات یمن سرعت بیشتری به خود گرفته است، با توجه به بحث تحریم شورای امنیت بر ضد یمن، چرا شورای امنیت به سمت تحریم یمن در حال پیشروی است؟
یمن در طول شش ماه گذشته شاهد تحولات دراماتیکی بود. به دلیل این که قبلا انقلاب مردم یمن از سوی برخی از وابستگان رژیم علی عبدالله صالح و وابستگان به عربستان و برخی از سران قبایل وهابیت مصادره شد اما در شش ماه قبل حوثیها که بخشی از ساختار اجتماعی یمن هستند، تلاششان بر این بود که انقلاب یمن را به راه صحیح هدایت کنند. زیرا این انقلاب فاقد رهبری و فاقد حزب قدرتمندی است که بتواند انقلاب را به سرانجام برساند. لذا حوثیها طرحهایی ارائه دادند که هیچ یک از این طرحها از سوی علی عبدالله صالح و منصور هادی عملیاتی نشد. بعد از این که حوثیها اعتراضی نسبت به شاکله دولت یمن و نظام جدید یمن داشتند هم منصور هادی و هم خالد وهاب نخست وزیر هیچ یک از خواستههای حوثیها را پاسخ ندادند و حوثیها طی هفتههای اخیر با یورش به برخی از مراکز دولتی و برکناری نخست وزیر و رئیس جمهور شرایط ویژه ای را بر یمن حاکم کردند. اکنون رئیس جمهور برکنار شده، پارلمان منحل شده و نخست وزیر هم استعفا داده و کنترل کامل یمن توسط حوثیها صورت گرفته است. در حال حاضر یک شورای ریاست جمهوری متشکل از پنج نفر تشکیل شده و قانون اساسی جدیدی ایجاد و ضمن انحلال پارلمان مجموعه ای به نام شورای ملی مرکب از ۵۵۱ نفر در پارلمان تشکیل شده است.
تحریم یمن برآیند دخالت عربستان در یمن است. با توجه به نفوذ گسترده ای که عربستان و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در شورای امنیت دارند، به درخواست اعضای شورای همکاری خلیج فارس به اردن (که یکی از اعضای غیر دائم شورای امنیت است) طرح تحریم یمن را ارائه دادند. در حال حاضر یمن به دلیل نفوذ فوق العاده حوثیها از سوی شورای امنیت تحریم شده است. این امر نشان دهنده آن است که شورای امنیت و آمریکا و غرب مایل نیست که حوثیهای یمن در این کشور قدرت گیرند. زیرا در عربستان و یمن به شدت از قدرت گرفتن حوثیها در یمن بیمناک هستند.
با توجه به این که یمن یکی از اماکن حضور القاعده است، چگونه شورای امنیت فقط به موضوع حوثیها اشاره کرده است؟
القاعده دارای پیوندی سنتی با عربستان سعودی است و کلیه تحولات القاعده در مناطق مختلف یمن کاملاً حساب شده و با نقشه راه آمریکا و قطب نمای عربستان صورت میگیرد. در واقع القاعده برای چنین روزی برنامه دارد تا اگر حوثیها قدرت را به دست بگیرند، از طریق انجام عملیات تروریستی و ترور شخصیتهای تأثیرگذار حوثیها اجازه ندهند حوثیها به قدرت رسند. لذا القاعده یمن نیرویی در دست عربستان سعودی است و بدون اجازه عربستان سعودی هیچ گونه اقدامی انجام نمیدهد.
با توجه به وضعیت کنونی آینده رویکرد شورای امنیت بر ضد دولت یمن چیست؟
در حقیقت تحریمها علیه یمن با قدرت گرفتن حوثیها تشدید خواهد شد و حوثیها در حقیقت جزء لیست سیاه آمریکا-قطر قرار میگیرند . حتی در گذشته هم برخی از شخصیتهای حوثیها از سوی آمریکا مورد تحریم قرار گرفته اند. برخی از این امور نشان میدهد که آمریکا تحت فشار کشورهای حوزه خلیج فارس اجازه نخواهد داد که حوثیها به دولت سازی و تشکیل دولتی کاملاً دموکراتیک و برخاسته از اراده مردم یمن تلاش کنند. قبلا آمریکاییها همین شاکله و همین تجربه را در مورد اخوان المسلمین در مصر و همچنین سایر اسلام گرایان انجام دادند. با توجه به این که حوثیها دارای نگرش شیعی هستند این مسئله برای عربستان به عنوان همسایه بزرگ یمن نگران کننده است.
رویکرد روسیه ، فرانسه و چین در رابطه با تحولات یمن چگونه ارزیابی می کنید؟
متأسفانه روسیه و چین و برخی از کشورهای غربی سیاستهای خود را در جایی که منافع خودشان اقتضا میکند، هماهنگ میکنند. در حال حاضر روسیه سعی میکند که روابط خود را با آمریکا و اتحادیه اروپا بهبود بخشد، لذا در مورد یمن منافع استراتژیک زیادی ندارد و خیلی واکنش نشان نمیدهد. ضمن این که از آن جایی که چین معمولاً رفتار سیاسیاش کاملاً با رفتار اقتصادیاش همسو است و یمن کشور فقیری است و چین صادرات زیادی در یمن ندارد، برای چین مهم نیست چه کسی در یمن حاکم باشد. فرانسه هم که همواره با سیاستهای آمریکا در شورای امنیت بر ضد یمن هماهنگ است.
در این شرایط وظیفه وزارت خارجه ایران در این زمینه چیست؟
با توجه به این که در گذشته حوثیها شدیداً سرکوب شدهاند و هزاران شهید و مجروح داشتند، به هر حال جزئی از ساختار اجتماعی یمن هستند و وزارت خارجه باید از طریق دیپلماسی عمومی و دیپلماسی رسمی نسبت به اعاده حقوق حوثیها و همه مردم یمن گام مهمی بردارد و در این خصوص با سایر دوستان خود در کشورهای اروپایی و جهان هماهنگی و رایزنی هایی انجام دهد و اجازه ندهد عربستان از تشکیل یک دولت دموکراتیک در یمن جلوگیری کند.