تجاوز به سوریه برای یکسره سازی وضعیت داخلی ترکیه

ارتش ترکیه به بهانه افزایش تحرکات تروریستی در مرزهای این کشور با سوریه دستور داد تا نیروهای ترکیه وارد خاک سوریه شوند و با عناصر تروریستی داعش و نیروهای کرد پ ک ک در شمال حلب درگیر شوند. داوود اوغلو نخست‌وزیر ترکیه اعلام کرد «عملیات در سوریه مقطعی نیست، این یک روند است که ادامه می‌یابد».

رفتار ارتش ترکیه و اظهار نظر نخست وزیر این کشور در توضیح این اقدام از دو منظر قابل بررسی است:

نخست؛ از منظر مبارزه بین المللی با داعش در سوریه و عراق و دوم؛ از منظر تحولات داخلی ترکیه.

از حیث مبارزه با پدیده داعش این اقدام ترکیه صرف‌نظر از اینکه تجاوز به حاکمیت یک ملت مسلمان بوده و در جای خود تعقیب قضایی آن برای سوری ها محفوظ خواهد ماند نشان می دهد دست کم در سطح اعلامی ترکیه بالاخره به صف ائتلاف نمایشی ضد داعش به رهبری آمریکا پیوست. روزنامه «حریت» ترکیه روز جمعه به نقل از منابع آگاه مدعی شده بود که آمریکا و ترکیه علاوه بر توافق بر سر استفاده از پایگاه نظامی «اینجرلیک» جهت پرواز هواپیماهای ائتلاف، برای ایجاد منطقه محدود پرواز ممنوع در مرز سوریه به توافق رسیده‌اند. اردوغان هم این خبر را تایید کرده بود.

از همین منظر بدیهی است که بخشی از این رفتار ترکیه نوعی عملیات روانی این کشور به همراه آمریکا برای مشروعیت بخشی به این تلقی است که مثلا آنها بطور جدی بر ضد تروریسم داعش وارد عمل شده اند. هریک از دو کشور آمریکا و ترکیه از این رفتار منافع خود را دنبال می کنند. اولی نشان می دهد که در صدد توسعه دامنه ائتلاف خود و به تبع آن جدیت در مبارزه با تروریسم است و دیگری نیز با این اقدام پاسخی هرچند ضعیف خواهد داد به صدها اسناد اطلاعاتی که ثابت می کند آنکارا در پرورش تروریسم در سوریه و عراق دست دارد. آمریکایی ها از این توافق به منافع خارجی خود در ترکیه و از انجا به منطقه دست می یابند و ترکیه ای ها نیز به همین وسیله دغدغه های داخلی خود با توجه به شکست در تشکیل دولت جدید از طریق حمایت واشنگتن مرتفع می کنند.

ادعای مقابله با داعش در حالی مطرح شده که نه آمریکا و نه ترکیه هیچ همکاری با نظام و مردم سوریه در مبارزه با داعش صورت نداده و حتی حذف نظام سوریه را مطرح کرده‌اند. علاوه براین دولت اردن نیز اعلام کرد که با توجه به توافقاتی که در ائتلاف آمریکایی برای مقابله با داعش صورت گرفته امکان تسلیح و آموزش نظامی عشایر سوریه وجود دارد که این امر نیز سندی دیگر بر دخالت و بحران سازی آمریکا و متحدانش در سوریه است و نشان می دهد نه آمریکا و نه هم پیمانانش در ائتلاف ضد داعش هیچ جدیتی در مبارزه با این گروه تروریستی ندارند بلکه همه تلاش ها همچنان معطوف به براندازی نظام سوریه و بحران سازی علیه ملت و تاریخ این کشور است.

با توجه به اذعان جهانی مبنی بر قرار داشتن نظام سوریه در خط مبارزه با تروریسم و البته داعش، به صراحت می‌توان گفت که ادعای آمریکا و ترکیه مبنی بر مقابله با داعش در حالی که رویکردی به نظام سوریه ندارند ادعایی واهی بیشتر توجیهی است.

از سوی دیگر در تبیین دلایل تجاوز ترکیه و آمریکا به سوریه نتایج انتخابات اخیر ترکیه را نباید از نظر دور داشت. حزب عدالت و توسعه ترکیه پس از انتخابات سراسری این کشور اگرچه حزب پیروز انتخابات لقب گرفت اما پیروزی ضعیف او بر رقبا که بسیاری از آن به عنوان پیروزی تلخ یاد کردند باعث شد نتواند دولت مستقلی تشکیل دهد و با توجه به اینکه حاضر به تقسیم قدرت با سایر احزاب نیست حتی در ایجاد دولت ائتلافی نیز تا به امروز عاجر مانده است.

اردوغان از یک سو با برجسته سازی نقش برخی جریان‌ها از جمله کردها در ناآرامی‌های اخیر ترکیه به تخریب جایگاه مردمی آنان می‌پردازند و از سوی دیگر با انجام عملیات در سوریه با ادعای مقابله با داعش و برجسته سازی تلفات داعش سعی دارند تا خود را تنها تحقق بخش امنیت برای ترکیه معرفی نمایند. اردوغان با این رویکرد سعی در سوق دادن آرای مردمی به سمت عدالت و توسعه در انتخابات احتمالی زود هنگام دارد.

براین اساس حزب عدالت و توسعه ترکیه با توجه به جمیع شرایط داخلی، محیط منطقه ای و بین المللی پس از سه چهار سال حمایت مطلق سیاسی،‌ اطلاعاتی، نظامی، ‌لجستیکی از گروه تروریستی داعش برای خلق شرایط جدید در سوریه و عراق به نفع خود اینک با علم به ناکارآمدی این سیاست و احتمال بازگشت داعش به سوی منافع این کشور در یک شرایط حساس این گروهک وحشی را قربانی همان منافع داخلی، منطقه ای و بین المللی خود کرده است.

اگرچه ملت‌های منطقه پیش از این انتظار تغییر سیاست‌های آنکارا در قبال تروریسم در سوریه و عراق را داشتند لیکن چنانچه این تغییر سیاست در چارچوب معامله ای از سوی حزب حاکم این کشور با آمریکا بر سر آینده منطقه صورت گرفته باشد بی شک نه منافع ملت ترکیه و نه منافع حزبی آقای اردوغان و نه منافع ملت های منطقه را تامین نخواهد کرد. چه اینکه سوابق گذشته آمریکایی ها نشان داده است که طرف قابل اتکایی در همراهی با سیاست دولت های منطقه نیستند. فرار آقای بن علی از تونس، سقوط دولت مبارک با بیش از 30 سال اتحاد با کاخ سفید، عبور از علی عبدالله صالح در یمن و خالی کردن پشت عربستان، قطر و ترکیه در موضوع حمله به سوریه مصادیق بارزی از سابقه بی اعتمادی به آمریکا است که دوستان آنکارا طعم تلخ ان را چشیده اند. چنانچه این تغییر سیاست لبیکی به مطالبات درونی احزاب و گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی ترکیه باشد بنابراین می بایست هرگونه حمله ای به مواضع داعش طی همکاری با نظام منتخب و مستقر ملت سوریه صورت گیرد.

سعیدرضا دل‌شکیب