ترکیه؛ دولت در حال سقوط

به گزارش اسلام تایمز، دولت ترکیه مدتی است از شعارهای اصولی که زمانی باعث خوشبینی مردم و بازیگران موثر منطقه‌ای بود دور شده و مصائب منطقه‌ای نیز آن را آگاه ننموده است، دولت برای فرار از مشکلات امنیتی و اجتماعی اقلیت‌ها با نام مقابله با تروریسم با محوریت داعش را سرکوب می‌نماید اما آگاهان سیاسی بخوبی می‌دانند که واقعیت این است که سیستم عصبی دولت‌مردان این کشور کمی تا قسمتی مختل عمل می‌نماید.

آغاز ماجرا

تلاش اردوغان برای تغییر نظام پارلمانی به نظام ریاستی که شعار اصلی حزب عدالت و توسعه که نه، بلکه اردوغان و دوستانش بود با ورود حداقل 80 نفر از اعضای حزب دموکراتیک خلق‌های ترکیه که با ارائه تصویری ملی و نه صرفا کردی از حزب کردی‌اش، برای اولین بار در طول تاریخ، پای یک حزب کردی را به پارلمان ترکیه باز کند و این چیز کمی نبود تقریبا فرو ریخت و اردوغان که فقط 45 روز برای ائتلاف با احزاب دیگر برای تشکیل دولت جدید فرصت داشت و نتوانست اقدام راضی کننده‌ای در این مورد انجام دهد به موازات اعلام انتخابات زودهنگام و ایفای ژست دموکراتیک اقدامات به سرکوب کردها را نیز آغاز نمود.

در نظام سیاسی و انتخاباتی ترکیه که پیچیدگی‌های بسیاری دارد، کسب یک کرسی هم نیازمند برنامه‌ریزی و فعالیت‌های مستمر است و حزب دموکراتیک خلق‌ها موفق شد در این نظام انتخاباتی پیچیده، رای‌هایی را به خود جذب کند که عمدتا متعلق به حزب عدالت و توسعه بود. به عبارت دیگر، "دمیرتاش" علاوه بر برخی را‌ی‌های همیشگی کردها، از سبد رای اردوغان کم کرد. همین مساله باعث شد تا حزب عدالت و توسعه نتواند اکثریت مطلق آرا را از آن خود کند و این یعنی رویاهای اردوغان برای تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، از میان رفت و یا حداقل به تاخیر افتاد. اردوغانی که برای آینده سیاسی خود رویاهای شیرینی داشت، ناچار شد پس از انتخابات پارلمانی به فکر ائتلاف با سایر احزاب پیروز و سناریوهای تشکیل دولت باشد.

واقعیت این است که اردوغان حتی اگر از کردهای ترکیه، کینه هم به دل نگرفته باشد، برای دستیابی به قدرت بیشتر و رسیدن به یک ائتلاف پایدارتر، نیاز دارد تا با برنامه‌ای مهندسی شده، شرایط را برای ثبات بیشتر حزبش در قدرت پیاده کند، اما این برنامه با سرکوب امکان پذیر است؟ این برنامه به نظر این روزها در حال عملی شدن است.

طراحی‌های مشکوک

وقتی داعش به شهر عمدتا کردی سوروچ حمله کرد، این سئوال برای ناظران سیاسی به وجود آمد که چرا سوروچ؟ چرا کردها؟ چرا کردها باید تاوان چالش داعش با اردوغان را می‌دادند؟ به نظر می‌رسد داعش دقیقا می‌دانسته باید کجا را هدف بگیرد و چگونه شرایط داخلی ترکیه را به هم بزند. پس از کشتار سوروچ، پ.ک.ک دولت ترکیه را عامل کشته شدن 40 کرد در این شهر معرفی کرد و خیلی سریع در دو عملیات متفاوت، ضرباتی را به نیروهای ترک وارد کرد. پس از این مساله بود که ارتش ترکیه مواضع پ.ک.ک در ترکیه و شمال عراق را بمباران کرد.

اما این همه ماجرا نیست. به نظر می‌رسد مقابله جدید ترکیه با کردها را باید بیشتر از این‌که در قندیل و شمال عراق پیگیری کرد، باید در صحنه سیاسی داخلی ترکیه بررسی کرد.

اردوغان با متهم کردن نماینده‌های حزب دموکراتیک خلق‌ها به ارتباط داشتن با گروه‌های تروریستی، خواستار لغو مصونیت قضایی آن‌ها شد. اردوغان گفت که این افراد باید هزینه ارتباط خود با تروریست‌ها را بپردازند و این یعنی آغاز پاک‌سازی سیاسی کردها در جبهه سیاسی مخالف! این شیوه اردوغان از پیچدگی خاصی برخوردار است و به نظر بعضی از تحلیل‌گران سیاسی اردوغان بدنبال حذف کامل حزب کردی در انتخابات پیشروست یعنی این‌که در انتخابات آینده این حزب به‌عنوان یک حزب غیر قانونی معرفی تا از فعالیت قانونی آن جلوگیری بعمل آید.

واقعیت این است که اکنون، یک بازی نظامی ناجوانمردانه در حال رخ دادن است تا کردهایی که در چارچوب فعالیت‌های مسالمت‌آمیز و دموکراتیک به 80 کرسی پارلمان دست پیدا کردند، ذبح شوند. این‌که نسبت حزب دموکراتیک خلق‌ها با پ.ک.ک و رابطه رهبر قانونی آن (دمیرتاش) با اوجالان چگونه است، جای بحث جداگانه دارد و این‌که دولت ترکیه طرحی به ظاهر مصلحانه برای امنیت مردم را در دستور کار قرار داده تا میوه آن را برای آینده سیاسی خود بچیند و عملا کردهای دموکرات را هم محدود و محدودتر کند، بحثی دیگر؛ به نظر می‌رسد دموکراسی اردوغان با نام توسعه امنیت، تحمل کردها را نخواهد داشت.

شروع جنگ داخلی

به نظر کارشناسان و ناظرین مسائل ترکیه این کشور در آستانه جنگ داخلی با محوریت دولت مرکزی است؛ اینان معتقدند شرایط داخلی این کشور با توجه به مسائل سیاسی که انتخابات زودهنگام و سرکوب غیرمعقول ذکر شده و مسائل اقتصادی پیشرو که سررسید قروض خارجی و داخلی آن از اواسط سال جاری خواهد رسید از معظلاتی است که دولت جدید اردوغان که با تغییرات حتمی کابینه همراه خواهد بود، با آن دست به گریبان خواهد شد.

حتی برخی مفسران خواستار "بازسازی" سیاست خارجه ترکیه و همکاری نزدیک‌تر با ائتلاف علیه داعش هستند. آنان معتقدند درگیری‌های ادامه‌دار در ترکیه و به‌خصوص حمله‌ای که چند هفته پیش در شهر سوروچ به یک مرکز تجمع جوانان شد، نشان می‌دهد سیاست‌های غیرمسئولانه ترکیه در قبال بحران تکفیری‌ها در سوریه، بالاخره دامن خود این کشور را هم گرفته است. ناآرامی در ترکیه، نتیجه حمایت آنکارا از تروریست‌هایی است که مردم را در کشور همسایه‌اش قربانی می‌کنند.

اندیشکده "بروکینگز" آمریکا طی مطلبی با عنوان "جنگ داخلی سوریه به ترکیه می‌آید" در همین خصوص توضیح می‌دهد: به نظر می رسد که داعش بالأخره به ترکیه حمله کرده است. احمد داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه، داعش را مسئول بمب گذاری انتحاری می داند که اخیراً در میان جمعیت زیادی از جوانان در شهر "سوروچ" در مرز سوریه صورت گرفت. این جوانان در مرکز فرهنگی گرد هم آمده بودند تا پروژه کمک رسانی و بازسازی را در کوبانی سوریه، درست آن سوی مرز، آغاز کنند. تعداد کشته شدگان این حادثه دست‌کم 30 نفر بود و تعداد زیادی هم زخمی شدند.

بوکینز ادامه می‌دهد، حمله به سوروچ در زمانی رخ داد که داعش در مبارزه با کردها متحمل شکست شده بود. در ماه ژوئن، (خرداد ماه) کردها همراه با کمک ارتش و نیروهای مردمی، تروریست‌های داعش را از تل‌ ابیض واقع در شرق کوبانی بیرون راندند. از آن زمان، دولت ترکیه شروع به هماهنگ‌سازی عملیات‌هایش با نیروهای ائتلاف غربی علیه داعش کرده است. ترکیه به آمریکا اجازه داد تا هواپیماهای بدون سرنشین خود را خارج از پایگاه نظامی ناتو در "اینجرلیک" واقع در نزدیکی مرز سوریه به پرواز درآورد. هم‌چنین ترکیه مدعی شده سلول‌های گروه‌های داعش را در ترکیه سرکوب و وب سایت‌های وابسته به داعش را مسدود کرده است. این اقدامات آنکارا باعث شد داعش تهدید به پاسخ و مقابله به مثل را به خاطر "سرکوب مسلمانان" در ترکیه تشدید کند.

واقعیت چیست؟

یک نشریه سرشناس آلمانی نوشت که رئیس جمهور ترکیه با اقدامات اخیر در واقع علیه پ.‌ک‌.ک و نه داعش عمل می‌کند و به این ترتیب روند صلح در منطقه را با مشکل مواجه می‌کند.

نشریه آلمانی «اشپیگل» در گزارشی نوشت: «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه مدعی است که با داعش می‌جنگد اما در واقع با کردهای پ.ک.ک مبارزه می‌کند. به این ترتیب وی نشان داد که روند صلح در منطقه را با مشکل مواجه می‌کند و در عین حال این پرسش را مطرح می‌کند که آیا این کشور در معرض درگیر شدن در جنگی داخلی قرار دارد؟

در این گزارش با اشاره به حملات منظم نیروهای ترکیه علیه مواضع حزب کارگران کردستان (PKK) در شمال عراق و وابستگان آنها در سوریه آمده است که تنها تعداد کمی از این حملات علیه موضع داعش است و هم‌زمان جوانان کُرد در دیاربکر هدف حمله قرار می‌گیرند؛ جایی که راه‌ها بر روی تظاهرات‌کنندگان بسته شده‌ و پلیس هم با اسلحه و گاز اشک‌آور به معترضان پاسخ می‌دهد اما تظاهرات‌کنندگان به راحتی از تصمیم خود منصرف نمی‌شوند و فریاد می‌زنند: "این تازه اول کار است". در استانبول و دیگر شهرها خشونت‌ و درگیری با پلیس گزارش شده که تاکنون شماری کشته و زخمی هم برجای گذاشته است. بسیاری از مردم از دیار‌بکر معتقدند که جنگ داخلی اجتناب‌ناپذیر است.

«اشپیگل» ادامه می‌دهد، «به نظر می‌رسد که روند صلح میان دولت وکردها به پایان راه رسیده است. بسیاری از بیانیه‌هایی که اردوغان و سران کرد در هفته گذشته منتشر کرده‌اند، این موضوع را تائید می‌کند. نیروهای پ.ک.ک و سربازان ترکیه تقریبا هر روز در پی حملات هوایی کشته می‌شوند. همه این‌ها در حالی است که هفته گذشته غرب امیدوار بود که بالاخره اردوغان اقدام علیه داعش را آغاز کرده است؛ آن‌هم در شرایطی که سال‌ها این گروه نظامی را تحمل کرده‌ بود.»
در گزارشات دیگر موضوع شفاف‌تر می‌شود: در گزارشی دیگر با اشاره به حمله تروریستی اخیر در شهر «سوروچ» در مرز ترکیه با سوریه که به مرگ 32 نفر منجر شد و رایزنی آمریکا و ترکیه را در باره همکاری در زمینه اقدام علیه داعش به‌دنبال داشت، آمده است:‌ «نیروی هوایی آمریکا اکنون اجازه دارد تا از پایگاه‌های نظامی ترکیه از جمله پایگاه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اینجرلیک استفاده کند. این باعث می‌شود که فاصله‌هایی که جنگنده‌های آمریکایی برای حملات باید بپیمایند کم شود. اما در ورای همه این‌ها خیلی زود نیت واقعی اردوغان مشخص شد. این‌که او می‌خواهد از فرصت به‌دست آمده برای مقابله با [کُردها و] پ.ک.ک استفاده کند. در واقع این اوضاع شرایطی توام با پوچی را برای ترکیه به‌وجود آورده است که هم علیه داعش اقدام کند و هم موضعی بسیار قوی‌تر علیه مخالفان خود به‌کار گیرد. در نگاهی دقیق به مسئله مشخص می‌شود که ترکیه از بمب‌گذاری انتحاری در سورچ به‌عنوان بهانه‌ای برای اقدام علیه قربانیان داعش و نه گروه تروریستی داعش استفاده کرده است.

منابع رسانه‌ای اعلام نمودند: حملات شبانه روزی جنگنده‌های ترکیه به مواضع پ.ک.ک در ترکیه و عراق را باید مورد توجه قرار داد و در این مورد نوشتند: « به نظر می‌رسد که آنچه در هفته گذشته در شمال عراق و ترکیه رخ داد، اقداماتی غیر سازنده بوده‌اند، چرا که با درگیر شدن کشورهای بیشتری در خاورمیانه، امیدواری کمی وجود دارد که روند صلح میان ترکیه و پ.ک.ک، در پی سال‌ها مذاکره به‌نتیجه برسد. در این بین اردوغان تمایل دارد که به 2 دهه جنگ داخلی که حدود 40 هزار کشته بر جای گذاشته است، پایان دهد اما در شرایط کنونی هیچ‌کدام از طرفین نمی‌توانند ادعای پیروزی داشته باشند. نباید فراموش کرد که وی سال 2009 در سخنانی در پارلمان این کشور گفته بود که نمی‌توان برای دستیابی به راهکاری سیاسی صبر کرد که در این صورت اقدامات نظامی امروز او چندان عجیب نخواهند بود».

در ادامه آمده است: «اردوغان سیاست را مانند جنگ در پیش می‌گیرد و هیچ سیاستمدار دیگری به ظالمی او نیست. اردوغان با حمله به پ.ک.ک بحرانی را شکل می‌دهد که راه را برای برگزاری انتخابات پاییز برای وی هموار می‌کند».

حل مشکل داخلی به‌وسیله مداخلات خارجی

یکی از روش‌های معمول در حکومت‌داری غربی حل مشکلات داخلی توسط مداخله در مسائل پیرامونی و همسایگان می‌باشد، ترکیه نیز از این روش بهره‌ها برده است و آخرین آن مداخله در مسائل داخلی کشور سوریه می‌باشد که خواب‌های خوشی برای دولت‌مردان ترکیه را در طول چهار سال گذشته بدنبال داشته است.
پلیس ترکیه این روزها درگیر کنترل جمعیت معترضانی است که نسبت به سیاست‌های حزب حاکم اعتراض دارند که در این کش و قوس‌ها عده بسیاری از مردم دستگیر شده و پلیس نیز تلفات جانی داده و احتمال آن‌که در روزهای آتی با ادامه این روند خشم معترضان بیشتر شده و تعداد تلفات جانی پلیس و بازداشتی‌های این ماجرا افزایش یابد نیز وجود دارد.

بیش‌ترین درآمد ترکیه از راه گردشگری است، حال با تهدیداتی که متوجه این کشور شده است طبعاً این درآمد بسیار کاهش پیدا خواهد کرد. بازار بورس آن کشور هم سیر نزولی به خود گرفته و پیش‌بینی می‌شود ارزش پولی آن نیز کاهش پیدا کند. همه این‌ها (نارضایتی‌ها و ...) را می‌توان به تعبیری کلی این طور بیان کرد که فاصله و گسست میان مردم و مقامات ترکیه در حال افزایش است.

قطعا تشکیل سریع دولت ائتلافی به ترکیه کمک می‌کند با چالش‌های رو به رشد بحران پناهندگان سوریه، تهدیدها برای امنیت ملی ترکیه و آثار آنها بر اقتصاد به شدت شکننده ترکیه مقابله کند. از سوی دیگر، ورود ترکیه به ورطه بی‌ثباتی و انتخابات زودهنگام به احتمال زیاد، ترکیه را هم وارد باتلاق خود خواسته سوریه می‌کند بخصوص اگر دولت اردوغان تهدیدهای اخیرش مبنی بر مداخله نظامی در سوریه را بیش از پیش عملی کند.

باید امیدوار باشیم این حمله شنیع به شهر سوروچ، فرصتی فراهم کند تا عقل و منطق و احتیاط در ترکیه حکم‌فرما شود. دولت به منظور رهایی از هرج و مرج در منطقه و دستیابی به نظم می‌تواند از اقدامات اخیر برای مقابله حقیقی با داعش استفاده کند.

بحران یمن و حرف‌های جنجالی اردوغان

اردوغان در اظهاراتی که پیشتر نیز مشابه آن را تکرار کرده بود، پس از تجاوز غیرعاقلانه سعودی به یمن که پس از 5 ماه هم‌چنان ادامه دارد و صدای متحدان سعودی را به‌دلیل عدم دستیابی به حتی یکی از اهداف اعلام شده درآورده است، ضمن حمایت از این حمله و موضع سعودی، جمهوری اسلامی ایران را به توسعه‌طلبی متهم کرد و خواستار خروج ایران از یمن شد! برخی از تحلیل‌گران این تحرک ترک‌ها را بی‌ارتباط با قدرت نمایی دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در سطح جهانی نمی دانند، موفقیتی که بسیاری از شخصیت‌های سیاسی واقتصادی جهان را پشت دروازه‌های تهران به صف کرده و در مقابل نگرانی رقبای منطقه‌ای را در کمرنگ شدن جایگاهشان در آن برانگیخته است.

اردوغان حسادت خود از اتحاد ملت و حاکمیت در جمهوری اسلامی ایران و توان هسته‌ای و دیپلماسی موجود در آن را با اعتراض به تداوم مذاکرات هسته‌ای ایران و 6 کشور مطرح دنیا را این‌گونه آشکار و به آن نیز تاخت و ایران را به وقت‌کشی متهم نموده بود.

در آن زمان این اظهارات با واکنش‌های شدیدی در میان برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی همراه شد تا جایی که نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، رئیس جمهوری ترکیه را "متوهم" خواند و تعدادی از نمایندگان خواستار لغو سفر اردوغان به ایران بودند. اما علی رغم اعتراض برخی از نمایندگان مجلس علیه سفر اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به ایران سفرنمود و با مقامات کشورمان وارد مذاکره شد. سخنگوی وزارت خارجه ترکیه نیز سفر اردوغان به ایران را یک فرصت خواند و گفت: «سفر اردوغان به تهران فرصتی است تا نگرانی‌های ترکیه در خصوص تحولات اخیر در منطقه به‌طور مستقیم و در بالاترین سطح با مقامات ایرانی در میان گذاشته شود.

هماهنگی کامل ترکیه با غرب

ترکیه، اقدام نظامی علیه مواضع داعش و پ.ک.ک را با تکیه بر حمایت‌های آمریکا و اتحادیه اروپا انجام می‌دهد، آنکارا به عنوان عضو پیمان آتلانتیک شمالی از ناتو درخواست برگزاری جلسه‌ای اضطراری کرده تا در خصوص اوضاع این کشور به بحث بنشینند.

آتش جنگ دیگری را در غرب آسیا این بار ترکیه برافروخت تا سایه شوم جنگ، کشتار و ناامنی هم‌چنان بر سر مردم این منطقه سنگینی کند. حملات هوایی اخیر ترکیه علیه مواضع داعشی‌ها در شمال سوریه و متعاقب آن علیه مواضع پ.ک.ک در شمال عراق که بنا به گفته مقامات ترکیه مجموعاً 400 منطقه مورد هدف حملات آن‌ها قرار گرفته است. آنکارا دلیل این حملات را که هنوز هم ادامه دارد، «مقابله با تروریست‌های تکفیری» عنوان کرده است. این کشور همزمان،

عملیات بسیار گسترده‌ای را نیز در سرتاسر ترکیه برای دستگیری آنچه «عوامل گروه‌های تروریستی داعش و پ.ک.ک» نامیده، شروع که طبق آخرین گزارش‌های منتشر شده، تاکنون با حمله به صدها مرکز تصمیم‌گیری آنها، بیش از 15000 نفر را دستگیر کرده است. در حقیقت سیاست کلی ترک‌ها بر آن نیست که با داعش درگیر شود، آنچه مشخص است، ترکیه این اقدام را با تکیه بر حمایت‌های آمریکا و اتحادیه اروپا انجام می‌دهد. این‌ها بیانگر این موضوع است که اردوغان و تیم وی، اجماعی داخلی و بیش از آن بین‌المللی به همراه دارند تا با خیالی آسوده به آنچه مدّ نظرشان است دست یابند.

تمامی اقدامات ترکیه از جمله حمله هوایی به خاک سوریه بعد از سفر هیئت بلند پایه نظامی آمریکایی به آنکارا انجام گرفت تا برخلاف سکوت ترک‌ها در برابر جنایات کوبانی امروز شاهد حملات ادعایی آنها علیه مواضع داعش باشیم.

قانون‌گذاران آمریکایی که پیشتر نتوانستند دربارۀ گستره و ماهیت مجوز جنگ به اجماع برسند تا بدان وسیله پارامترهای درگیری آمریکا در عراق و سوریه را تعیین کنند، به‌نظر می‌رسد اینک کنار کشیده و به تیم اوباما اجازه داده‌اند هر چه عمیق‌تر و شدیدتر وارد یک جنگ پیچیده شود.

مقامات آمریکا که مدت زیادی در پی متقاعد کردن ترکیه برای ورود گسترده‌تر این کشور به جنگ سوریه بوده‌اند، اکنون چندان تمایل ندارند از بمباران پ.ک.ک توسط ترکیه انتقاد کنند. "برت مک گورک" یکی از مقامات دولت ایالات متحده که از زمرۀ کسانی است که به‌ظاهر تلاش برای مبارزه با داعش را هدایت می‌کند، در بیانیه‌ای که اواخر هفتۀ گذشته منتشر شد خاطر نشان ساخت که ایالات متحده هیچ نقشی در حملات هوایی علیه گروه کرد پ.ک.ک ندارد، اما «حق ترکیه برای دفاع از خود» را قابل قبول وصف کرد.

ترکیه و غده چرکین داعش

در برخی تحلیل‌ها گفته می‌شود که اقدام اخیر ترکیه نشان از تحول در نگرش و سیاست‌های آنکارا است اما تا این لحظه نشانی از چرخش و تغییر در نگرش آنکارا نسبت به منطقه و تحولات آن دیده نشده است. ظاهر ماجرا این است که مقامات ترکیه میان پ.ک.ک و نیروهای تروریستی داعش وجه تمایزی قائل نیستند و حملات خود را متوجه هر دوی آن‌ها می‌کنند، اما همه واقیت این نیست؛ به طور مثال اخیراً عکسی در فضای مجازی از پسر اردوغان به همراه دو داعشی منتشر شده است که گمانه‌ها را مبنی بر ارتباط نزدیک ترکیه با داعش تقویت می‌کند.

در همین ارتباط موسسه تحقیقاتی "گلوبال ریسرچ" کانادا اخیرا طی گزارشی مستند از طرف خانم پرستاری 34 ساله‌ای که مدتی در یکی از بیمارستان‌های ترکیه در شهر "شانلی اورفا" واقع در جنوب شرق ترکیه (150 کیلومتری غازی عِینتاب) کار می‌کرده اعلام نموده است.... با چشمان خود دیدم که «سمیه اردوغان» دختر رئیس جمهور ترکیه، رفت و آمدهای بسیاری به دفتر اصلی بیمارستان شانلی اورفا دارد و بعدها متوجه شدم که او ریاست یک تیم پزشکی برای معالجه مجروحان داعش را به عهده دارد. این پرستار زن با بیان اینکه عناصر داعش پس از بهبود نسبی به بیمارستان‌های ترکیه منتقل می‌شوند، اضافه کرد: ده‌ها مجروح با لباس نظامی را دیدم که با خودروهای نظامی تُرک به این بیمارستان آورده می‌شوند و بعد دریافتم که آنان از عناصر داعش هستند. گلوبال ریسرچ در ادامه این گزارش آورده است: سمیه که در لندن درس خوانده است، پیش از این تمایل خود را برای سفر به موصل عراق اعلام کرده بود تا به ادعای خود به ارائه کمک‌های انسانی (به داعشی‌ها) بپردازند ولی احزاب مخالف دولت کنونی ترکیه بارها اردوغان را به خاطر این موضوع تحت فشار قرار دادند.

دیگر اینکه، دفاتر داعش در ترکیه فعال‌ و برخی از اعضای داعش در ترکیه به سر می‌برند و در آن کشور به اقداماتی در راستای تأمین اهداف داعش مشغول هستند، برخی از شبکه‌های اجتماعی منتسب به داعش از داخل ترکیه به کار گرفته می‌شوند، بسیاری از اعضای تازه وارد داعش از راه ترکیه به اردوگاه‌های آموزشی سوریه و عراق منتقل می‌شوند، مرز ترکیه همواره در سال‌های اخیر به روی اعضای داعش باز بوده و امکان تردد آن‌ها و انتقال مجروحان و تجهیزات را برای آن‌ها فراهم آورده است.

به عنوان نمونه، جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا در مهر ماه سال 93 و در دانشگاه «هاروارد» ماساچوست، به حمایت‌های اردوغان از تکفیری‌ها با این جمله که «متاسفانه کشورهای هم‌پیمان ما در منطقه از جمله ترکیه مسئول بروز پدیده‌ای به نام داعش هستند» اذعان کرد. بایدن این را هم گفت که ترکیه به راحتی اجازه تردد تروریست‌ها به سوریه را می‌دهد. و ده‌ها مورد دیگر.

تاکنون موردی نبوده که در آن ترکیه توسط داعش تهدید شده باشد حال آن‌که این گروه بیشتر کشورهای منطقه را تهدید کرده است، پس داعش نه تنها تاکنون جزو دایره دشمنان محسوب نمی‌شد بلکه با نگاهی به همکاری‌های گسترده اقتصادی و تسلیحاتی فیمابین بیشتر جایگاه یک متحد کامل را برای اهداف ترکیه در داخل سوریه، عراق و حتی مصر ایفا می‌کند نه یک دشمن که در پی تهدید طرف مقابل می‌باشد. هم اکنون جنگنده‌های ارتش ترکیه در شمال عراق و سوریه و نیروهای امنیتی این کشور در قلب ترکیه یعنی آنکارا در حال جنگ با کسانی هستند که می‌گوید تروریستند؛ اما تقریبا همه می‌دانیم که ترکیه، دست کم تا پیش از آغاز این حملات، از حامیان پروپاقرص تکفیری‌های داعش بوده است و تغییر جدی نیز در رفتار سیاسی آن دیده نشده است.

جمع‌بندی

با نگاهی به عملکرد ترک‌ها، سخنان و مواضع آنها از بدو آغاز بحران در سوریه تا به امروز شاهد آن هستیم که آنکارا سه دشمن را با سطح متفاوت در برنامه‌های خصمانه خود در بحران سوریه مورد هدف قرار داده بود.

اولین آنها نظام سیاسی مردمی سوریه است که رسما به جنگ علیه آن می‌پردازد، دوم گروه‌های کرد سوریه که امتداد شاخه‌های آنها به کردهای ترکیه نیز می‌رسند و در پایان محور مقاومت که همچون سدی در برابر شکل‌گیری امپراطوری آنها قد علم کرده است.

خصومت دولت ترکیه با کردها تا جایی بوده که در مسأله محاصره و تصرف شهر کردنشین کوبانی با این‌که کردها تحت شدیدترین فشارها قرار داشتند اما مقامات آنکارا از ارایه کم‌ترین کمک‌ها به آن‌ها در مقابل تروریست‌های داعشی امنتاع کردند. داعش و تکفیری‌ها «ابزار» خوبی هستند برای اولا، قلع و قمع پ.ک.ک، ثانیا ورود به خاک سوریه و تشکیل منطقه امن یا همان پرواز ممنوع؛ امری که هم آمریکا و هم ترکیه امروز «صراحتا» از آن سخن می‌گویند.

اردوغان می‌خواهد از یک سو پرستیژ بین‌الملی ترکیه را با مطرح کردن ادعای مبارزه با تروریسم بهبود بخشد تا از فشار منتقدان داخلی و خارجی رهایی یابد و از دیگرسو هدف دیگری را با همان تیر بزند و آن، کمک به داعش از طریق نابود و یا ضعیف کردن نیروهای پ.ک.ک است که به واقع نقش موثر کردها در مبارزه با داعشی‌ها قابل کتمان نیست. پس در این صحنه هم می‌بینیم که ترکیه عملاً نه تنها با داعش به دشمنی نمی‌پردازد بلکه خدمت بزرگ‌تری را هم در حق آن‌ها می‌کند و آن، حذف یکی از دشمنانش به‌همراه احزاب کردی در انتخابات آینده که به ادعای وی با پ.ک.ک همراهی دارند، می‌باشد.

در واقع حزب حاکم (عدالت و توسعه) می‌خواهد با تضعیف حداکثری این نیرو توان سیاسی آن‌ها را در داخل کمتر کرده و موجبات اختلاف‌افکنی میان آن‌ها را فراهم آورد تا دست آخر با چند تاکتیک سیاسی، تبلیغاتی رأی به انحلال یک یا چند حزب کردی را دهد و آنگاه می‌تواند با در اختیار داشتن تعداد کرسی‌های متعلق به آن‌ها (که البته مستلزم فرآیند سیاسی خاص خود است) بدون نیاز به ائتلاف با حزب دیگری خود به تنهایی دولت را تشکیل دهد.

این گونه بحث را به نتیجه می‌رسانیم که فی‌نفسه مباررزه با تروریسم خوب و پسندیده است؛ که نباید با پوشش آن پاکسازی سیاسی و قومیتی صورت گیرد، این امر از جانب هر کشوری و با هر سابقه‌ای که باشد خوب است اما باید توجه کرد که نبایستی اصل حاکمیت کشورها به نام مبارزه یک کشور دیگر با تروریسم خدشه‌دار شود و هر اقدامی از جانب ترکیه با فرض قبول نیّات و اهداف مطرح شده مبنی بر مبارزه با تروریسم در دو کشور سوریه و عراق، بایستی با هماهنگی کامل و اجازه دولت‌های آن کشورها صورت پذیرد که در غیر آن صورت، اقدام ترکیه می‌تواند جنبه تجاوز به خاک کشور دیگر و ادامه مناقشات در منطقه را درپی داشته باشد.

سید رضا صدرالحسینی