۰
يکشنبه ۸ شهريور ۱۳۹۴ ساعت ۰۸:۴۴
سفیر عراق:
«راجح صابر عبودالموسوی» چند ماهی است که به عنوان سفیر جدید عراق در ایران انتخاب شده است. آقای الموسوی در مصاحبه اختصاصی خود با کیهان از اصلاحاتی که دولت اقای حیدر عبادی شروع کرده دفاع کرد هر چند او نیز این دغدغه را مطرح کرد که برخی از کشورهای منطقه سعی دارند با نفوذ عوامل خود در میان تظاهرکنندگان مسیر درخواست‌ها برای اصلاحات را به سمت و سوی دیگر و بر ضد منافع عراق هدایت کنند. الموسوی از نبرد با داعش و تنگ‌تر شدن حلقه محاصره تروریست‌ها در الرمادی نیز گفت. وی اگر چه نامی از ترکیه، عربستان، قطر و آمریکا به عنوان حامیان داعش نبرد ولی این را گفت که همه می‌دانیم چه کشورهایی از داعش حمایت می‌کنند. مکانی که جنگ نهایی علیه داعش در آن صورت خواهد گرفت، حمایت‌های ایران از دولت و ملت عراق، حسادت‌های برخی کشورهای خبیث منطقه از این حمایت‌ها و حتی نکاتی راجع به فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی، از جمله مسائلی بودند که در مصاحبه 60 دقیقه‌ای ما با آقای سفیر به آنها پرداخته شد و جناب سفیر نیز به رغم برخی ملاحظات سیاسی، با حوصله درخور تقدیر به آنها پاسخ داد. متن کامل این مصاحبه پیشروی شماست.
*آقای سفیر! اجازه بدهید به عنوان اولین سوال، به موضوع اصلاحات در عراق بپردازیم. مدتی است که آقای حیدرعبادی، نخست وزیر محترم عراق اصلاحات گسترده ای را با هدف مبارزه با فساد شروع کرده است. اجرای چنین اصلاحاتی از قبل طراحی شده بود یا تظاهرات مردمی علیه فساد، دولت را وادار به اتخاذ چنین سیاستی کرد؟
- خیلی خوش آمدید. ابتدا این را بگویم که کیهان روزنامه محبوبی است و میلیون ها طرفدار دارد. محبوبیت زیاد کیهان نشان از موفقیت این روزنامه دارد. به هر حال شما حامل پیام انسانی هستید. امیدوارم در آینده نیز این روزنامه موفق باشد. اما در مورد سوال شما باید بگویم، همان طور که می‌دانید در عراق قانون اساسی تصویب و به تأیید اکثریت ملت رسید و در این قانون حق تظاهرات برای همه مردم عراق به رسمیت شناخته شده است. برگزاری تظاهرات نشانه سلامت جامعه عراق است. ما در عراق این تظاهرات را یک سوپاپ امنیتی بسیار خوبی برای ادامه حیات سیاسی کشور می‌دانیم.
همان‌طور که گفتم قانون اساسی حق تظاهرات را برای مردم محفوظ داشته است به شرطی که این تظاهرات از سوی طرف‌های خارجی حمایت و پشتیبانی نشود و به منافع و امنیت عراق ضرر نزند. متاسفانه ما در سیستم سیاسی عراق شاهد بروز خطاهایی بودیم که از طرف ملت عراق قابل سکوت و اغماض نبود. هر چند وقت یک بار ما در عراق شاهد تظاهرات مردمی بودیم که خواستار اصلاحات بودند. به هر حال پارلمان توسط ملت انتخاب شده و دولت نیز از درون پارلمان بیرون آمده است و این ملت است که دولت و نمایندگان را انتخاب کرده و حق دارد که اگر شاهد بروز خطاهایی بود نسبت به آن واکنش نشان دهد و خواستار اصلاحات شود. توافقاتی بین گروه‌های سیاسی برای انجام اصلاحات صورت گرفته بود اما متاسفانه این اصلاحات به نحوی که رضایت مردم را به دست آورد اجرا نشد. همان طور که ما در ایران شاهد بودیم قبل از پیروزی انقلاب ملت ایران مشاهده کرد که نظام شاهنشاهی بر خلاف منافع ملت ایران کار می‌کند لذا به رهبری امام خمینی به تظاهرات ادامه داد تا تغییرات کنونی حاصل شد. همان طور که مرجعیت در ایران همیشه مراقب اوضاع بوده مرجعیت عراق نیز در عراق مراقب اوضاع سیاسی است.
اقداماتی که دولت در زمینه اصلاحات به کار می‌گرفت خیلی کند بود. شرایط داخلی عراق ایجاب می‌کرد که اصلاحات شتاب تندی بگیرد و دستورات اخیر مرجعیت در اجرای سریع اصلاحات تاثیر مهمی داشت و لذا آقای عبادی دست به اصلاحات سریعی زد و لذا شاهد استقبال گسترده و چشمگیر مردمی در حمایت از این اصلاحات بودیم. و الان آقای عبادی یک فرصت تاریخی پیش رو دارد که این اصلاحات را پیش ببرد چرا که از پشتیبانی ملت برخوردار است.
*درباره اصلاحات شتابانی که آقای عبادی شروع کرده است، این سوال به طور جدی مطرح شده که آیا برکناری گسترده و سریع مقامات سیاسی به اصلاح اوضاع عراق کمک خواهد کرد؟ بسیاری از افراد برکنار شده، کسانی هستند که دستگاه قضایی عراق حکم علیه آنها صادر نکرده است. آیا تصور نمی‌کنید برکناری چنین افرادی، باعث بدنامی آنها بشود و در نهایت نیز ناکارآمدی نظام حکومتی عراق را القاء نماید؟
- کلام شما درست است اما در عین حال این اصلاحات دولتی یک ضرورت ملی بود. البته شما می‌دانید که افراد برکنار شده بر اساس سهمیه‌بندی حزبی انتخاب شده بودند و من معتقدم که این سهمیه بندی حزبی علت بسیاری از مشکلات کنونی عراق بود. می‌دانید که اصلاحات در اصل درخواست ملت بود و پارلمان نیز با آراء صددرصدی خود این اصلاحات را تأیید کرد. یکی از خواسته‌های ملت عراق این بود که برخی وزارتخانه ها تعطیل و برخی نیز ادغام شوند، چرا که برخی از این وزارتخانه ها به خاطر جلب رضایت گروه‌های سیاسی یا بعضی از گروه‌های قومی و نژادی ایجاد شده بودند و در عمل هیچ کاری انجام نمی‌دادند. به هر حال آنچه مهم است این که این اصلاحات خواست ملت بود و پارلمان نیز آن را تأیید کرد. در ضمن اصلاحات زیادی در پیش رو خواهیم داشت که شامل همه نهادها و کل بدنه دولت عراق می‌شود. امیدواریم که این اصلاحات به نفع ملت و منافع ملی عراق باشد.
*اما برخی معتقدند شتابزدگی در جابه جایی یا برکناری نیروها نه تنها باعث اصلاحات نمی‌شود بلکه ممکن است باعث هرج و مرج و بی ثباتی گسترده نیز بشود که این مسئله نیز در نهایت می‌تواند به بازگشت عراق به وضعیت چند سال پیش و حتی حضور مجدد آمریکا در این کشور منجر شود. این طور نیست؟
- ما اطلاعات دقیقی داریم که نشان می‌دهد افرادی هستند که از سوی برخی کشورهای خارجی وارد اجتماع تظاهر کنندگان عراقی می‌شوند و شعارهایی علیه اصل روند سیاسی کشور می‌دهند. البته مراجع ذی‌ربط عراق این افراد را دقیقا زیر نظر دارند و به دقت پیگیر این قضیه هستند. به هر حال دولت همیشه تاکید دارد که باید اصل تظاهرات مورد حمایت و حفاظت قرار بگیرد و اصل خواسته‌های مردمی در این تظاهرات نیز باید مورد حمایت قرار بگیرد. افرادی هستند که از بیرون تظاهرات می‌آیند و به سمت تظاهرکنندگان تیراندازی می‌کنند و باعث کشته شدن مردم و تحریک تظاهرکنندگان می‌شوند. ما آنها را به خوبی می‌شناسیم. البته دولت هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد که تظاهرات از چارچوب خواسته‌های ملی خارج شود. مرجعیت تحرکات تظاهر کنندگان را دقیقا تحت نظر دارد و ما اطمینان داریم که مرجعیت دینی در زمان مناسب وارد خواهد شد و دستورات و رهنمودهای خود را به تظاهر کنندگان جهت تحقق اهداف ملی ارائه خواهد کرد.
*سوال من بیشتر راجع به دولت عراق بود. آیا اصلاحات دولت شما کمی شتابزده نبود؟
- ما دقیقا همین اعتقاد را داریم. ما معتقدیم که نباید این اصلاحات شتابزده باشد و حساب نشده و سریع عمل کنیم اما چیزی که برای ما مهم است این که این اصلاحات شروع شود و کما اینکه مردم هم خواستار تحقق خواسته‌های مرجعیت در زمینه اجرای اصلاحات هستند. ما هیچ گاه به خارجی ها اجازه دخالت نخواهیم داد و اجازه نخواهیم داد که شعار‌های تظاهر کنندگان را بر خلاف منافع ملی عراق منحرف کنند. ما اطلاعات دقیقی داریم که بسیاری از کشورهای منطقه تلاش دارند تظاهرات را منحرف کنند. تلاش دارند که برخی تظاهر کنندگان علیه ملت و علیه کشور و علیه اصل روند سیاسی عراق شعار بدهند و چیزی که دقیقا این کشورها را ناراحت می‌کند نزدیکی روابط بین ایران و عراق است و قسمتی از توطئه ای که بر ضد عراق در شرایط کنونی وجود دارد به خاطر روابط گرم و صمیمی عراق با ایران است. البته این تلاش‌ها جهت تلاش‌هایی است که در کل منطقه انجام می‌شود. من معتقدم که دولت می‌تواند این تظاهرات را مدیریت کند و حداکثر مطالبات مردمی را درباره اصلاحات جامه عمل بپوشاند. ما افرادی داریم که به صورت حکیمانه تظاهر کنندگان را توجیه می‌کنند و آنها را به سمت حرکت صحیح و عاقلانه سوق می‌دهند.
*نظام سیاسی عراق پارلمانی است. گاه گفته می‌شود برخی اقدامات صورت گرفته در قالب این اصلاحات-مثل حذف معاونت‌های ریاست جمهوری- فراتر از اختیارات نخست وزیر بوده و در مغایرت با قانون اساسی کشور عراق است. قانون اساسی که ملت عراق خون‌دل‌های زیادی برای تصویب آن خورده‌اند. این‌طور نیست؟ سوال روشن من این است که آیا این اصلاحات با این شکلی که در حال انجام است،ممکن است باعث تضعیف قانون اساسی عراق شود؟
- پارلمان نماینده ملت است. در قانون اساسی عراق بندهایی وجود دارد پارلمان اجازه می‌دهد امتیازات و اختیارات ویژه ای به نخست وزیر بدهد؛ و لذا ما شاهد بودیم که آقای نخست وزیر از پارلمان دعوت کرد که در این زمینه جلسه‌ای تشکیل شود و در آنجا برنامه اصلاحی خود را مطرح کرد. اعضای پارلمان که نمایندگان ملت هستند بر اساس قانون اساسی و با اکثریت مطلق این اصلاحات را تأیید کردند. قطعا دولت تاکید دارد که اقدامات این دولت برخلاف قانون اساسی نباشد.
*سوال اصلی من در واقع این بود که آیا این اصلاحات در پاسخ به یک نیاز درونی بود یا بیشتر واکنشی به تظاهرات گسترده مردمی و خاموش کردن آتش خشم ملت بود چون طبیعتا اگر فرض دوم صحیح باشد این برنامه اصلاحی نتایج زود گذری خواهد داشت؟
- همه فراکسیون ها، احزاب و گروه‌های سیاسی در عراق خواستار اصلاح بودند و هستند ولی الان یک فرصت تاریخی به دست آمده که دولت بتواند این اصلاحات را انجام دهد. مرجعیت خواستار اجرای اصلاحات است و ملت نیز آن را تأیید کرده است.
* اخیرا برخی از مقامات آمریکایی مثل رئیس سابق ستاد مشترک آمریکا دوباره بحث تجزیه عراق را مطرح کرده‌اند. چرا در شرایط کنونی که دولت و ملت عراق پیروزی‌های چشمگیری در مبارزه با گروه تروریستی داعش به دست آورده اند و در صحنه سیاسی عراق نیز تحولات گسترده‌ای در حال جریان است، آمریکایی‌ها چنین مسئله ای را مطرح می‌کنند؟
- آمریکا حتی خواستار تجزیه ایران نیز شده است اما هرآنچه که آمریکا بخواهد قرار نیست محقق شود. البته در این زمینه دولت آمریکا اعلام کرده که این موضع و نظر رسمی دولت آمریکا نیست و این نظر شخصی خود وی بوده است. حتی اگر آمریکا نظر رسمی نیز در زمینه تجزیه عراق داشته باشد ما محکوم و مجبور نیستیم که آن را قبول کنیم. هرگز اجازه عملی شدن به نقشه‌های تجزیه عراق نخواهیم داد. البته این اظهارات درباره تجزیه در چارچوب طرح کلی در منطقه است. افرادی هستند که می‌خواهند یک سیکس-پیکوی جدیدی در منطقه راه بیندازند و کشورهای منطقه را تجزیه کنند. قطعا اگر تحولات کنونی عراق در جای دیگری اتفاق می‌افتاد آن کشور تجزیه می‌شد. اما برخورد حکیمانه مرجعیت و آگاهی ملت عراق توانست جلوی تجزیه عراق را بگیرد. من معتقدم که اکثر جریانات سیاسی عراق و اکثر گروه‌های نژادی و قومی عراق مطلقا با تقسیم و تجزیه عراق مخالف هستند. انشاءالله ملت عراق بر این توطئه پیروز خواهد شد.
*علت این که برخی کشورهای منطقه به دنبال تجزیه عراق هستند چیست؟
- شما می‌دانید که یک عراق قدرتمند می‌تواند در مقابل نقشه‌های کشورهای قدرتمند ایستادگی کند و به لحاظ موقعیت استراتژیک عراق و به لحاظ ثروت هایی که عراق دارد و به لحاظ ملت آگاه و فهمیده‌ای که در عراق وجود دارد، مانعی برای تحقق اهداف آنها شود. به عنوان یک مثال ساده فرودگاه بین المللی امام خمینی در تهران وقتی در حال احداث بود برخی از کشورهای منطقه تلاش کردند که جلوی اجرای آن را بگیرند چون با احداث آن کل فرودگاه‌های منطقه تحت الشعاع قرار می‌گرفت. این شرایطی که در فرودگاه امام خمینی ایران است شبیه شرایط فرودگاه‌های عراق است و کشورهای منطقه نمی‌خواهند که شرایطی در عراق ایجاد شود که تاثیرات منفی بر آنها داشته باشد. این یک مثال بسیار ساده برای فهم این موضوع بود. این در چارچوب یک توطئه خیلی بزرگ در منطقه بر ضد ایران،عراق، سوریه و لبنان است. کشورهای بزرگ پایگاه‌های تروریستی را در منطقه ایجاد کرده اند که از طریق آن به اهداف خود برسند. یک توطئه خبیثانه‌ای در منطقه در حال جریان است که انشاءالله همگی با هم باید تلاش کنیم که جلوی آن را بگیریم. من معتقدم که بعد از امضای توافق هسته ای بین ایران و غرب یک جو خوبی در منطقه ایجاد شده و آقای ظریف زمانی که به کشورهای منطقه سفر کرد یک پیام صلح و امنیت به کشورهای منطقه برد. ایشان برای بهبود اوضاع سیاسی و امنیتی منطقه، کشورها را به گفت‌و‌گو دعوت کرد. ما امیدواریم که این حرکت ها با موفقیت همراه باشد.
* اخیرا در گفت و گو با رسانه‌های ایرانی جنابعالی از تحولی مهم در جنگ با داعش در آینده نزدیک خبر دادید؛ می‌توانید درباره ابعاد این تحول مهم کمی توضیح بدهید؟
- شما می‌دانید که موصل در چه شرایطی اشغال شد. من معتقدم یک توطئه منطقه ای باعث اشغال موصل شد. اینها به تروریست ها کمک می‌کنند تا یک تغییر استراتژیک در منطقه ایجاد کنند، همزمان نیز ادعا می‌کنند در جنگ با تروریسم هستند. با همین حمایت‌ها دیاله، الانبار و صلاح الدین اشغال شد. اگر این رخدادها را از یک سال قبل لحاظ کنیم می‌بینیم که یک سری تحولات استراتژیکی در عراق به وقوع پیوسته است که از میزان خباثت و توطئه کشورهای منطقه بر ضد عراق حکایت دارد. الحمدلله استان دیاله آزاد شد و مردم به خانه‌های خود بازگشتند. استان صلاح الدین نیز با مرکزیت تکریت آزاد شد و مردم این منطقه نیز به خانه‌های خود بازگشتند. اکثر مناطق استان الانبار نیز آزاد شده و فقط مرکز شهر مانده است که روز به روز حلقه محاصره تروریست ها تنگ تر و تنگ تر می‌شود. ما یک نقشه‌ای داریم که مرکز شهر رمادی را با کمترین میزان خسارت تحت تسلط قرار می‌دهد. شما می‌دانید که تمامی خیابان‌ها، دیوارها و حتی خانه‌های مردم مین‌گذاری شده‌اند. به همین دلیل پیشروی‌ها کند است. روز به روز ارتش و نیروهای مردمی پیروزی‌های جدیدی به دست می‌آورند و مدام در حال پیشروی هستند و این نشان از این دارد که پیروزی انشاءالله نزدیک است. البته جنگ نهایی در موصل قرار دارد و ما نقشه هایی برای آزاد سازی موصل داریم.
*در مورد موصل می‌خواهم سوالی بپرسم. آیا نبرد نهایی با داعش در موصل خواهد بود و چه زمانی انشاءالله عملیات آزادسازی موصل آغاز خواهد شد؟
- قطعا نبرد آزاد سازی موصل آغاز خواهد شد و هیچ راه گریزی از آن نیست. من در جایگاه وزیر دفاع نیستم که درباره جزئیات آن اعلام نظر بکنم ولی قطعا عملیات آزادسازی موصل آغاز خواهد شد. مردم خود موصل نیز در شرایط کنونی به جنب و جوش افتاده اند و می‌خواهند که از داعش انتقام بگیرند. البته آنها از مردم به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند و جلوی خروج مردم را از موصل می‌گیرند. البته شما می‌دانید در موصل چند میلیون نفر ساکن هستند و این مسئله یک عامل خیلی مهمی در تشخیص زمان دقیق عملیات آزادسازی موصل خواهد بود.
*آیا ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا را در جنگ با این گروه تروریستی موفق می‌دانید؟ گزارش‌های متعددی در رسانه ها منتشر شده که این ائتلاف ساختگی است و جدیتی در مبارزه با داعش ندارد. مقایسه‌هایی نیز صورت گرفته که ستون‌های زرهی داعش در خیابان‌های شهرهای عراق رژه می‌روند و هواپیماهای آمریکایی در حالی که مثل جنگ اول خلیج فارس می‌توانند آنها را هدف قرار دهند ولی از این کار خودداری می‌کنند؛ یا اخباری وجود دارد که همین ائتلاف سلاح گروه تروریستی داعش را تامین می‌کند؟
- ما در تشخیص مسئولیت‌ها باید صادقانه عمل کنیم. تصور من این است که ائتلاف بین‌المللی تحت رهبری آمریکا در جنگ با داعش آن طور که عراق انتظار داشت جدیتی ندارد. پیروزی‌های اصلی عراق در جنگ با داعش توسط نیروهای مسلح عراق و با پشتیبانی نیروهای مردمی صورت گرفته است. من از ائتلاف می‌خواهم یک سؤال بپرسم. ارتش عراق سلاح‌های خود را از کشورهای مختلف جهان به دست می‌آورد. از روسیه، چین و حتی ایران و ما امکانات یک دولت را در دست داریم. چگونه یک گروهی مثل داعش می‌تواند در مقابل امکانات یک دولت و ملت بایستد و مقاومت کند؟ چه کسانی پشت داعش قرار دارند و به آنها کمک می‌کنند امکانات دولت ها پشت سر داعش قرار دارد. اگر واقعا کشورهای ائتلاف در نبرد با داعش جدی بودند آیا نمی‌توانستند جلوی ورود نیروهای تروریستی برای کمک به داعش را در عراق بگیرند؟ ما البته می‌دانیم که چگونه القاعده، طالبان و داعش بوجود آمدند و چه کشورهایی با چه اهدافی به آنها کمک می‌کنند. این قضیه شامل سوریه و لبنان نیز می‌شود. عراق قبلا هشدار داده بود که اگر بخواهند از طریق نظامی مسئله سوریه را حل کنند تروریسم در منطقه گسترش پیدا خواهد کرد. نظر عراق در این زمینه با همه کشورهای منطقه متفاوت بود. بعد از چند سال کشورهای منطقه متوجه شدند که نظر عراق درست بود. اما چه فایده بعد از این که آتش گسترده شد و قربانی‌های زیادی گرفت به این نکته پی بردند.
*شما به برخی کشورهای منطقه اشاره می‌کنید که این کشورها از گروه‌های تروریستی و به خصوص داعش در عراق حمایت می‌کنند. می‌توانید نام ببرید مشخصا منظور شما کدام کشورها هستند؟
- هیچ عاقلی در کره زمین وجود ندارد که نداند کدام کشورها از داعش حمایت می‌کنند. نیازی به این که اسمی ذکر کنیم وجود ندارد همه این کشورها را می‌شناسند. عراق قبلا هشدار داه بود که به زودی داعش در پایتخت‌های آنها حاضر خواهد شد و بعضی کشورها تا کنون چندین بار از داعش ضربه خورده اند و آنچه که در آینده اتفاق خواهد افتاد بدتر از این خواهد بود. اگر عراق نبود بسیاری از رژیم‌های منطقه از بین می‌رفتند.
*برخی از کشورهای منطقه و برخی رسانه‌های وابسته مدعی هستند که نقش ایران در عراق مثبت و سازنده نیست در حالی که ما اظهارات صریح مقامات عراقی را داریم که می‌گویند نقش ایران در عراق و در کنار دولت و ملت عراق برای مبارزه با تروریسم بسیار مثبت است. نظر شما چیست؟
- آنها حقیقت را به خوبی می‌دانند ولی خبیثانه گفته‌هایی را بر خلاف حقیقت بر زبان جاری می‌کنند. می‌دانند که اگر حمایت ایران از عراق نبود یک تغییرات استراتژیک در منطقه اتفاق می‌افتاد. حمایت ایران از عراق در واقع حتی آنها را نیز به طور غیرمستقیم از سرنگونی نجات داد. حمایت ایران از عراق در واقع یک پشتیبانی استراتژیک از کل منطقه بود. اینها از گفته‌های رهبر انقلاب ناراحت می‌شوند که می‌فرمایند ما از برادران عراقی و سایر برادران خود در منطقه حمایت خواهیم کرد به خاطر جلوگیری از تجزیه و تخریب منطقه، و اگر دیوار عراق خراب شود دیوار کل منطقه خراب خواهد شد. ما هرگز مواضع تاریخی دولت و ملت ایران در حمایت از دولت و ملت عراق را فراموش نخواهیم کرد، چرا که ایران در واقع یک‌تنه در مقابل طرح استراتژیک تجزیه منطقه ایستادگی کرده است. ایران طرح استراتژیک آنها را به شکست کشانده و به خاطر این همین حرف ها را می‌زنند و چیز تعجب آوری نیست. ما در زمینه توسعه و تحکیم روابط با ایران در همه زمینه ها در حال حرکت هستیم و دشمنان هرچه می‌خواهند بگویند و هر چه می‌خواهند داد بزنند اهمیتی ندارد.
* در مورد روادید هم کمی توضیح دهید. آیا روادید بین دو کشور برداشته می‌شود به خصوص در مواقع زیارتی مثل ایام عاشورا و اربعین؟ شما می‌دانید که در چنین ایامی مشکلات زیادی برای زوار ایرانی ایجاد می‌شود.
- البته دولت جمهوری اسلامی ایران کار بسیار خوبی در لغو روادید زوار ایرانی که وارد فرودگاه مشهد می‌شوند انجام داده است. این یک اقدام اولیه است و در مرحله بعدی اصفهان و شهرهای دیگر نیز چنین خواهد شد. انشاءالله امیدواریم مسئولان ذی‌ربط در عراق نیز سریعتر در این زمینه بررسی‌های خود را انجام بدهند و تصمیم بگیرند. البته یک گام خوبی دو ماه پیش برای لغو روادید سیاسی وخدمت بین دو کشور برداشته شد که در مسیر درست در حال حرکت است. مهم این است که این اراده و تمایل در دو طرف وجود دارد. ما در همه زمینه ها احساس می‌کنیم که برادریم.
*متشکرم. اگر صحبت دیگری هم دارید بفرمایید.
- من از طریق شما به ملت بزرگ ایران این توافق هسته‌ای را تبریک می‌گویم. این توافق پیام صلحی برای کل جهان بود. ما معتقدیم این توافق اثرات خوبی در زمینه‌های سیاسی و امنیتی بر کل منطقه خواهد گذاشت. ما دعا می‌کنیم که ملت ایران پیروزهای بیشتری به دست آورد. ملت ایران مورد احترام تمامی ملت‌های منطقه و ملل مظلوم جهان است.
سید محمد امین آبادی
*آقای سفیر! اجازه بدهید به عنوان اولین سوال، به موضوع اصلاحات در عراق بپردازیم. مدتی است که آقای حیدرعبادی، نخست وزیر محترم عراق اصلاحات گسترده ای را با هدف مبارزه با فساد شروع کرده است. اجرای چنین اصلاحاتی از قبل طراحی شده بود یا تظاهرات مردمی علیه فساد، دولت را وادار به اتخاذ چنین سیاستی کرد؟
- خیلی خوش آمدید. ابتدا این را بگویم که کیهان روزنامه محبوبی است و میلیون ها طرفدار دارد. محبوبیت زیاد کیهان نشان از موفقیت این روزنامه دارد. به هر حال شما حامل پیام انسانی هستید. امیدوارم در آینده نیز این روزنامه موفق باشد. اما در مورد سوال شما باید بگویم، همان طور که می‌دانید در عراق قانون اساسی تصویب و به تأیید اکثریت ملت رسید و در این قانون حق تظاهرات برای همه مردم عراق به رسمیت شناخته شده است. برگزاری تظاهرات نشانه سلامت جامعه عراق است. ما در عراق این تظاهرات را یک سوپاپ امنیتی بسیار خوبی برای ادامه حیات سیاسی کشور می‌دانیم.
همان‌طور که گفتم قانون اساسی حق تظاهرات را برای مردم محفوظ داشته است به شرطی که این تظاهرات از سوی طرف‌های خارجی حمایت و پشتیبانی نشود و به منافع و امنیت عراق ضرر نزند. متاسفانه ما در سیستم سیاسی عراق شاهد بروز خطاهایی بودیم که از طرف ملت عراق قابل سکوت و اغماض نبود. هر چند وقت یک بار ما در عراق شاهد تظاهرات مردمی بودیم که خواستار اصلاحات بودند. به هر حال پارلمان توسط ملت انتخاب شده و دولت نیز از درون پارلمان بیرون آمده است و این ملت است که دولت و نمایندگان را انتخاب کرده و حق دارد که اگر شاهد بروز خطاهایی بود نسبت به آن واکنش نشان دهد و خواستار اصلاحات شود. توافقاتی بین گروه‌های سیاسی برای انجام اصلاحات صورت گرفته بود اما متاسفانه این اصلاحات به نحوی که رضایت مردم را به دست آورد اجرا نشد. همان طور که ما در ایران شاهد بودیم قبل از پیروزی انقلاب ملت ایران مشاهده کرد که نظام شاهنشاهی بر خلاف منافع ملت ایران کار می‌کند لذا به رهبری امام خمینی به تظاهرات ادامه داد تا تغییرات کنونی حاصل شد. همان طور که مرجعیت در ایران همیشه مراقب اوضاع بوده مرجعیت عراق نیز در عراق مراقب اوضاع سیاسی است.
اقداماتی که دولت در زمینه اصلاحات به کار می‌گرفت خیلی کند بود. شرایط داخلی عراق ایجاب می‌کرد که اصلاحات شتاب تندی بگیرد و دستورات اخیر مرجعیت در اجرای سریع اصلاحات تاثیر مهمی داشت و لذا آقای عبادی دست به اصلاحات سریعی زد و لذا شاهد استقبال گسترده و چشمگیر مردمی در حمایت از این اصلاحات بودیم. و الان آقای عبادی یک فرصت تاریخی پیش رو دارد که این اصلاحات را پیش ببرد چرا که از پشتیبانی ملت برخوردار است.
*درباره اصلاحات شتابانی که آقای عبادی شروع کرده است، این سوال به طور جدی مطرح شده که آیا برکناری گسترده و سریع مقامات سیاسی به اصلاح اوضاع عراق کمک خواهد کرد؟ بسیاری از افراد برکنار شده، کسانی هستند که دستگاه قضایی عراق حکم علیه آنها صادر نکرده است. آیا تصور نمی‌کنید برکناری چنین افرادی، باعث بدنامی آنها بشود و در نهایت نیز ناکارآمدی نظام حکومتی عراق را القاء نماید؟
- کلام شما درست است اما در عین حال این اصلاحات دولتی یک ضرورت ملی بود. البته شما می‌دانید که افراد برکنار شده بر اساس سهمیه‌بندی حزبی انتخاب شده بودند و من معتقدم که این سهمیه بندی حزبی علت بسیاری از مشکلات کنونی عراق بود. می‌دانید که اصلاحات در اصل درخواست ملت بود و پارلمان نیز با آراء صددرصدی خود این اصلاحات را تأیید کرد. یکی از خواسته‌های ملت عراق این بود که برخی وزارتخانه ها تعطیل و برخی نیز ادغام شوند، چرا که برخی از این وزارتخانه ها به خاطر جلب رضایت گروه‌های سیاسی یا بعضی از گروه‌های قومی و نژادی ایجاد شده بودند و در عمل هیچ کاری انجام نمی‌دادند. به هر حال آنچه مهم است این که این اصلاحات خواست ملت بود و پارلمان نیز آن را تأیید کرد. در ضمن اصلاحات زیادی در پیش رو خواهیم داشت که شامل همه نهادها و کل بدنه دولت عراق می‌شود. امیدواریم که این اصلاحات به نفع ملت و منافع ملی عراق باشد.
*اما برخی معتقدند شتابزدگی در جابه جایی یا برکناری نیروها نه تنها باعث اصلاحات نمی‌شود بلکه ممکن است باعث هرج و مرج و بی ثباتی گسترده نیز بشود که این مسئله نیز در نهایت می‌تواند به بازگشت عراق به وضعیت چند سال پیش و حتی حضور مجدد آمریکا در این کشور منجر شود. این طور نیست؟
- ما اطلاعات دقیقی داریم که نشان می‌دهد افرادی هستند که از سوی برخی کشورهای خارجی وارد اجتماع تظاهر کنندگان عراقی می‌شوند و شعارهایی علیه اصل روند سیاسی کشور می‌دهند. البته مراجع ذی‌ربط عراق این افراد را دقیقا زیر نظر دارند و به دقت پیگیر این قضیه هستند. به هر حال دولت همیشه تاکید دارد که باید اصل تظاهرات مورد حمایت و حفاظت قرار بگیرد و اصل خواسته‌های مردمی در این تظاهرات نیز باید مورد حمایت قرار بگیرد. افرادی هستند که از بیرون تظاهرات می‌آیند و به سمت تظاهرکنندگان تیراندازی می‌کنند و باعث کشته شدن مردم و تحریک تظاهرکنندگان می‌شوند. ما آنها را به خوبی می‌شناسیم. البته دولت هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد که تظاهرات از چارچوب خواسته‌های ملی خارج شود. مرجعیت تحرکات تظاهر کنندگان را دقیقا تحت نظر دارد و ما اطمینان داریم که مرجعیت دینی در زمان مناسب وارد خواهد شد و دستورات و رهنمودهای خود را به تظاهر کنندگان جهت تحقق اهداف ملی ارائه خواهد کرد.
*سوال من بیشتر راجع به دولت عراق بود. آیا اصلاحات دولت شما کمی شتابزده نبود؟
- ما دقیقا همین اعتقاد را داریم. ما معتقدیم که نباید این اصلاحات شتابزده باشد و حساب نشده و سریع عمل کنیم اما چیزی که برای ما مهم است این که این اصلاحات شروع شود و کما اینکه مردم هم خواستار تحقق خواسته‌های مرجعیت در زمینه اجرای اصلاحات هستند. ما هیچ گاه به خارجی ها اجازه دخالت نخواهیم داد و اجازه نخواهیم داد که شعار‌های تظاهر کنندگان را بر خلاف منافع ملی عراق منحرف کنند. ما اطلاعات دقیقی داریم که بسیاری از کشورهای منطقه تلاش دارند تظاهرات را منحرف کنند. تلاش دارند که برخی تظاهر کنندگان علیه ملت و علیه کشور و علیه اصل روند سیاسی عراق شعار بدهند و چیزی که دقیقا این کشورها را ناراحت می‌کند نزدیکی روابط بین ایران و عراق است و قسمتی از توطئه ای که بر ضد عراق در شرایط کنونی وجود دارد به خاطر روابط گرم و صمیمی عراق با ایران است. البته این تلاش‌ها جهت تلاش‌هایی است که در کل منطقه انجام می‌شود. من معتقدم که دولت می‌تواند این تظاهرات را مدیریت کند و حداکثر مطالبات مردمی را درباره اصلاحات جامه عمل بپوشاند. ما افرادی داریم که به صورت حکیمانه تظاهر کنندگان را توجیه می‌کنند و آنها را به سمت حرکت صحیح و عاقلانه سوق می‌دهند.
*نظام سیاسی عراق پارلمانی است. گاه گفته می‌شود برخی اقدامات صورت گرفته در قالب این اصلاحات-مثل حذف معاونت‌های ریاست جمهوری- فراتر از اختیارات نخست وزیر بوده و در مغایرت با قانون اساسی کشور عراق است. قانون اساسی که ملت عراق خون‌دل‌های زیادی برای تصویب آن خورده‌اند. این‌طور نیست؟ سوال روشن من این است که آیا این اصلاحات با این شکلی که در حال انجام است،ممکن است باعث تضعیف قانون اساسی عراق شود؟
- پارلمان نماینده ملت است. در قانون اساسی عراق بندهایی وجود دارد پارلمان اجازه می‌دهد امتیازات و اختیارات ویژه ای به نخست وزیر بدهد؛ و لذا ما شاهد بودیم که آقای نخست وزیر از پارلمان دعوت کرد که در این زمینه جلسه‌ای تشکیل شود و در آنجا برنامه اصلاحی خود را مطرح کرد. اعضای پارلمان که نمایندگان ملت هستند بر اساس قانون اساسی و با اکثریت مطلق این اصلاحات را تأیید کردند. قطعا دولت تاکید دارد که اقدامات این دولت برخلاف قانون اساسی نباشد.
*سوال اصلی من در واقع این بود که آیا این اصلاحات در پاسخ به یک نیاز درونی بود یا بیشتر واکنشی به تظاهرات گسترده مردمی و خاموش کردن آتش خشم ملت بود چون طبیعتا اگر فرض دوم صحیح باشد این برنامه اصلاحی نتایج زود گذری خواهد داشت؟
- همه فراکسیون ها، احزاب و گروه‌های سیاسی در عراق خواستار اصلاح بودند و هستند ولی الان یک فرصت تاریخی به دست آمده که دولت بتواند این اصلاحات را انجام دهد. مرجعیت خواستار اجرای اصلاحات است و ملت نیز آن را تأیید کرده است.
* اخیرا برخی از مقامات آمریکایی مثل رئیس سابق ستاد مشترک آمریکا دوباره بحث تجزیه عراق را مطرح کرده‌اند. چرا در شرایط کنونی که دولت و ملت عراق پیروزی‌های چشمگیری در مبارزه با گروه تروریستی داعش به دست آورده اند و در صحنه سیاسی عراق نیز تحولات گسترده‌ای در حال جریان است، آمریکایی‌ها چنین مسئله ای را مطرح می‌کنند؟
- آمریکا حتی خواستار تجزیه ایران نیز شده است اما هرآنچه که آمریکا بخواهد قرار نیست محقق شود. البته در این زمینه دولت آمریکا اعلام کرده که این موضع و نظر رسمی دولت آمریکا نیست و این نظر شخصی خود وی بوده است. حتی اگر آمریکا نظر رسمی نیز در زمینه تجزیه عراق داشته باشد ما محکوم و مجبور نیستیم که آن را قبول کنیم. هرگز اجازه عملی شدن به نقشه‌های تجزیه عراق نخواهیم داد. البته این اظهارات درباره تجزیه در چارچوب طرح کلی در منطقه است. افرادی هستند که می‌خواهند یک سیکس-پیکوی جدیدی در منطقه راه بیندازند و کشورهای منطقه را تجزیه کنند. قطعا اگر تحولات کنونی عراق در جای دیگری اتفاق می‌افتاد آن کشور تجزیه می‌شد. اما برخورد حکیمانه مرجعیت و آگاهی ملت عراق توانست جلوی تجزیه عراق را بگیرد. من معتقدم که اکثر جریانات سیاسی عراق و اکثر گروه‌های نژادی و قومی عراق مطلقا با تقسیم و تجزیه عراق مخالف هستند. انشاءالله ملت عراق بر این توطئه پیروز خواهد شد.
*علت این که برخی کشورهای منطقه به دنبال تجزیه عراق هستند چیست؟
- شما می‌دانید که یک عراق قدرتمند می‌تواند در مقابل نقشه‌های کشورهای قدرتمند ایستادگی کند و به لحاظ موقعیت استراتژیک عراق و به لحاظ ثروت هایی که عراق دارد و به لحاظ ملت آگاه و فهمیده‌ای که در عراق وجود دارد، مانعی برای تحقق اهداف آنها شود. به عنوان یک مثال ساده فرودگاه بین المللی امام خمینی در تهران وقتی در حال احداث بود برخی از کشورهای منطقه تلاش کردند که جلوی اجرای آن را بگیرند چون با احداث آن کل فرودگاه‌های منطقه تحت الشعاع قرار می‌گرفت. این شرایطی که در فرودگاه امام خمینی ایران است شبیه شرایط فرودگاه‌های عراق است و کشورهای منطقه نمی‌خواهند که شرایطی در عراق ایجاد شود که تاثیرات منفی بر آنها داشته باشد. این یک مثال بسیار ساده برای فهم این موضوع بود. این در چارچوب یک توطئه خیلی بزرگ در منطقه بر ضد ایران،عراق، سوریه و لبنان است. کشورهای بزرگ پایگاه‌های تروریستی را در منطقه ایجاد کرده اند که از طریق آن به اهداف خود برسند. یک توطئه خبیثانه‌ای در منطقه در حال جریان است که انشاءالله همگی با هم باید تلاش کنیم که جلوی آن را بگیریم. من معتقدم که بعد از امضای توافق هسته ای بین ایران و غرب یک جو خوبی در منطقه ایجاد شده و آقای ظریف زمانی که به کشورهای منطقه سفر کرد یک پیام صلح و امنیت به کشورهای منطقه برد. ایشان برای بهبود اوضاع سیاسی و امنیتی منطقه، کشورها را به گفت‌و‌گو دعوت کرد. ما امیدواریم که این حرکت ها با موفقیت همراه باشد.
* اخیرا در گفت و گو با رسانه‌های ایرانی جنابعالی از تحولی مهم در جنگ با داعش در آینده نزدیک خبر دادید؛ می‌توانید درباره ابعاد این تحول مهم کمی توضیح بدهید؟
- شما می‌دانید که موصل در چه شرایطی اشغال شد. من معتقدم یک توطئه منطقه ای باعث اشغال موصل شد. اینها به تروریست ها کمک می‌کنند تا یک تغییر استراتژیک در منطقه ایجاد کنند، همزمان نیز ادعا می‌کنند در جنگ با تروریسم هستند. با همین حمایت‌ها دیاله، الانبار و صلاح الدین اشغال شد. اگر این رخدادها را از یک سال قبل لحاظ کنیم می‌بینیم که یک سری تحولات استراتژیکی در عراق به وقوع پیوسته است که از میزان خباثت و توطئه کشورهای منطقه بر ضد عراق حکایت دارد. الحمدلله استان دیاله آزاد شد و مردم به خانه‌های خود بازگشتند. استان صلاح الدین نیز با مرکزیت تکریت آزاد شد و مردم این منطقه نیز به خانه‌های خود بازگشتند. اکثر مناطق استان الانبار نیز آزاد شده و فقط مرکز شهر مانده است که روز به روز حلقه محاصره تروریست ها تنگ تر و تنگ تر می‌شود. ما یک نقشه‌ای داریم که مرکز شهر رمادی را با کمترین میزان خسارت تحت تسلط قرار می‌دهد. شما می‌دانید که تمامی خیابان‌ها، دیوارها و حتی خانه‌های مردم مین‌گذاری شده‌اند. به همین دلیل پیشروی‌ها کند است. روز به روز ارتش و نیروهای مردمی پیروزی‌های جدیدی به دست می‌آورند و مدام در حال پیشروی هستند و این نشان از این دارد که پیروزی انشاءالله نزدیک است. البته جنگ نهایی در موصل قرار دارد و ما نقشه هایی برای آزاد سازی موصل داریم.
*در مورد موصل می‌خواهم سوالی بپرسم. آیا نبرد نهایی با داعش در موصل خواهد بود و چه زمانی انشاءالله عملیات آزادسازی موصل آغاز خواهد شد؟
- قطعا نبرد آزاد سازی موصل آغاز خواهد شد و هیچ راه گریزی از آن نیست. من در جایگاه وزیر دفاع نیستم که درباره جزئیات آن اعلام نظر بکنم ولی قطعا عملیات آزادسازی موصل آغاز خواهد شد. مردم خود موصل نیز در شرایط کنونی به جنب و جوش افتاده اند و می‌خواهند که از داعش انتقام بگیرند. البته آنها از مردم به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند و جلوی خروج مردم را از موصل می‌گیرند. البته شما می‌دانید در موصل چند میلیون نفر ساکن هستند و این مسئله یک عامل خیلی مهمی در تشخیص زمان دقیق عملیات آزادسازی موصل خواهد بود.
*آیا ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا را در جنگ با این گروه تروریستی موفق می‌دانید؟ گزارش‌های متعددی در رسانه ها منتشر شده که این ائتلاف ساختگی است و جدیتی در مبارزه با داعش ندارد. مقایسه‌هایی نیز صورت گرفته که ستون‌های زرهی داعش در خیابان‌های شهرهای عراق رژه می‌روند و هواپیماهای آمریکایی در حالی که مثل جنگ اول خلیج فارس می‌توانند آنها را هدف قرار دهند ولی از این کار خودداری می‌کنند؛ یا اخباری وجود دارد که همین ائتلاف سلاح گروه تروریستی داعش را تامین می‌کند؟
- ما در تشخیص مسئولیت‌ها باید صادقانه عمل کنیم. تصور من این است که ائتلاف بین‌المللی تحت رهبری آمریکا در جنگ با داعش آن طور که عراق انتظار داشت جدیتی ندارد. پیروزی‌های اصلی عراق در جنگ با داعش توسط نیروهای مسلح عراق و با پشتیبانی نیروهای مردمی صورت گرفته است. من از ائتلاف می‌خواهم یک سؤال بپرسم. ارتش عراق سلاح‌های خود را از کشورهای مختلف جهان به دست می‌آورد. از روسیه، چین و حتی ایران و ما امکانات یک دولت را در دست داریم. چگونه یک گروهی مثل داعش می‌تواند در مقابل امکانات یک دولت و ملت بایستد و مقاومت کند؟ چه کسانی پشت داعش قرار دارند و به آنها کمک می‌کنند امکانات دولت ها پشت سر داعش قرار دارد. اگر واقعا کشورهای ائتلاف در نبرد با داعش جدی بودند آیا نمی‌توانستند جلوی ورود نیروهای تروریستی برای کمک به داعش را در عراق بگیرند؟ ما البته می‌دانیم که چگونه القاعده، طالبان و داعش بوجود آمدند و چه کشورهایی با چه اهدافی به آنها کمک می‌کنند. این قضیه شامل سوریه و لبنان نیز می‌شود. عراق قبلا هشدار داده بود که اگر بخواهند از طریق نظامی مسئله سوریه را حل کنند تروریسم در منطقه گسترش پیدا خواهد کرد. نظر عراق در این زمینه با همه کشورهای منطقه متفاوت بود. بعد از چند سال کشورهای منطقه متوجه شدند که نظر عراق درست بود. اما چه فایده بعد از این که آتش گسترده شد و قربانی‌های زیادی گرفت به این نکته پی بردند.
*شما به برخی کشورهای منطقه اشاره می‌کنید که این کشورها از گروه‌های تروریستی و به خصوص داعش در عراق حمایت می‌کنند. می‌توانید نام ببرید مشخصا منظور شما کدام کشورها هستند؟
- هیچ عاقلی در کره زمین وجود ندارد که نداند کدام کشورها از داعش حمایت می‌کنند. نیازی به این که اسمی ذکر کنیم وجود ندارد همه این کشورها را می‌شناسند. عراق قبلا هشدار داه بود که به زودی داعش در پایتخت‌های آنها حاضر خواهد شد و بعضی کشورها تا کنون چندین بار از داعش ضربه خورده اند و آنچه که در آینده اتفاق خواهد افتاد بدتر از این خواهد بود. اگر عراق نبود بسیاری از رژیم‌های منطقه از بین می‌رفتند.
*برخی از کشورهای منطقه و برخی رسانه‌های وابسته مدعی هستند که نقش ایران در عراق مثبت و سازنده نیست در حالی که ما اظهارات صریح مقامات عراقی را داریم که می‌گویند نقش ایران در عراق و در کنار دولت و ملت عراق برای مبارزه با تروریسم بسیار مثبت است. نظر شما چیست؟
- آنها حقیقت را به خوبی می‌دانند ولی خبیثانه گفته‌هایی را بر خلاف حقیقت بر زبان جاری می‌کنند. می‌دانند که اگر حمایت ایران از عراق نبود یک تغییرات استراتژیک در منطقه اتفاق می‌افتاد. حمایت ایران از عراق در واقع حتی آنها را نیز به طور غیرمستقیم از سرنگونی نجات داد. حمایت ایران از عراق در واقع یک پشتیبانی استراتژیک از کل منطقه بود. اینها از گفته‌های رهبر انقلاب ناراحت می‌شوند که می‌فرمایند ما از برادران عراقی و سایر برادران خود در منطقه حمایت خواهیم کرد به خاطر جلوگیری از تجزیه و تخریب منطقه، و اگر دیوار عراق خراب شود دیوار کل منطقه خراب خواهد شد. ما هرگز مواضع تاریخی دولت و ملت ایران در حمایت از دولت و ملت عراق را فراموش نخواهیم کرد، چرا که ایران در واقع یک‌تنه در مقابل طرح استراتژیک تجزیه منطقه ایستادگی کرده است. ایران طرح استراتژیک آنها را به شکست کشانده و به خاطر این همین حرف ها را می‌زنند و چیز تعجب آوری نیست. ما در زمینه توسعه و تحکیم روابط با ایران در همه زمینه ها در حال حرکت هستیم و دشمنان هرچه می‌خواهند بگویند و هر چه می‌خواهند داد بزنند اهمیتی ندارد.
* در مورد روادید هم کمی توضیح دهید. آیا روادید بین دو کشور برداشته می‌شود به خصوص در مواقع زیارتی مثل ایام عاشورا و اربعین؟ شما می‌دانید که در چنین ایامی مشکلات زیادی برای زوار ایرانی ایجاد می‌شود.
- البته دولت جمهوری اسلامی ایران کار بسیار خوبی در لغو روادید زوار ایرانی که وارد فرودگاه مشهد می‌شوند انجام داده است. این یک اقدام اولیه است و در مرحله بعدی اصفهان و شهرهای دیگر نیز چنین خواهد شد. انشاءالله امیدواریم مسئولان ذی‌ربط در عراق نیز سریعتر در این زمینه بررسی‌های خود را انجام بدهند و تصمیم بگیرند. البته یک گام خوبی دو ماه پیش برای لغو روادید سیاسی وخدمت بین دو کشور برداشته شد که در مسیر درست در حال حرکت است. مهم این است که این اراده و تمایل در دو طرف وجود دارد. ما در همه زمینه ها احساس می‌کنیم که برادریم.
*متشکرم. اگر صحبت دیگری هم دارید بفرمایید.
- من از طریق شما به ملت بزرگ ایران این توافق هسته‌ای را تبریک می‌گویم. این توافق پیام صلحی برای کل جهان بود. ما معتقدیم این توافق اثرات خوبی در زمینه‌های سیاسی و امنیتی بر کل منطقه خواهد گذاشت. ما دعا می‌کنیم که ملت ایران پیروزهای بیشتری به دست آورد. ملت ایران مورد احترام تمامی ملت‌های منطقه و ملل مظلوم جهان است.
سید محمد امین آبادی
مرجع : روزنامه کیهان
کد مطلب : ۴۸۲۸۴۰
منتخب
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۸ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۵ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
