مبارزه با داعش؛ بی‌میلی آمریکا - جدیت روسیه

حضور نظامی روسیه در سوریه جدی‌تر از آن چیزی شده است که تا چند هفته قبل قابل تصور بود. هر چقدر که رسانه‌های غربی تلاش کردند تا با بزرگ‌نمایی این حضور، عرصه را برای فشار سیاسی دولت‌های متبوع‌شان به روسیه فراهم سازند، اما به نظر می‌رسد شرایط به‌گونه‌ای دیگر رقم خورده است. روسیه چندین بار خبرها و گزارش‌های رسانه‌های غربی را تکذیب کرده است اما نه همه‌اش را!

مسکو حتی در تکذیب کردن‌ هم سعی کرده تا حضور نظامی‌اش را جدی نشان دهد اما این بزرگ‌ نمایی‌ها را دروغ بنامد. به عنوان مثال «دیمتری بیسکف» سخنگوی رسمی «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد «برخی پیش‌بینی‌ها» [نه همه آنها] درباره حضور نظامی روسیه در سوریه خلاف واقع است. اقدامات میدانی روسیه از جمله تجهیز ارتش سوریه و مانور‌های نظامی و… هم که قطعی هستند.

فارغ از این‌که روسیه از این حضور نظامی به دنبال چیست و چرا پس از تمرکز بر اقدامات دیپلماتیک و مذاکره با گروه‌ها و کشورهای مختلف برای حل بحران سوریه، حالا اقدام به تقویت حضور نظامی خود کرده، به نظر می‌رسد یک رقابت جدی میان آمریکا و روسیه بر سر کارآمدی در مبارزه با تروریسم شکل خواهد گرفت که می‌تواند پیامدهای معناداری برای واشنگتن داشته باشد.

یکی از دلایل اعلانی روسیه برای تقویت حضور نظامی‌اش در سوریه، مبارزه با تروریسم و به صورت خاص مبارزه با داعش است. البته بسیار بعید است که هدف واقعی روسیه این باشد اما در هر صورت، نمود عینی این حضور نظامی گسترده‌تر در مبارزه با داعش دیده خواهد شد و احتمالا به شکل‌گیری یک راهکار سیاسی برای حل بحران خواهد انجامید.

اما اگر بحث مبارزه روسیه با داعش عملی شود، دو سناریو قابل تصور است که هر دوی آنها کارآمدی آمریکا در مبارزه با داعش را زیر سوال خواهد برد.

سناریوی اول، قرار گرفتن روسیه در کنار ارتش سوریه برای مبارزه با داعش است. اگر این سناریو عملی شود، روسیه برای قدرت‌نمایی، به شکل جدی در مبارزه با داعش ظاهر خواهد شد و احتمالا عملکرد مثبتی در کوتاه مدت از خود به نمایش خواهد گذاشت و کارآمدی‌اش را در مبارزه با تروریسم و داعش، اثبات خواهد کرد. با این نمایش، اولین چیزی که زیر سوال خواهد رفت، کارآمدی ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا در سوریه خواهد بود.

واقعیت این است که آمریکا اعتقادی به مبارزه جدی با داعش ندارد و به دلیل نمایش ضعیف در این مبارزه، مورد انتقاد قرار گرفته است. آمریکا عمدتا مواضع داعش را در اماکنی مورد هدف قرار می‌دهد که مخالفان این گروه تروریستی قصد پیشروی دارند. به عنوان مثال، در پیشروی‌‌های چندی قبل کردهای سوریه و آزادسازی شهرهایی چون عین‌عیسی و تل‌ابیض از دست داعش، جنگنده‌های آمریکایی به مواضع داعش حمله کردند تا فضا برای عملیات کردها فراهم‌تر شود. آمریکا حتی در خردادماه امسال، در درگیری‌های شمال حلب میان جبهه النصره و داعش، مواضع داعش را مورد هدف قرار داد تا النصره قدرت پیشر‌وی داشته باشد!

سناریوی دوم، همکاری روسیه با ائتلاف بین‌المللی علیه داعش به رهبری آمریکا است. این سناریو باز هم منجر به اثبات ناکارآمدی آمریکا در این مبارزه خواهد شد. روسیه در صورت حضور در این ائتلاف، با جدیت رفتار خواهد کرد چرا که منتقد عملکرد ائتلاف طی ماه‌های اخیر بوده است و برای این‌که جدیت خود را اثبات کند، حضورش را معنادارتر و موثرتر نشان خواهد داد. در این صورت، ناظران به‌راحتی عملکرد ائتلاف را به دو بخش قبل از حضور روسیه و بعد از حضور روسیه تقسیم خواهند کرد و ناکارآمدی آمریکا در مبارزه با داعش را نتیجه می‌گیرند.

ناکارآمدی آمریکا در مبارزه با داعش آن‌قدر در این کشور مسئله جدی‌ای شده است که وقتی گزارش وزارت دفاع از عملکرد ائتلاف منتشر شد، برخی افراد، گروه‌ها و نهادهای آمریکایی نتوانستند تردید خود نسبت به صحت آن را پنهان کنند.

براساس آماری که وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده در مجموع در یک سال گذشته بیش از 6400 حمله هوایی از سوی ائتلاف بین‌المللی علیه داعش و دیگر شبه‌نظامیان افراطی در عراق و سوریه سازمان‌دهی شده که در نتیجه آنها بیش از 15 هزار تن از نیروهای داعش کشته شده‌اند! نیویورک تایمز آن‌قدر این آمارها را شک‌برانگیز دانسته که در یک اقدام تامل برانگیز، انتشار رسمی چنین آمارهایی را با ادعاهای واهی جورج بوش رئیس‌جمهور سابق آمریکا در خصوص سلاح‌های شیمیایی صدام رئیس‌جمهور معدوم عراق مقایسه کرد.

تقویت حضور نظامی روسیه در سوریه از اساس به ضرر آمریکا و متحدانش تمام خواهد شد. حتی اگر روسیه وارد مبارزه با داعش در کنار ارتش سوریه و یا در کنار ائتلاف هم نشود، باز هم آمریکا نمی‌تواند قدرت مانور سابق برای حل بحران سوریه را داشته باشد. این‌که در شرایط کنونی، مقامات انگلیس، آمریکا، آلمان و حتی ترکیه از ضرورت حضور بشار در دولت انتقالی و در فرایند پایان بحران سخن می‌گویند، جدای از این‌که از سیاست‌های چهار ساله خود به نتیجه‌ای نرسیده‌اند، بی‌ارتباط به تحرکات نظامی این روزهای روسیه در سوریه نیست.