دریافت لینک صفحه با کد QR
برشی از کتاب «آغاز یک پایان»
«من» نفسانی در بحران «پستمدرن»
تربون مستضعفین , 2 آذر 1394 12:00
اسلام تایمز: انسان اگر تابع و پیرو هدایت و ولایت الهی نباشد، از عین انسانیت دور میشود و تحت ولایت طاغوت قرار میگیرد. ولایت طاغوت بر بشر، انسان را به مرتبه حیوانی و نهایتاً به سطح جانوری تقلیل میدهد.
به گزارش اسلام تایمز، بشر مدرن در صورت نوعی خود تجسم نفس اماره است. در غرب مدرن بشر به مثابه حیوان اقتصادی ـجنسی که باطنی جانوری دارد و روح و جان نفسانی بر او حاکم است، دائر مدار عالم و آدم میشود و این همان اومانیسم است.
بخشی از کتاب «آغاز یک پایان» به قلم شهریار زرشناس را مرور میکنیم:
متفکران مدرنیست از «نیکولای کوزایی» و «پیکودلا میراندولا» و «مارسیلیوفیچینو» و «نیکولو ماکیاولی» گرفته تا «فرانسیس بیکن» و «رنه دکارت»و «جان لاک»، «امانوئل کانت» و «فردریش هگل» همگی (و هر یک به طریق و در روایتی خاص خود) به تبیین و تفسیر و تئوریزه کردن اومانیسم (سوژه انگاری نفسانی بشر با سوبژکتیویته) پرداختند.
در تبیین فلسفی سوبژکتیویسم (تلقی اومانیستی از بشر) آراء دکارت و کانت و هگل به ویژه از مقام و اهمیت خاصی برخوردار است. در فاصله زمانی قرن هفدهم تا پایان قرن نوزدهم شاهد ظهور و فعلیت یابی صور و مراتب و وجوه مختلف سوژه نفسانی مدرن بودهایم. این سوژه نفسانی، خود را در ذیل صورت مثالی بشر بورژوا و در ذیل سودانگاری ـ لذت طلبی سکولار ـاومانیستی و در هیئت حیوان اقتصادی ـ جنسی عینیت و فعلیت بخشیده است.
باطن بشر مدرن جانوری است و انسانی نیست. زیرا بشر با تکیه بر فطرت و پرورش فطرت و نزدیکی به عین ثابت انسانیت است که از مرتبه جانوری فراتر میرود و آنچه در صورت اصلی و کلی آن، موجب نزدیکی و قرب و اتصال بشر به عین ثابت انسانیت میشود، پیروزی از ولایت الهی است. انسان (در هر وقت و عالمی که باشد) اگر تابع و پیرو تحت هدایت ولایت الهی نباشد،از عین ثابت انسانیت دور میشود و تحت ولایت طاغوت قرار میگیرد. ولایت طاغوت بر بشر، انسان را به مرتبه حیوانی و نهایتاً به سطح جانوری تقلیل میدهد.
صورت نوعی بشر مدرن، صورت حیوانی اقتصادی ـ جنسی است. باطن این صورت، در نازلترین و دانیترین مرتبه آن، ظهور و فعلیت پیدا میکند، یعنی در ظهور و تقرر در مقام جانوری. از زمان پدیدار شدن غرب مدرن، بشر مدرن به صور و انحاء مختلف باطن جانوری خود را آشکار میکند.
سوبژکتیویته و سوژه انگاری بشر در حقیقت یعنی تبیین فلسفی جانور روشی انسان و این اتفاقی است که در عالم غرب مدرن رخ داده است و بشر در مقام سوژه نفسانی خود بنیاد انگار با قرار گرفتن در حجاب ولایت نفس اماره، از عین ثابت انسانیت دور شده و خود را در مقام و مرتبه جانوری و جانور خویی و جانور روشی فعلیت بخشیده است.
اما نکته مهم اینجا است که با به تمامیت رسیدن مدرنیته و ورود عالم مدرن به مرحله بحران انحطاطی، سوژه نفسانی مدرن نیز دستخوش بحران و اضطراب و شکاف از درون شده است. در قرن بیستم در آثار داستانی و اشعار و نیز در کتب و رسالههای فلسفی به وضوح نشانهها و علائم تزلزل و فروپاشی سوژه نفسانی مدرن را شاهد هستیم.
بشر مدرن در کور بحران انحطاطی پسامدرن و در روزگار سیطره بی معنایی و بحران و غلبه مجاز بر واقعیت، در هیئت یک «جانور ابسورد» ظاهر شده است. برخی ظهورات این جانور ابسورد را در آثار داستانی و در شخصیتهایی چون ژوزف.ک در محاکمه اثر کافکا و گرگوار سامسا در مسخ (باز هم از کافکا) و در مورسو در بیگانه اثر کامو و نیز در آثار ابسوردیستی بکت و یونسکو و سال بلو و کوندرا و ساراماگو و بسیار نمونههای دیگر مشاهده کنیم.
مطالعات و تئوری پردازیهای فلسفی و روانشناسی در آراء و آثار میشل فوکو، ژان بودریار، اریک فروم و ویکتور فرانکل، اروین یالوم و بسیاری دیگر به روشنی از حدوث بحران در من نفسانی مدرن حکایت و روایت میکنند.
در کور پستمدرن، وجه جنسی صورت نوعی بشر مدرن، بیش از پیش برجسته شده است. به عبارت دیگر در مدینه بحرانزده پستمدرن شاهد آغاز نوعی تغییر ساختاری و جابهجایی میان دو مؤلفه اقتصادی ـجنسی در صورت مثالی بشر بورژوا هستیم، به گونهای وجه جنسی در صورتبندی بشر مدرن به مثابه حیوان اقتصادی ـ جنسی نقش و وزن پررنگ تر و فعال تری پیدا کرده است. من نفسانی در این کور پست مدرن رو به تجزیه و تکه تکه شدن میگذارد و ثبات و استحکام آن فرو میریزد. نشانه های این اضطراب و تردید و بحران و روبه تجزیه و فروپاشی نهادن را در رویکرد امثال میشل فوکو به مفهوم سوژه دکارتی و نیز آراء تئوریسینهای مکتب فرانکفورت در خصوص از خود بیگانگی بشر میبینیم.
بشر مدرن در کور بحران انحطاطی و در مدینه بحرانزده پستمدرن در هیئت جانوری آبسورد ظهور کرده است. این جانور آبسورد درنده خوترین و سطحیترین و بحرانزدهترین و خشنترین وجه و صورت بشر گرفتار خود بنیادانگاری نفسانی و سیطره نفس اماره است.
کد مطلب: 499682
اسلام تايمز
https://www.islamtimes.org