عوامل مشارکت پائین مردم در انتخابات مجلس مصر

در ماه های قبل اولین انتخابات پارلمانی در زمان السیسی در حالی برگزار شد که سایه سنگین تحریم بر آن کاملا احساس می شد. دور دوم انتخابات پارلمانی مصر که در میانه هفته قبل برگزار شد، همان طور که پیش بینی شده بود با استقبال بسیار ضعیف مردم مواجه شد.

مرحله دوم انتخابات پارلمانی مصر در داخل کشور، روز یکشنبه و دوشنبه در ۱۳ استان این کشور برگزار شد. مرحله دوم انتخابات پارلمانی مصر در خارج از این کشور نیز روزهای شنبه و یکشنبه گذشته برگزار شد و میزان مشارکت بسیار ضعیف گزارش شد، به طوری که در برخی از کشورها هیچ رأیی به صندوق انداخته نشد.

«احمد الجروان» رئیس پارلمان عربی اعلام کرد که میزان مشارکت در مرحله دوم انتخابات پارلمانی مصر در بسیاری از حوزه‌ها به ۲۵ درصد رسیده است. بنابر گزارش رسانه‌های عربی، جوانان مصری بزرگترین غایبان این انتخابات بودند. تحریم ۷۵ درصدی انتخابات پارلمانی مصر در حالی صورت گرفته که مقامات رژیم، مردم را تهدید به جریمه‌های سنگین در صورت شرکت نکردن در انتخابات کرده بودند.

کمیته عالی انتخابات مصر میزان مشارکت در مرحله اول انتخابات پارلمانی در داخل و خارج را در مجموع ۵/۲۶ درصد اعلام کرده بود. در انتخابات جدید تکلیف ۵۶۸ کرسی پارلمانی تعیین می‌شود، «السیسی» نیز ۲۵ نماینده باقیمانده را منصوب می‌کند. این انتخابات نخستین انتخابات از زمان منحل شدن مجلس در سال ۲۰۱۲ میلادی است که بدون شرکت مخالفان دولت از جمله اخوان المسلمین برگزار شده است. قرار است اول و دوم ماه بعد در مراکزی که کرسی‌های آن مشخص نشده است، میان نامزدها انتخابات برگزار شود. گفته می‌شود نتایج قطعی انتخابات در اواخر آذرماه اعلام خواهد شد،اما سؤال مهم این که چرا میزان مشارکت مردمی در این انتخابات بسیار پایین بود.

اوضاع وخیم اقتصادی

یکی از مهم ترین دلایل عدم مشارکت مردم مصر در انتخابات پارلمانی به اوضاع اقتصادی این کشور بر می گردد. مردم مصر معتقدند کودتای السیسی علیه محمد مرسی به عنوان اولین رئیس جمهور منتخب مصر باعث شده است تا فضای داخلی این کشور بی ثبات شود و در نتیجه اقتصاد شکننده و بحرانی این کشور بدتر از قبل شود. از سوی دیگر مردم معتقدند که این انتخابات فرمایشی هیچ تاثیری در آینده اقتصادی آن ها ندارد و تنها به نظام حاکم در این کشور مشروعیت خواهد داد.

ناامیدی جوانان

جوانان به عنوان قشر عظیم مصر، بزرگترین غایبان انتخابات پارلمانی بودند. در یک جمع‌بندی از انتخابات مصر می‌توان گفت که جوانان مصری از نبود عدالت و قانون و از این که فساد سیاسی و اداری در کشور ریشه دوانده است، به خشم آمده‌اند از همین رو جوانان که ۶۰ درصد از رأی دهندگان را تشکیل می‌دهند، از حضور در پای صندوق‌های رأی خودداری کرده و به فتواهای روحانیون مسلمان و مسیحی توجهی نکرده و به اخبار و تهدیدات رسانه‌های دولتی و یا رسانه‌های وابسته به تاجران از جمله تهدید به پرداخت جریمه‌های مالی برای کسانی که در انتخابات شرکت نکنند، بی‌اعتنا ماندند.

سرکوب اسلام گرایان وانحراف دولت از اصول انقلاب مصر

از سوی دیگر، انتخابات کنونی فارغ از نامزدهای رقیب است. همه نامزدها طرفدار دولت بودند و در نتیجه، شور و اشتیاق زیادی در بین شهروندان برای شرکت در انتخابات نبوده است. علاوه بر آن، گروه اخوان المسلمین و کسانی که برای رأی دادن به آن ها به حوزه های رأی گیری می رفتند، این انتخابات را تحریم کردند.

در این میان، نمی توان قشر جوانان سرخورده ای که شغلی ندارند و برای انقلاب، شور و شوق نشان دادند اما اکنون امیدهای آن ها به یأس تبدیل شده است، را نادیده گرفت. در واقع تعیین جریمه ۵۰۰ پوندی توسط دولت مصر، برای هر کس که در انتخابات شرکت نکند، سبب شد تا مردم این کشور شرکت در انتخابات را عاری از دمکراسی و اجباری بدانند.

انتخابات در حالی برگزار شد که شمار زیادی از مخالفان عبدالفتاح السیسی در زندان به سر می‌برند. کارشناسان معتقدند که پارلمان مصر قرار نیست چالشی برای السیسی ایجاد کند و در واقع به باشگاهی برای تایید و حمایت از او تبدیل خواهد شد. در این انتخابات اخوان المسلمین به دلیل اعتراض به کودتای نظامیان علیه «محمد مرسی» شرکت نداشت و حضور در انتخابات را حرام اعلام کرد، اما موضوع اینجاست که فعالان اجتماعی و احزاب دیگر نیز به انتخابات برگزار شده اعتنایی نداشتند.

شرکت بازماندگان رژیم مبارک در انتخابات

از سوی دیگر کارشناسان معتقدند با توجه به اختصاص بیش از دو سوم کرسی‌های پارلمانی مصر به نامزدهایی که بر اساس نظام فردی انتخاب می‌شوند، این، پیروزی گسترده‌ای را برای تجار و سرمایه‌داران و افراد با نفوذ و دارای تعصبات قبیله‌ای فراهم می‌کند، این‌ها معروف به «نمایندگان خدمات» هستند یعنی کسانی که به امور داخلی در شهرها و روستاهای خود اهمیت می‌دهند و در برابر مسائل ملی با نظام حاکم به امید منافعی اندک توافق می‌کنند. نتیجه چنین کاری بازگشت «مجالس شعب» (مجلس ملت) در دوره مبارک است با این تفاوت اصلی که در این حال، جناح معارضی، دیگر وجود ندارد، در حالی که دوران مبارک – به استثنای پارلمان آخر در ۲۰۱۰- به اخوان و برخی احزاب اجازه می‌داد که یکصد کرسی را حداقل برای حفظ شکل دموکراسی در اختیار داشته باشند.

ماهیت نظام انتخاباتی مصر

یکی دیگر از دلایل کاهش مشارکت مردم در انتخابات به ماهیت نظام انتخاباتی برمی گردد که آمیخته ای از فهرست های انتخاباتی و نامزدهای فردی است؛ به گونه ای که این امر برای رای دهندگان نامفهوم است. بسیاری از نامزدها برای رای دهندگان شناخته شده نبودند و عضو حزبی نیز نبودند. با ضعف احزاب و نبود آن ها، وضعیت برای رای دهندگان دشوارتر شده بود.

فرجام سخن

کارشناسان در مورد عدم مشارکت مردم مصر در انتخابات پارلمانی نظرات مختلفی دارند. یک گروه مشارکت ضعیف در انتخابات را شکست و ناکامی دولت و نظام سیاسی کنونی می‌دانند، زیرا نظام جدید مصر نتوانسته است شکاف بین خود و جوانان را پر کنند. به‌عقیده آنان دولت از ایجاد اتحاد بین گروه های سیاسی و یا برقراری حیات سیاسی سالم که در آن گروه های مختلف سیاسی فعالیت داشته و یا با نیروهای مذهبی سلفی ائتلاف کنند، ناتوان ماندند و رسانه‌ها نیز افسار گسیخته به فعالیت پرداخته در خیانت و اتهام‌زنی به و جاسوسی از هر کسی که نظر مخالف داشته و یا از نظام سیاسی حاکم انتقاد می‌کرد، غرق شدند.

برخی نیز معتقدند این ناکامی‌ها فقط به اقدامات سیاسی نظام حاکم محدود نمی‌ماند، بلکه نخبگان سیاسی نیز در این خصوص مسئول هستند، زیرا نتوانستند با جوانان ارتباط برقرار کنند، بلکه تلاش کردند آنان را از صحنه دور کرده و یا به بازی بگیرند و مواضعی اتخاذ کردند که با آمال و آرزوی بیشتر مصری‌ها ضدیت داشت.

این در حالی است که بر اساس قانون اساسی جدید مصر، پارلمان این کشور دارای اختیارات زیادی است و در واقع حکومت در مصر نیمه ریاستی نیمه پارلمانی است، یعنی نمایندگان در پارلمان مصر این توانایی را دارند و می توانند خواستار برگزاری همه پرسی برای برکناری رئیس جمهور کشور شوند، اما آنچه که در صحنه عمل اتفاق افتاد این است که مجلس آینده مصر قطعا مجلسی هوادار السیسی خواهد بود و مزاحمتی را برای وی ایجاد نخواهد کرد./