اربعین؛ تجدید عهد با ولایت علوی است

اهتمام به زیارت اربعین و پیاده‌روی در این روز بزرگ برای رسیدن به بارگاه نورانی سیدالشهدا(ع) پیام‌های شگفت‌انگیزی را به همراه دارد، پیام‌هایی که رازهای نامکشوف شیعه‌ هستند.

اربعین حسینی در حقیقت پاسداشت ارزش‌های دین و ولایت علوی است و عاشقان امام حسین(ع) که پای پیاده خودشان را به کربلا می‌رسانند، بار دیگر بر ولایتمداری و تجدید پیمان با ولایت علوی تأکید می‌کنند و این عهد هر سال و پرشور تکرار می‌شود.

امام حسن عسکری(ع) نشانه‌های مؤمن را چنین تبیین فرموده اند: نشانه‌های مؤمن و شیعه، پنج چیز است: اقامه نمازِ پنجاه و یک رکعت، زیارت اربعین حسینی، انگشتر در دست راست کردن، سجده بر خاک و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم.

اما چرا زیارت اربعین علامت مؤمن است؟ پاسخ روشن است؛ زیرا مؤمن، همیشه به دنبال ولایت است و هرگز قدمی دورتر و یا جلوتر از ولی خدا بر نمی‌دارد، بلکه در امتداد مسیر نورانی امام معصوم(ع) حرکت می‌کند و این حقیقت زیبا مختص شیعیان است.

فقط شیعه است که سجده بر خاک دارد و نیز غیرشیعه است که یا بسم الله الرحمن الرحیم را نمی‌گوید یا آهسته تلفظ می‌کند. همچنین شیعه است که انگشتر به دست راست کردن و نیز زیارت اربعین حسینی را مستحب می‌داند.

مراد از زیارت اربعین، زیارت چهل مؤمن نیست؛ زیرا این مسأله اختصاص به شیعه ندارد و نیز «الف و لام» در کلمه «الاربعین»، نشان می‌دهد مقصود امام عسکری (ع) اربعین معروف و معهود نزد مردم است.

اهمیت زیارت اربعین، تنها به این نیست که از نشانه‌های ایمان است، بلکه طبق این روایت در ردیف نمازهای واجب و مستحب قرار گرفته است. برپایه این روایت، همان گونه که نماز ستون دین و شریعت است، زیارت اربعین و حادثه کربلا نیز ستون ولایت برشمرده شده است.

به دیگر سخن، براساس فرموده رسول خدا (ص) عصاره رسالت نبوی (ص) قرآن و عترت است؛ «إنى تارک فیکم الثقلین… کتاب الله و… عترتى أهل بیتى» عصاره کتاب الهی که دین خداست، ستونی دارد که نماز است و عصاره عترت نیز ستونش زیارت اربعین است که این دو ستون در روایت امام عسکری(ع) در کنار هم ذکر شده است.

زیارت اربعین نیز انسان را از جزع و فزع برای دنیا باز می‌دارد، چنانکه هدف اساسی سالار شهیدان نیز تعلیم و تزکیه مردم بوده است و در این راه، هم از طریق بیان و بنان اقدام کرد و هم از راه بذل خون جگر که جمع میان این راه ها از ویژگی‌های ممتاز آن حضرت (ع) است.

رسالت رسول اکرم (ص) تعلیم کتاب و حکمت از یک سو و تزکیه نفوس مردم از سوی دیگر بود تا هم جاهلان را عالم نماید و هم گمراهان را هدایت کند و در نتیجه، جهل علمی و جهالت عملی را از جامعه جدا سازد. همین دو هدف در متن زیارت اربعین سالار شهیدان (ع) تعبیه شد؛ چنانکه منشأ ددمنشی منکران رسالت و دشمنان نبوّت، حبّ دنیا و شیدایی زرق و برق آن بود و عامل مهمّ توحّش منکران ولایت و دشمنان امامت نیز همان غَطْرَسه دنیا و دلباختگی به آن بود، که در بخشی از زیارت اربعین به آن اشارت رفته است: «و تَغطْرَس و تَرَدّی فى هواه». امید که اربعین حسینی در تمام زندگی ما جاری و ساری باشد و تا قیامت از اقامه کنندگان زیارت اربعین باشیم.

آیت الله جوادی آملی