روزهای سرنوشت ساز ونزوئلا

فراز و نشیب سیاست پس از آرژانتین به ونزوئلا رسیده است. انتخابات مهم مجلس ونزوئلا که امروز در 114 حوزه انتخابیه برگزار می‌شود طمع راست‌گرایان را برانگیخته تا همچون آرژانتین، جای پای خود را بیش از پیش در آمریکای لاتین محکم کنند. تبلیغات گوناگون از هر سو علیه مادورو، جانشین 52 ساله چاوز به راه افتاده تا افکار عمومی این کشور را تحت تأثیر قرار دهد و این‌ گونه وانمود کند که راست‌گرایان از همین الان پیروزند پس چه بهتر که رأی خود را نسوزانید و به آنها رأی دهید! مادورو پنجشنبه شب از مردم خواست تا «نیزه در روح» حرکت انقلابیِ کشور خود نکنند. او رأی‌آوردن رقبای خود را برای کشورش به «افتادن از پرتگاه» تشبیه کرد.



کارشناسان می‌گویند اگر از 167 کرسی مجلس ونزوئلا، سه چهارم یعنی بیش از 100 کرسی به مخالفان برسد، وزرای مادورو احتمالاً با استیضاح روبرو می‌شوند و حتی ممکن مجلس در برابر استفاده بیش از حد وی از برخی اختیارات ریاست‌جمهوری بایستد. علی‌رغم بیشتر نظرسنجی‌ها، مادورو به یک پیروزی بزرگ معتقد است:«ما امپراتوری آمریکای شمالی را با یک پیروزی کامل و باشکوه، شگفت‌زده می‌کنیم«.

51 کرسی در مجلس ونزوئلا به حوزه‌‌هایی تعلق دارد که بیش از یک نامزد از آن انتخاب می‌شود. در این حوزه‌ها بسته به درصد آرای هر حزب از کل آرا، به همان میزان از کرسی‌های حوزه انتخابیه به آن حزب تعلق می‌گیرد. بنابر این پیروزی یک یا چند نامزد از احزاب رقیب مادورو در این حوزه‌ها از احتمال بیشتری برخوردار است. مهمترین رقیبِ حزب اتحاد سوسیالیستی ونزوئلا (PSUV) که مادورو پس از چاوز ریاست آن را برعهده گرفته است، ائتلاف دموکراتیک یا MUD شامل 27 حزب است. هنریکه کاپریلز و لوپولدو لوپز دو تن از رهبران اصلی MUD هستند.

چرا ممکن است مخالفان مادورو رأی بیاورند

* اول از همه باید به اوضاع اقتصادی اشاره کرد. حقیقت آن است که هم تداوم بیش‌ازحد پیروزی‌های حزب چاوز منجر به کاهش کارآمدی آن و افول انگیزه رقابت افراد کابینه با احزاب رقیب شده است، و هم فشارهای اقتصادی آمریکا موجب کاهش درآمد دولت این کشور و کاهش ارزش پول آن شده است. اما آمریکا چگونه موفق به این کار شد؟ صادرات نفت، 96% از صادرات ونزوئلا را تشکیل می‌دهد و کاهش شدید قیمت جهانی نفت از اواخر سال گذشته میلادی ضربه سنگینی به این کشور وارد آورد. سه خریدار اصلی نفت ونزوئلا، ایالات متحده، چین و هند بوده‌اند.


مادورو پنجشنبه در پاسخ به معضلات اقتصادی که در دو-سه سال اخیر دامن کشورش را گرفته است، مانند افزایش بیکاری، تورم و کاهش صادرات، پیشنهاد خودکفایی کشورش را ارائه داد، اما نگفت چرا او و یارانش نتوانسته‌اند در حدود 15 سالی که بر مسند نشسته‌اند، به این کار موفق شوند. او اضافه کرد اما پیش از اجرای برنامه‌ها برای خودکفایی، «به یک پیروزی نیاز داریم تا درسی به انگل‌های اپوزسیون بدهیم».

البته برخی اقشار اجتماعی از حضور همفکران مادورو در مجلس حمایت می‌‌کنند. میگوئل کرسپو یکی از کارگران ونزوئلایی است که از مسکن رایگان، تحصیل و آموزشی که چاوز برایش فراهم کرده است راضی است و نمی‌‌خواهد این مزایا را از دست بدهد.

* آمار سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهد فساد اقتصادی در ونزوئلا ویران‌کننده است. تنها 7% از کشورهای جهان وضعیت بدتری از ونزوئلا دارند و در آمریکای لاتین، هیچ کشوری حریف او نمی‌شود. از میان 175 کشور در آخرین رتبه‌بندی سازمان بین‌المللی شفافیت، ونزوئلا رتبه 161 را به دست آورده است. میزان اجرای قانون در این کشور نمره 1.64- گرفته است. این شاخص همواره رقمی بین 2.5- و 2.5+ است. از همه بدتر، بیطرفی قضایی در این کشور از میان 142 کشور در آخرین رتبه قرار گرفته است. مردم ونزوئلا حق دارند به خود بگویند آیا این وضعیت ناگوار نیز تقصیر دشمن ما یعنی آمریکا است؟

* حاشیه‌های زیادی در آستانه انتخابات علیه مادورو شکل گرفته است. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های اخیر به دستگیری دو تن از خویشاوندان همسر مادورو، سیلیا فلورس به اتهام قاچاق مواد مخدر است. بازداشت فرانکو فلورس دی فریتاس و کامپو فلورس که ماه گذشته توسط دادگاهی در نیویورک آمریکا صورت گرفت، مانند یک بمب خبری توسط رسانه‌ها منتشر شد تا جایی که مادورو مجبور به واکنش شد. وی در در توئیتر خود نوشت:«سرزمین پدری به راه خود ادامه می‌دهد. نه حملات و نه فریب‌کاری‌های امپریالیستی نمی‌تواند به مردمان آزادی‌‌بخش‌ صدمه بزند.»

مورد دوم به خروج یکی از بازرسان دولتی از کشور به عنوان اعتراض به دولت این کشور است. وی دو ماه پیش از ونزوئلا خارج شد و ادعا کرد دولتمردان از او خواسته بودند اطلاعات غلطی در مورد یکی از رهبران حزب مخالف منتشر کند. مورد سوم نیز به کشته‌شدن لوئیز منوئل دایاز از اعضای حزب اقدام دموکراتیک از احزاب مخالف مادورو است که در جریان یک دیدار مردمی روی داد. احزاب مخالف، انگشت نشانه را به سمت مادورو و یارانش نشانه رفتند اما دولت هرگونه ارتباطی میان خود و ضارب را تکذیب کرد. دولت ونزوئلا به زندانی‌کردن برخی مخالفان سیاسی و مهندسی نتایج انتخابات پارلمانی سال 2010 میلادی از طریق بازتوزیع حوزه‌‌های انتخابیه متهم است. ائتلاف مخالفان مدعی است با وجود 47% از آرا، تنها 64 کرسی به آن تعلق گرفته اما حزب حاکم با 48% آرا به 98 کرسی دست یافته است.

* ممکن است برخی هواداران مادورو در جایگاه ریاست‌جمهوری، از حضور حزبش در مجلس ونزوئلا ناخشنود باشند، چرا که این وضعیت، مجلس را از کارکرد نظارتیِ خود انداخته است. عدم یکپارچگی حاکمیت می‌تواند منجر به رقابت میان احزاب و جلوگیری از ناکارآمدی و فساد شود. رافائل آراجو هنرمند 62 ساله‌ای که در تظاهرات اعتراضی علیه مادورو در کاراکاس مشارکت کرده است می‌گوید باید دندان کنگره را تیزتر کنیم:«اکنون دولت از کنترل خارج شده است... ما نیاز داریم که مجمع ملی وظیفه‌اش را انجام دهد».

مشکلات اقتصادی به نارضایتی هواداران راه چاوز دامن زده و آنها نیز حتی اگر خواهان پیروزی رقیب بر مادورو نباشند، اما ترجیح می‌دهند روی کرسی‌های مجلس خود افراد جدید و با انگیزه‌های بیشتر ببینند. این را آلفردو کروز از تحلیلگران سیاسی می‌گوید. احتمال دیگر آن است که برخی از هواداران سنتی حزب حاکم (که این افراد در ونزوئلا به چاویستا chavista معروفند) به دلیل مشاهده برخی اختلافات داخلی در این حزب و همچنین نارضایتی از وضعیت اقتصادی، دچار سردرگمی سیاسی شوند و از حضور در پای صندوق آرا خودداری کنند.

نظرسنجی‌‌ها نگران‌کننده است

نتایج نظرسنجی پیو چند روز مانده به انتخابات نشان می‌دهد تنها 43% از مردم خواهان تداوم سیاست‌های چاوز در کشور خود هستند در حالی که 52% خواهان پایان‌دادن به سیاست‌های گذشته هستند. علاوه بر این، فقط 29% دیدگاه‌های مادورو را می‌پسندند. البته این لزوماً به معنای طرفداری از رقبای مادورو نیست چون 58% نیز دیدگاه‌های هنریکه کاپریلز را نمی‌پسندند. از همه مهمتر اما نارضایتی از وضعیت موجود است که هواداران حزب حاکم را نیز در برگرفته است. 85% از مردم ونزوئلا از اوضاع حاکم بر کشور خود راضی نیستند. این رقم پس از درگذشت چاوز در سال 2013 میلادی، 57% بود.

دغدغه‌های مردم ونزوئلا بیش از هر چیز متوجه مسائل اقتصادی است: 92% از بالابودنِ قیمت‌ها، 85% از کمبود فرصت‌‌های شغلی، 84% از کمبود کالاهای اساسی، 82% از افزایش جرایم، 78% از افزایش بدهی دولت، 74% از مشکلات حوزه بهداشت و سلامت، 71% از اختلاس توسط برخی دولتمردان، 71% از کیفیت پایین آموزشی در مدارس،‌ 56% از اختلاف طبقاتی و 51% از ترافیک گلایه دارند.

اما اینکه مشکلات کشور ناشی از چیست، پاسخ‌های کاملا متفاوتی به آن داده شده است. 46% از مردم معتقدند دولت باید سیاست‌های اقتصادی خود را اصلاح کند، 43% مشکلات موجود را ناشی از کاهش قیمت نفت و نهایتاً 6% نیز تحریم و فشار ایالات متحده را عامل اصلی قلمداد می‌کنند.

اگر چه در مسائلی چون رابطه با کوبا و آمریکا، سیاست انرژی و سیاست دولت در قبال مخالفان سیاسی، تعداد کمتری از شهروندان چپ‌گرا مخالف مادورو هستند، اما در برخی مسائل مانند بیکاری، فساد اقتصادی، افزایش جرم و جنایت و تورم، صدای حامیان سنتی حزب سوسیالیست نیز بلند شده است و اکثریت آنها با سیاست‌های دولت در این حوزه‌ها مخالفند.

نتایج انتخابات، هر چه باشد و حتی اگر طبق برخی نظرسنجی‌ها، اختلاف درصد آرای حزب مخالف و حزب حاکم، دورقمی بشود،‌ باز هم شکاف‌های ایدئولوژیک چپ و راست در جامعه باقی خواهد ماند که مهمترین علت آن تداوم ریاست‌جمهوری مادورو است.


منابع

http://www.miamiherald.com/news/nation-world/world/americas/article47862950.html
http://video.dailytelegraph.com.au/v/409807/Venezuela-Maduro-pledges-to-recognise-election-results
http://www.cnbc.com/2015/11/30/venezuela-on-edge-ahead-of-parliamentary-elections.html
http://www.venezuelasolidarity.co.uk/maduro-has-16-lead-according-to-final-survey-of-the-polls/
http://www.theguardian.com/world/2015/dec/06/venezuela-elite-hope-poor-abandon-chavez-legacy-election
http://www.theguardian.com/world/2015/dec/03/venezuela-election-pew-survey-nicolas-maduro
http://www.tradingeconomics.com/venezuela
https://www.transparency.org/country/#VEN