فاجعه منا ننگ ابدی بر پیشانی آل سعود

سعودی‌ها در حج امسال یکی از تلخ‌ترین خاطرات را برای مسلمانان رقم زدند. دوم مهرماه 1394 در روز عید قربان در سرزمین منای شهر مکه معظمه، حادثه عظیمی رخ داد وحدود 7000 مسلمان در لباس احرام در اقدامی عمدی یا بر اثر سوء مدیریت مسئولین عربستانی جان باختند. همچنین در این حادثه بیش از 400 نفر از حجاج ایرانی جان خود را از دست دادند. البته این چندمین حادثه در حج امسال بود.

واقعه سقوط جرثقیل و جان باختن بیش از 100 زائر، آتش‌سوزی در چادر زائران برخی کشورها، محبوس شدن حجاج در قطار و حوادث ریز و درشت دیگر همگی حاکی از بی‌تدبیری و بی‌کفایتی مسئولین عربستان در اداره امور حج است. اين حادثه هم در آغاز و هم در فرآيند مديريت آن داراي ابهامات و پرسش‌هاي زيادي است. مقامات عربستان نه تنها از پاسخ دادن به پرسش‏های موجود در مورد این حادثه و دلایل واقعی آن طفره رفته‏اند بلکه از پذیرش مسئولیت این واقعه نیز شانه خالی کرده و قضا و قدر را عامل این فاجعه عظیم دانسته‏اند. امری که فرار به جلو بوده است. مقامات سعودی به گونه‌ای واکنش نشان دادند که بهترین صفت معادل آن، «عذر بدتر از گناه» است؛ «سلمان» پادشاه عربستان، انگشت اتهام را به سمت «دست‌های پشت پرده» گرفت و گفت که آن‌ها می‌خواهند با این مسئله بازی کنند. سلمان که یک رژیم پوسیده و بی‌کفایت را رهبری می‌کند، مدعی شد که وی به همراه خاندانش، خود را برای خدمت به زائران «نذر» کرده‌اند. اما، «خالد الفالح» وزیر بهداشت عربستان، گناه را به گردن حجاج مظلوم متوفی انداخت و مدعی شد بی‌توجهی حجاج علت این حادثه بوده است. سرتیپ «منصور الترکی» سخنگوی وزارت کشور عربستان نیز مسئولیت حادثه را بر عهده زائران و گرمای هوا دانست. الترکی گفت: «حرکت کردن بعضی از حجاج در مسیر معکوس و برخورد دو گروه از حجاج در یک تقاطع علت ازدحام جمعیت و حادثه صحرای منا بود که بدون شک گرمای هوا و خستگی حجاج اوضاع را بدتر کرد.» از طرفی دیگر، علمای وهابی سعودی در اقدامی فرار به جلو، تلاش کرده‏اند تا ایران را متهم کنند، ولی حاصل این همه ابتکار آن‌ها، مشتی ادعاهای بی‌ربط بوده است که هر شنونده‌ای را به خنده وا می‌دارد. «صالح بن محمد آل طالب» خطیب مسجدالحرام در خطبه‌های نماز جمعه مدعی شد: «ایران به دنبال سوءاستفاده از حادثه منا برای تخریب چهره عربستان است.»

دولت عربستان از همان ابتدای فاجعه سعی داشت که آن را مدیریت و به نوعی یک حادثه معمولی جلوه دهد تا افکار جهان اسلام به دنبال مطالبه گری از سعودی‌ها نباشند. به همین دلیل، دستگاه‌های رسانه‌ای حامی این کشور بلافاصله از متداول بودن این حادثه صحبت کردند. برای مثال، یکی از رسانه‌هایی که در جهت مسئولیت‌زدایی عربستان در این ماجرا عمل کرد، در گزارشی با عنوان «حوادث مرگبار در مراسم حج روی خط زمان» با بررسی حوادثی که در سال‌های گذشته در حج رخ داده است، تلاش داشت این امر را معمول نشان دهد. سعودی‌ها بسیار تلاش دارند تا فاجعه منا را به بوته فراموشی بسپارند اما این فاجعه نباید هیچگاه از خاطره مسلمانان محو شود و همیشه باید آن را به عنوان سند بی‌کفایتی آل سعود در رسانه‌ها گوشزد کرد. آل سعود که خود را خادم الحرمین الشریفین می‌دانند در سال‌هایی که متولی اداره مقدس‌ترین اماکن مسلمانان شده‌اند نه تنها هیچ خدمتی به این اماکن و مقدسات نکرده‌اند بلکه تا توانسته‌اند به آنها خیانت کرده‌اند. شاید اکنون وقت آن فرا رسیده باشد که جهان اسلام در این مورد یک تصمیم عقلانی اتخاذ کند و مدیریت اماکن مقدس را از دست سعودی‌ها خارج کند تا بیشتر از این هتک حرمت در مورد کعبه و دیگر اماکن مسلمانان صورت نگیرد. کشورهای اسلامی نباید به سادگی از کنار فاجعه اخیر در منا بگذرند و باید این مسئله را در محاکم حقوقی پیگیری کنند. این فاجعه مسئله‌ای نیست که گذشت زمان آن را بی‌اهمیت کند بلکه سال‌های سال می‌توان از آن در راستای بی‌لیاقتی سعودی استفاده کرد. جهان اسلام بیشتر از این سعودی‌ها را نباید تحمل کند.

محمدرضا کلهر