دیالکتیک استراتژیک ناتو و مسکو

به گزارش اسلام تایمز، این روزها موضوع گسترش ناتو به شرق به عنوان یک تهدید برای امنیت ملی روسیه مورد شناسایی کاخ کرملین قرار گرفته است. مقامات روسی بارها عنوان کرده‌اند در صورت گسترش ناتو به شرق با این روند مقابله کرده و استمرار این روند می‌تواند نقشه ژئو استراتژیک اروپا را تغییر دهد. این موضوع منجر به محافظه کاری برخی اعضای ناتو در راستای گسترش این سازمان شده است اما در مقابل، برخی اعضای دیگر ناتو از جمله ایالات متحده آمریکا، انگلیس و لهستان بر گسترش ناتو به شرق اصرار دارند. همین مسئله دیالکتیک امنیتی و استراتژیک جدیدی را میان روسیه و ناتو ایجاد کرده و بر شدت نگاه تهدید محور طرفین نسبت به یکدیگر افزوده است.

واقعیت امر این است که پس از تدوین سند اخیر استراتژی امنیت ملی روسیه و تاکید بر اینکه ناتو تهدیدی برای امنیت ملی این کشور می‌باشد، مقامات ناتو بیش از پیش نسبت به دیالکتیکی که در آن قرار گرفته‌اند آگاه شده‌اند. این دیالکتیک ثمره پیش زمینه منفی طرفین نسبت به یکدیگر و رخدادهایی است که پس از سقوط دولت یانوکویچ در اوکراین رخ داده است. البته تقابل مسکو و ناتو متغیری وابسته به سقوط دولت اوکراین نبوده است. در دوران ریاست جمهوری بوش پسر موضوع گسترش ناتو به شرق به صورت جدی در دستور کار سیاستمداران نومحافظه کار قرار گرفت. تلاش برای استقرار سیستم موشکی آمریکا در لهستان و جمهوری چک از یک سو و دخالت ناتو در تحولات سیاسی کشورهای اوکراین، گرجستان، مولداوی و ...جملگی نمایانگر تلاش اعضای ناتو و مخصوصا ایالات متحده آمریکا در خصوص گسترش این سازمان به سمت روسیه بود. محاصره استراتژیک مسکو از اصلی ترین اهداف ناتو در گسترش به شرق محسوب می شود. با لاین حال مقا.مات روسی اعلام کرده‌اند که گسترش ناتو به شرق خط قرمز استراتژیک کاخ کرملین بوده و نسبت به آن پاسخ می‌دهند.

در سال 2015 میلادی، شاهد تقابل آشکار ناتو و مسکو بایکدیگر بودیم. وضع تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه مسکو نقطه آشکارساز این تقابل بود. در این ساختار تقابلی، ناتو عملا ترکیبی از اتحادیه اروپا و آمریکا محسوب می‌شود. واشنگتن نقش مستقیمی در تشدید این تقابل ایفا کرد. در این میان عده‌ای تصور می‌کردند حضور ینس استولتنبرگ نخست وزیر سابق نروژ در راس ناتو که رابطه شخصی خوبی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه داشته است، می‌تواند منتجر به بهبود روابط طرفین شود اما با گذشت زمان مشخص شد که تقابل میان مسکو و ناتو ارتباطی با حضور فردی خاص در راس این سازمان ندارد. البته مقامات روسی حضور استولتنبرگ را در ناتو به عنوان یک فرصت برای خود تلقی می‌کنند اما به نظر می‌رسد این فرصت نتوانسته است منجر به دفع تهدیدی به نام "گسترش ناتو به شرق" شود. هم اکنون درست در زمان حضور استولتنبرگ در ناتو شاهد بیشترین و جدی ترین تلاش‌های این مجموعه جهت گسترش به شرق هستیم.

در سند استراتژی ملی روسیه دقیقا به این موضوع اشاره شده و از اقدامات ناتو در گشترش به سوی شرق به عنوان خط قرمز امنیتی و استراتژیک برای مسکو نام برده شده است. از این رو در آینده‌ای نزدیک ممکن است تقابلی به مراتب پررنگ تر از تقابل اوکراین میان روسیه و ناتو شکل گیرد. نتیجه این تقابل هر چه باشد به سود اتحادیه اروپا نیست.

از این رو بسیاری از احزاب سوسیالیست و حتی برخی اعضای وابسته به جریان‌های راست میانه در اروپا معتقدند باید هر چه سریع تر اتحادیه اروپا خود را ازاین معادله مستثنی ساخته و با توقف طرح‌های ناتو مبنی بر گسترش به شرق، مانع زا تقابل مستقیم با مسکو و راه اندازی منازعه‌ای بی پایان شوند. برخی سیاستمداران اروپایی مانند آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس با بازی خود در زمین ایالات متحده آمریکا این تقابل را تقویت کرده‌اند. از سوی دیگر، تاکنون "زمان" به کاتالیزور و تسریع کننده‌ای در بهبود روابط مسکو و ناتو تبدیل نشده است. از آغاز بحران اوکراین تا کنون، برخی تحلیلگران اروپایی و غربی معتقد بودند گذشت زمان منجر به بهبود روابط مسکو و ناتو و حل بحران اوکراین خواهد شد اما این پیش بینی کاملا نادرست در آب در آمد. امروز بحرانی که میان روسیه و ناتو شکل گرفته، محصور و محدود رد اوکراین نیست و جنسی استراتژیک و حتی ژئو استراتژیک دارد. بحرانی که نشانه از از افول آن حداقل در برهه فعلی وجود ندارد.