کردهای ترکیه اسیر اهداف اردوغان هستند

به گزارش اسلام تایمز، هفتم ژوئن 2015 یکی از نقاط عطفی بود که در رقم زدن رویدادهای تلخ امروز ترکیه نقش به سزایی داشته است. انتخابات هفتم ژوئن که با شکست حزب عدالت و توسعه همراه بود، این حزب را از کسب کردن اکثریت مطلق کرسی­ های پارلمان بازداشت. به دنبال آن اردوغان و حزب متبوع وی در اندیشه جبران شکست خویش در انتخابات، حرکت وحشتناکی را آغاز کردند که در حال حاضر نیز تدوام دارد. در این نوشتار قتل عام کردها و انگیزه های مبدل به انگیخته حزب حاکم ترکیه به نگارش در می آیند.

1- قتل عام کردها

از آن جایی که عامل اصلی شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات هفتم ژوئن حضور پر قدرت حزب کردی دموکراتیک خلق ها قلمداد می شد، شروع درگیری ها در جنوب شرق ترکیه موجب وحشت مردمان این دیار شد و آرامش را از ایشان سلب کرد. در حقیقت اردوغان و یاران وی پروژه ای را شروع کردند که نتیجه آن در دهم نوامبر نمودار شد و عدالت و توسعه توانست اکثریت مطلق آرای انتخابات این روز را کسب کند.

جبران شکست در دهم نوامبر

پروژه اردوغانی ثابت کرد که وی و حزب متبوعش صرفا به دنبال کرسی قدرت خویش هستند و جایی که کردها به عنوان برگ برنده آن ها محسوب می شدند، شعار حمایت از حقوق آن ها سر داده می شد اما با شکست در هفتم ژوئن برگ برنده اردوغان دیگر سوخته بود و با سلب آرامش مردمان کرد، پروژه جدید کلید خورد.

اما سوال مهم این جا است که وقتی نیت شوم اردوغان در انتخابات پارلمانی دهم نوامبر 2015 حاصل شد، پس تداوم درگیری ها و حکومت نظامی در جنوب شرق ترکیه به چه دلایلی انجام می گیرد. بایستی توجه داشت که گرچه اردوغان به فکر جبران شکست خویش در انتخابات دهم نوامبر بود و این امر نیز محقق شد، با این حال به نظر می رسد که تداوم این پروژه خبر از یک طرح کلان ترکیه در منطقه دارد. موقعیت استراتژیک ترکیه و مرزهای خاکی این کشور با سوریه و عراق می تواند در حل این معادله به کمک آید.

اردوغان در سخنرانی آغاز سال جدید میلادی خویش از قتل عام 3100 نفر از اعضای حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) و تداوم این کشتار خبر داد. اردوغان در حالی این ارقام را به سادگی به زبان می آورد که کشتار این تعداد از اعضای این حزب، چندان به نفع وجهه حزب حاکم نیست با این حال اردوغان از گفتن آن هیچ ابایی ندارد. این امر نشان می دهد که قصه کشتار اهداف استراتژیکی را به دنبال دارد که حکومت ترکیه حاضر است هزینه های هنگفتی را در قبال آن بپردازد.

تظاهرات علیه جنایت های اردوغان

گفتنی است که در حال حاضر غیر از حزب حرکت ملی که مخالف جریان کردی ترکیه محسوب می شود، احزاب بزرگ دیگر با کشتار اعضای پ.ک.ک موافق نیستند؛ به طوری که حزب جمهوری خواه خلق، بزرگ ترین حزب مخالف حزب حاکم ترکیه کشته شدگان اعضای حزب کارگران کردستان ترکیه را شهید خطاب کرده است. غیر از احزاب بزرگ ترکیه، گروه های دیگری از جمله جامعه علمی و دانشگاهی ترکیه نیز به اقدامات دولت ترکیه در جنوب شرق این کشور اعتراض کردند. حتی اتحادیه اروپا و جوامع غربی نیز از شدت درگیری ها و تضییع حقوق کردها ابراز نارضایتی کرده اند.

ابراز نگرانی جو بایدن، معاون رئیس جمهور ایالات متحده از خشونت های مناطق جنوب شرقی ترکیه و خواستن ورود به گفتگو با همه اقلیت های کشور و برقراری صلح(1) از جمله نمونه های این نارضایتی ها است. با این اوصاف علی رغم اعتراضات گسترده به اقتدارگری حزب حاکم ترکیه و تداوم این اقدامات، فرضیه مذکور مبنی بر وجود انگیزه هایی در پشت پرده این وحشی گری ها قوت پیدا می کند؛ انگیزه هایی که در حال حاضر مبدل به انگیخته شده اند.

2- انگیخته ها

2-1- حذف رقیب

به نظر می رسد اولین هدف در تداوم این درگیری ها بعد از گذشت هفت ماه از آغاز آن به مسائل داخلی ترکیه برمی گردد. تلنگری که حزب حاکم عدالت و توسعه با شکست خویش در انتخابات هفتم ژوئن خورد، سران این حزب را از آینده سیاسی خویش نگران کرده است. تداوم درگیری ها موجب شده است که مردم مناطق کردنشین از وضعیت موجود به تنگ آیند و حزب کردی دموکراتیک خلق ها نیز تحت فشار افکار عمومی مردمان کرد مجبور به واکنش در برابر این درگیری ها است. پس تداوم این وضعیت در ترکیه دو نتیجه در پی دارد؛ اولا مردم مناطق کردنشین از حمایت خویش نسبت به حزب دموکراتیک خلق ها دست برمی دارند، ثانیا واکنش حزب دموکراتیک خلق ها در قبال این درگیری ها و حمایت از طرف مقابل دولت، موجب سلب مشروعیت قانونی این حزب خواهد شد. کما این که اظهارات صلاح الدین دمیرتاش در حمایت از حرکت های استقلال طلبانه کردی با واکنش شدید دولت حاکم و شخص اردوغان مواجه شد.

بنابراین حزب عدالت و توسعه با تداوم درگیری ها خواهد توانست که نگرانی خویش را از آینده سیاسی این حزب کاهش دهد؛ چرا که در حال حاضر حزب کردی دموکراتیک خلق ها مهم ترین تهدید برای آینده سیاسی حزب عدالت و توسعه محسوب می شود.

2-2- حصاری در برابر اتحاد دموکراتیک

دومین هدفی که حزب عدالت و توسعه با تداوم درگیری ها دنبال می کند، به وضعیت موجود در شمال سوریه برمی گردد. حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) به عنوان شاخه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه بزرگ ترین تهدید دولت ترکیه از سوی شمال سوریه به شمار می آید که تاکیدات سران عدالت و توسعه مبنی بر عدم عبور این حزب به غرب فرات حکایت از این موضوع دارد. قرابت سیاسی حزب اتحاد دموکراتیک به حزب کارگران کردستان باعث شده است که نگرانی ترکیه از بحرانی تر شدن وضعیت جنوب شرق ترکیه و عدم توان مدیریت آن بیش تر شود.

حساسیت استراتژیک شمال سوریه

حزب اتحاد دموکراتیک سوریه با مدیریت چهار کانتون تل ابیض، کوبانی، عفرین و جزیره در شمال سوریه حاکمیت نسبی در این مناطق به دست آورده است؛ لذا حساسیت ترکیه روز به روز به قدرت گرفتن این حزب بیش تر می شود. نکته حائز اهمیت در این بین حمایت ایالات متحده آمریکا از حزب اتحاد دموکراتیک است که ترکیه را در چالش بزرگ امنیتی قرار داده است. با این وصف حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم ترکیه به هر راه ممکن برای حل این معضل پناه می برد.

تضعیف اعضای پ.ک.ک و کشته شدن 3100 نفر از اعضای آن موجب تزلزل حلقه اتصال مخالفین کردی داخل ترکیه به حزب اتحاد دموکراتیک سوریه می شود؛ لذا تداوم درگیری ها به میزان زیادی از دغدغه دولت ترکیه نسبت به تاثیرات تحولات شمال سوریه می­ کاهد.

2-3- نفوذ در اقلیم

مناسبات اربیل- آنکارا از مقولات دیگری است که در رابطه با تداوم درگیری ها تاثیرگذار بوده است. مناسبات استراتژیک بین ترکیه و اقلیم کردستان موجب شده است که با چراغ سبز بارزانی، رئیس اقلیم کردستان کوه های قندیل شمال اقلیم آتش باران شود. گفتنی است که برخی از مواضع اعضای حزب کارگران کردستان ترکیه در کوه های قندیل اقلیم قرار گرفته است؛ لذا مناسبات استراتژیک اربیل- آنکارا موجب جواز تجاوز جنگنده های ترک به کوه های قندیل برای انهدام مواضع پ.ک.ک شده است.

بمباران مواضع پ.ک.ک در کوه های قندیل

گرچه مناسبات بین طرفین به صورت استراتژیک تعریف شده است و حجم مبادلات بالغ بر 10 میلیارد دلار است اما توجه به پشت پرده ماجرا از حقیقت دیگری خبر می دهد. درگیری ها با پ.ک.ک در شمال اقلیم و جواز تجاوز جنگنده های ترک به شمال آن می تواند دستاویزی برای ترکیه به حساب آید که حضور نیروهای ترک را در آن توجیه سازد.

بایستی توجه داشت که اهمیت استراتژیک اقلیم برای ترکیه که برخاسته از عوامل مختلفی است و توضیح مفصل آن در این مجمل نمی گنجد، ترکیه را به سمتی سوق داده است که درگیری ها با پ.ک.ک را تداوم بخشد. به عنوان نمونه منابع سرشار انرژی اقلیم از علل مهمی است که نفوذ ترکیه در خاک اقلیم را معنادار می سازد. هویت کردی اقلیم کردستان نیز از علل دیگری است که حکومت ترکیه اجازه آشتی این هویت با هویت کردی جنوب شرق کشور خویش را نمی دهد؛ تاکتیکی که یک سری مسائل امنیتی می تواند در ورای آن نهفته باشد.

فرجام سخن

اردوغان که در سال های آغازین سیاست ورزی خویش با شعار حل مسائل و مصائب کردی به میدان سیاست وارد شده بود، حال به وضوح مشخص است که نه تنها مساله کردی به سرانجام نرسیده است بلکه چنان پیچیده شده است که به کلاف سر در گم می ماند. بر همگان آشکار شده است که اردوغان در سال های اولیه قدرت نمایی خویش از مساله کردها به عنوان برگ برنده استفاده کرده است و حال که تبدیل به مهره سوخته شده است، از شیر آن تا حد امکان می دوشد و آن را ابزاری برای رسیدن به اهداف دیگر خویش می بیند. حذف حزب دموکراتیک خلق ها به عنوان عامل اصلی شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی هفتم ژوئن اولین هدفی است که با تداوم درگیری ها دنبال می شود. دل سردی رای دهندگان کرد از این حزب و سلب مشروعیت قانونی آن دو شیوه ای است که بدین منظور توامان پیگیری می شود. هدف دیگر در تداوم این درگیری ها حصار کشیدن به روی کردهای ترکیه در قبال حزب اتحاد دموکراتیک سوریه است که در شمال سوریه و در چهار کانتون حاکمیت نسبی پیدا کرده است. هدف آخر نیز به توجیه پذیری حضور ترکیه در اقلیم کردستان عراق برمی گردد که به موجب اهمیت استراتژیک اقلیم انجام می شود. عواملی چون منابع سرشار انرژی اقلیم و فاصله انداختن بین آشتی دو هویت کرد در اقلیم و جنوب شرق ترکیه در این قالب می گنجد.

رامین ولی زاده میدانی


ارجاعات:

1. http://www.kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=99658