نگرانی پاکستان از سفر نخست وزیر هند به آمریکا/ رقابت دهلی و پکن

 سفر «نارندرا مودی» نخست وزیر هند به واشنگتن و دیدار با «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا و سخنرانی در کنگره این کشور مورد توجه رسانه های دنیا بویژه مقامات دولت اسلام آباد قرار گرفت و در این بین نگرانیهای اسلام آباد در موضوع حمایت دولت اوباما از عضویت هند در گروه تامین کنندگان هسته ای افزایش یافته است.
 
این نگرانی ها تا جایی است که «سر تاج عزیز» مشاور امور خارجه نخست وزیر پاکستان در واکنش به اعلام حمایت آمریکا از هند گفته است: دولت آمریکا نباید در به عضویت درآمدن کشورهای آسیای جنوبی به گروه تامین کنندگان هسته ای تمایزی قایل شود. در صورتی که فقط هند به گروه تامین کنندگان هسته ای بپیوندد توازن نظامی و امنیتی در منطقه آسیای میانه دچار اخلال خواهد شد.
 
سفر نارندرا مودی به آمریکا و سخنرانی وی به عنوان پنجمین نخست وزیر هند در کنگره آمریکا، نگرانی اسلام آباد را تا حدی افزایش داده است که سرتاج عزیز با سفرای کشورهای مختلف تماس داشته و از آنها خواسته است از عضویت پاکستان در گروه تامین کنندگان هسته ای حمایت کنند. سفیر ایتالیا در اسلام آباد حمایت کشورش را از اسلام آباد اعلام کرده است.
 
از مهمترین موضوعاتی که نارندرا مودی در سخنرانی خود در کنگره آمریکا بدان پرداخت می توان به درخواست حمایت هند از دولت اوباما برای عضویت در گروه تامین کنندگان هسته ای و نیز پیوستن این کشور به جمع کشورهای عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل، افزایش سطح همکاریهای استراتژیک و تجاری بین دهلی نو و واشنگتن، ادامه همکاری هند در ساخت پروژه های زیر بنایی در افغانستان، ادامه مبارزه با تروریسم در منطقه بویژه افغانستان و مبارزه با گروههای تروریستی تکفیری از جمله داعش، القاعده و گروه طالبان و کنترل چین در تسلط بر قاره آسیا و اقیانوسیه اشاره کرد.
 
نارندرا مودی از آمریکا بخاطر حمایت از کشورش در حملات تروریستی بمبئی در سال ۲۰۰۸ میلادی تشکر کرد و خواستار افزایش سطح همکاریهای تجاری و دفاعی دو کشور شد. نارندرا مودی با اظهار امیدواری از همکاریهای دوجانبه هند و آمریکا گفت که سطح مبادلات تجاری دو کشور باید به ۱۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
 
کارشناسان مسایل سیاسی قبل از سفر نارندرا مودی به واشنگتن اعلام کرده بودند که یکی از مسایلی که مودی در سفر خود به آمریکا بدان خواهد پرداخت موضوع پاکستان است و حال گزارشها حاکی از آن است که مشاوران «باراک اوباما» در امور آسیای جنوبی و امور افغانستان و پاکستان به اسلام آباد سفر خواهند کرد تا در مورد مسایلی چون مذاکرات صلح افغانستان، موضوع واگذاری جنگنده های «اف۱۶» به اسلام آباد و نیز حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در منطقه «نوشکی» ایالت بلوچستان پاکستان که طی آن «ملا اختر منصور» رهبر سابق طالبان کشته شد بحث و تبادل نظر کنند. به نوعی می توان گفت مودی در سفر خود به واشنگتن به مسئله برقراری امنیت در افغانستان و نیز مبارزه با گروههای تروریستی در پاکستان پرداخته است و مقامات آمریکایی را متوجه به این موضوع کرده است که هند سیاست مبارزه با تروریسم را در منطقه دنبال می کند.
 
اما مهمترین موضوعی که نباید از آن غافل شد اینست که دولت اوباما با حمایت از عضویت هند در گروه تامین کنندگان هسته ای توازن دفاعی و هسته ای را در آسیای جنوبی بهم خواهد زد و از سویی دیگر نخست وزیر هند از آمریکا درخواست کرده است که از عضویت هند به عنوان عضو دایم شورای امنیت حمایت کند.
 
واقعیت موضوع اینست که اگر آمریکا بخواهد با قاطعیت از هند در موضوع تامین کنندگان هسته ای و عضویت در شورای امنیت حمایت کند، چین نیز که از متحدان منطقه ای پاکستان در منطقه بشمار می رود و با استفاده از حق وتوی خود دست رد بر سینه هند خواهد گذاشت و سیاست آمریکا در نا امن شدن منطقه آسیای جنوبی شکست خواهد خورد.
 
نارندرا مودی در اظهارات خود در کنگره آمریکا اعلام کرده است که هند به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای متحد با آمریکا می تواند قدرت روز افزون چین را در قاره آسیا و اقیانوسیه کنترل کند و به حاکمیت چین بر این منطقه پایان دهد.
 
نمایندگان کنگره آمریکا هر چند با مطرح شدن این موضوع از سوی نارندرا مودی به شور و شعف آمدند و از وی اعلام حمایت کردند. اما باید به این موضوع نیز نگاهی دقیق داشت که آمریکا تنها قدرتی نیست که بتواند نظم آسیا را بدست گیرد. چین روابط مستحکمی با کشورهای منطقه از جمله پاکستان و کشورهای آسیای میانه دارد و قصد دارد از طریق کریدور اقتصادی مشترک با پاکستان و بوسیله بندر گوادر به آسیای میانه وصل شود و تولیدات خود را به این کشورها صادر نماید.
 
مسئله مهم دیگری که آمریکا باید بدان توجه داشته باشد متقاعد کردن پاکستان در موضوع برگزاری مذاکرات صلح افغانستان و نیز واگذاری جنگنده های «اف۱۶» به اسلام آباد برای مبارزه با گروههای تروریستی است. در راستای این موضوع باراک اوباما مشاوران خود در امور آسیای جنوبی و افغانستان و پاکستان را راهی اسلام آباد می کند تا بلکه بتواند راهی برای برون رفت از مسئله افغانستان و نیز برگزاری مذاکرات جامع بین هند و پاکستان بدست آورد.
 
 به عضویت در آوردن هند در گروه تامین کنندگان هسته ای چندان آسان به نظر نمی رسد چون مقامات اسلام آباد نیز دست بکار شده اند و با انجام رایزنیهای خود با سفرا و نمایندگان کشورهای دوست از آنها خواسته اند که از عضویت پاکستان در گروه تامین کنندگان هسته ای حمایت کنند.
 
بدون شک با وارد شدن چین و روسیه به موضوع عضویت هند در گروه تامین کنندگان هسته ای تنشهایی در این میان بوجود خواهد آمد. هند و پاکستان دو قدرت هسته ای در آسیای جنوبی بشمار می روند و به عضویت در آوردن تنها یکی از این کشورها به گروه تامین کنندگان هسته ای و نیز شواری امنیت می تواند امنیت منطقه را با تهدیدات جدی مواجه کند و منطقه شبه قاره و اقیانوس هند به صحنه جنگ و درگیری کشورهای متخاصم تبدیل شود.
 
بی شک چین که تصمیم دارد کریدور اقتصادی مشترک خود با پاکستان به اجرا درآورد در این میان از اسلام آباد حمایت خواهد کرد و جنگی نیابتی در منطقه براه خواهد افتاد. سیاست های واشنگتن در نا امن کردن منطقه بر کسی پوشیده نیست، حضور نظامی آمریکا در افغانستان وارد پانزدهمین سال خود شده است؛ اما با این وجود صلح و ثبات در افغانستان بوحود نیامده است. علاوه بر گروه طالبان، گروهای تروریستی دیگری چون شبکه تروریستی حقانی، القاعده و داعش با قدرت بیشتری در حال فعالیت در منطقه هستند.
 
هند از جمله کشورهایی است که در مبارزه با تروریسم در منطقه اقداماتی عملی انجام داده است و یکی از این اقدامات همکاری دفاعی و تسلیحاتی دهلی نو با دولت کابل است. دولت هند بالگردهای نظامی در اختیار ارتش افغانستان گذاشته است و قدرت نظامی ارتش این کشور را تقویت نموده است و از سویی دیگر در بخش ساخت پروژه های زیر بنایی افغانستان از جمله ساخت ساختمان جدید پارلمان این کشور و نیز ساخت سد سلما «سد دوستی هند و افغانستان»، کمک شایانی به افغانستان نموده است.
 
در این میان سیاستمداران پاکستان از گسترش و نفوذ هند در افغانستان ابراز نگرانی کرده اند. آنان بر این باورند اسلام آباد تاکنون نتوانسته است از نفوذ هند در افغانستان جلوگیری و یا حتی آنرا کنترل کند و این در آینده می تواند موقعیت سیاسی و منطقه ای پاکستان در منطقه را با خطری جدی مواجه کند. با ساخت سدهای مختلف در افغانستان شاید پاکستان روزی برای تامین برق خود مجبور باشد از افغانستان برق وارد کند.
 
از جمله تهدیدات امنیتی که چین و پاکستان در راه اندازی کریدور مشترک اقتصادی با آن روبرو هستند تامین امنیت این کریدور است. عامل و فاکتور اصلی برای حفظ امنیت این مسیر زمینی به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح در افغانستان و به تفاهم رسیدن گروه های درگیر در افغانستان با همدیگر است. چین نه تنها با تهدید طالبان در منطقه روبروست بلکه باید با رقیب همیشگی خود هند نیز رقابتی تنگاتنگ داشته باشد که به نوعی از حمایت واشنگتن در منطقه برخوردار است.


علی کاوسی نژاد