چکیده:

بهار عربی و پیامدهای آن به‌ویژه در سوریه و جنگ داخلی این کشور، چیدمان و صف‌بندی‌های سیاسی منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای را دستخوش تغییرات بنیادین کرده است. یکی از جلوه‌های بارز این تحولات، تعمیق شکاف‌های قومی و مذهبی در خاورمیانه است که به صف‌بندی‌های تازه کنشگران ملی و فروملی منجر شده است. از جمله کنشگران فعال و مؤثر در این تحولات، گروه‌های فروملی قومی ـ مذهبی در کشورهای منطقه به‌ویژه عراق و سوریه هستند. بنیادگرایان اسلام‌گرا و گروه‌های تروریستی چون داعش در کنار گروه‌های قومی (کُردها) سیر تحولات سیاسی و ژئوپلیتیکی در عراق و سوریه را به‌شدت دستخوش تغییر کرده‌اند. تحلیل صف‌بندی‌های جدید کنشگران در قالب سه هلال سُنی، شیعی و کُردی و پیامدهای ژئوپلیتیکی این تحولات، خاورمیانه را با بحرانی‌ترین مقطع تاریخی خود پس از جنگ جهانی اول روبه‌رو کرده است. برای نخستین بار، ژئوپلیتیک و نظم موجود وستفالیایی در خاورمیانه پس از گذشت یک قرن، با سیطره داعش بر بخش‌هایی از عراق و سوریه دستخوش تغییر شده است. در این مقاله تلاش شده با روشی تحلیلی ـ توصیفی برخی از جنبه‌های ژئوپلیتیکی این تحولات و پیامدهای آن مورد بررسی قرار گیرد.

نویسندگان:

سید جواد صالحی: استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز

فاتح مرادی نیاز: کارشناس ارشد

فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام - سال پنجم، شماره 1 (پیاپی 14)، بهار 1394.

برای مشاهده کامل مقاله « کلیک » کنید.

اسلام تايمز