بازی دو سر باخت آمریکایی‌ها در آوردگاه حلب

حلب همچنان کانون توجهات جهانی است. شهری که از هفته گذشته شاهد تحولات میدانی بسیار مهمی است که منتهی به تکمیل حلقه محاصره بخش شرقی این شهر شد، شهری که از اواسط سال 2012 میلادی به تصرف گروه های مسلح تروریستی درآمد و بخش شرقی آن عملا به پناهگاه و مامن تروریست ها تبدیل شد.

تا پیش از عملیات اخیر، ارتش سوریه و نیروهای مقاومت چندین بار عملیات هایی را با هدف پاکسازی این شهر از گروه های تروریستی و عناصر مسلح انجام داده بودند، اما به لطف حمایت های گسترده آمریکا، عربستان سعودی و ترکیه، این عملیات ها راه به جایی نبرده بود.

سرانجام پس از تدارکات گسترده عملیات بزرگ و سرنوشت ساز آزادی حلب با تکمیل حلقه محاصره بخش شرقی این شهر آغاز شد و تلاش 22 گروه تروریستی که برای شکستن محاصره حلب با یکدیگر متحد شده بودند، در اولین مرحله با شکست مواجه شد.

این شکست ها موجب برقراری آرامش نسبی 48 تا 72 ساعته میان دو طرف درگیر شده بود، اما از بامداد روز چهارشنبه با حمله گروه های تروریستی و دفع این حملات از سوی ارتش سوریه و نیروهای مقاومت، درگیری ‌های شدید اطراف منطقه راموسه آغاز شود، نقطه ‌ای که جیش الفتح موفق شد، معبری نظامی و باریک از آن به داخل منطقه شرقی و محاصره شده حلب باز کند.

ابراز نگرانی شدید آمریکا
موضع گیری سران آمریکا در قبال آزادسازی حلب و عملیات نیروهای مقاومت علیه تروریست های تکفیری، موضع غیر منتظره و غافلگیر کننده ای نبود. «اریک شولتز»، سخنگوی کاخ سفید با بیان نگرانی شدید واشنگتن از تحولات میدانی حلب و اوضاع جاری در این شهر، نسبت به اقدامات روسیه در آن ابراز شک و تردید کرد.

ابزار نگرانی مقامات آمریکایی از اوضاع حلب در حالی صورت می گیرد که تسلط گروه های تروریستی در حلب و دیگر شهرهای سوریه را باید مرهون حمایت های مستمر آمریکا و هم پیمانان غربی و عربی اش از این گروه ها، از جمله داعش و جبهه النصره و جیش الاسلام و احرار شام و غیره دانست که در طول بحران سوریه همواره راهبرد مقابله و مخالفت با تضعیف گروه های تروریستی و تکفیری به دست ارتش سوریه و نیروهای مردمی را دنبال کرده است.

بازی دو سر باخت آمریکایی‌ها در آوردگاه حلب/ آیا روس‌ها باردیگر به اوباما اعتماد می‌کنند؟

دست خالی آمریکا در سوریه در آستانه انتخابات
در چارچوب این راهبرد، آمریکایی ها به خوبی می دانستند، آزادسازی حلب به معنای کوتاه شدن دست گروه های تروریستی از این شهر و تقویت قدرت حکومت سوریه و طرفداران آن است، از این رو تحرکات سیاسی و دیپلماتیک در عرصه بین المللی برای مقابله با این روند آغاز شد.

درخواست نماینده آمریکا در سازمان ملل از مسکو جهت کمک به شکستن محاصره حلب به بهانه ارسال کمک های بشر دوستانه به غیر نظامیان در دو طرف شهر حلب یعنی بخش شرقی و غربی این شهر، از جمله این تحرکات بود.

این درحالی است که پیشتر «جان كري»، وزير امورخارجه امريكا نه تنها از روسيه خواستار توقف عمليات تهاجمي خود در حلب شده بود، بلکه خواسته بود، مسکو، دولت سوريه را نيز از اين كار باز دارد.

در ادامه وزارت خارجه فرانسه همسو با سیاست کاخ سفید خواستار برقراری آتش ‌بس فوری در سوريه شد و به موازات آن «فرحان حق»، سخنگوي دبير كل سازمان ملل ضمن ابراز نگرانی نسبت به اوضاع حلب و حومه آن، خواستار برقراری آتش‌ بس در سريع‌ ترين زمان ممكن شد.

آنچه نگرانی های آمریکا در قبال تحولات اخیر شهر حلب را دو چندان کرده، قرار داشتن این کشور در آستانه انتخابات ریاست جمهوری است که کمتر از دو ماه دیگر در این کشور برگزار خواهد شد و دولت کنونی مجبور است تا روی کار آمدن دولت جدید دست روی دست بگذارد و اوضاع را تا روی کار آمدن دولت جدید اداره کند و بالطبع تصمیم گیری درباره بحران سوریه به بعد از انتخابات و سیاست خارجی دولت موکول خواهد شد. لذا سیاست کنونی آمریکا در سوریه حفظ وضعیت سوریه و ادامه روند بحران این کشور بر منوال گذشته است.

اما تحولات اخیر حلب در قالب عملیات نظامی بزرگ ارتش سوریه با همکاری نیروهای مقاومت و پشتیبانی گسترده نیروی هوایی روسیه و موفقیت های به دست آمده تاکید می کند، اوضاع در شمال سوریه به سمت يك خسارت راهبردي بزرگ و جبران ناپذیر براي آمریکا پيش می رود.

در این بین درخواست آمریکایی ها برای برقراری آتش بس به نظر نمی رسد، این بار مورد پذیرش روس ها باشد. روسیه به این جهت به آتش بس های پیشین تن داد، چون تمایل داشت با دادن امتیازهایی به امریکا بدهد، واشنگتن را وادار به اعمال فشار بیشتر بر ستیزه جویان کند تا مذاکرات ژنو را بپذیرند.

اما گروه های مسلح در نتیجه پشتیبانی بی پایان ترکیه با انواع سلاح‌ ها، بیشترین سوء استفاده را از آتش بس برده، شکاف‌ های نظامی خود را پُر کرده و به دستور آمریکا در یک صف تحت فرماندهی اتاق عملیات مشترک یکپارچه قرار گرفتند که خواهان مذاکرات متوازن در ژنو بود.

سوریه و هم پیمانان آن بهای سنگین موافقت روسیه با آتش بس در منطقه تلة العیس، در ریف جنوبی حلب را پرداخت کردند، به طوری که گروه های مسلح تروریستی در عملیاتی با پوشش مستقیم ترکیه این منطقه را باز پس گرفتند.

بر پایه برخی اطلاعات رهبری روسیه پذیرفته که آتش بس اشتباه بزرگی بوده و دیدگاه ایران و سوریه مبنی بر ادامه عملیات نظامی تا ریشه کردن تروریست ها به حق بوده است. تحولات بعدی از جمله باز پس گیری تل العیس و گشایش جبهه ریف جنوبی حلب جنوبی که 5 هزار تروریست مسلح در آن حضور داشتند، نشان داد، روس ها درصدد جبران اشتباهات گذشته هستند، در چنین شرایطی بعید به نظر می رسد، روس ها خواست آمریکا در برقراری آتش بس را بپذیرند.

همانگونه که درخواست برگزاری مذاکرات حتی اگر با موافقت روسیه و نظام سوریه همراه باشد، عایدی برای آمریکا نخواهد داشت، چون آمريكايي ‌ها به خوبي آگاهند، داشتن دست برتر در مذاكرات منوط به موفقيت‌ها و پیروزی هاي ميداني است كه مي‌ تواند شرايط توافق را تعيين و پايبندي به آن را تضمين كند.

به همین دلیل طرح موضوع مذاكرات در این شرایط، پيش از اثبات توان و قدرت آمریکایی ها در نشاندن طرف های سوری پای میز مذاکرات، ايده ‌اي از موضع ضعف تلقي خواهد شد.

بنابراین اگر قرار بر مذاكراتي هم باشد، بعد از نبرد حلب و بيرون راندن تروريست ‌ها از خاك سوريه است، چون وجه المصالحه چنين گفتگوهايي نبايد جان و امنيت مردم باشد، بدین معنا كه دست ‌هاي تروريستي آلوده به خون مردم سوريه جايي در ساختار قدرت نخواهد داشت.

بازی دو سر باخت آمریکایی‌ها در آوردگاه حلب/ آیا روس‌ها باردیگر به اوباما اعتماد می‌کنند؟

درک درست روسیه از شرایط
در این تردید نیست، کلید خوردن عملیات آزادسازی حلب در این برهه زمانی ناشی از برداشت و درک درست موازنه های حاکم بر میدان از سوی نظام سوریه و متحدان آن، از جمله مسکو بوده که موجب شده، به این نتیجه درست برسند که این برهه مناسب ترین زمان برای یک سره کردن وضعیت در حلب و کلید زدن نبرد سرنوشت ساز است که در بطن این هدف، اهداف فرعی دیگری را هم دنبال می کند.

یکی از این اهداف فرعی، تبدیل حلب به سیاه چاله ای برای گروه های تروریستی است. که این هدف با افزایش و بالا بردن شمار تلفات گروه های تروریستی مسلح امکان پذیر است. همچنین علاوه بر تضعیف تروریست‌ها، تا جای ممکن حضور حامیان آنها از جمله آمریکا در حلب را هزینه بر کنند و با تشدید فشار بر محور مقابل امتیازات بیشتری به دست آورند، به ویژه آنکه یکی از دلایل شعله‌ ور شدن نبردها در جبهه حلب مذاکرات ماه آینده است و طرف ‌های درگیر برای حضور در مذاکره به دنبال برگ برنده بزرگتری هستند.

تروریست‌ها و به طور کلی غرب دریافته است در ماجرای حلب، بازی به نفع آنان نیست و چه در حال شکست محاصره به صورت محدود و چه در صورت ادامه روند محاصره کامل، اوضاع برای آنان پیچیده و سخت است. اگر محاصره به صورت محدود بشکند؛ تروریست‌ها فقط می توانند تلفات انسانی کمتری بدهند و خود را از حلب نجات دهند که در این صورت آزادسازی حلب توسط ارتش و دولت سوریه آسان‌تر خواهد بود و تروریست‌ها استراتژیک ترین منطقه خود را از دست خواهند داد. و حتی اگر در حلب مقاومت کنند و بمانند به دلیل نرسیدن سلاح و حمله همه جانبه ارتش سوریه و متحدان بشار اسد تلفات بسیار گسترده ای را خواهند داشت.

بازی دو سر باخت آمریکایی‌ها در آوردگاه حلب/ آیا روس‌ها باردیگر به اوباما اعتماد می‌کنند؟

آمریکایی ها با آگاهی از اهداف روس ها در نبرد سرنوشت ساز حلب، تحرکات گسترده ای را برای مقابله با روس ها آغاز کرده اند، آنچه در خبرها درباره تغییر نام گروه تکفیری – تروریستی «جبهه‌ النصره» به «جبهه فتح الشام» و قطع وابستگی و ارتباط این گروه با سازمان القاعده آمده بود، در این راستا قابل ارزیابی است.

در واقع تغییر نام تشکیلات تروریستی القاعده و نیز اعلام رسمی رویکرد جدید جبهه ‌النصره که از ابتدای جنگ در سوریه، نقشی اساسی در حملات و خونریزی ‌ها داشت، از چند منظر قابل بررسی است، مهمترین بُعد، بحث و کشمکش در جریان بین روسیه و آمریکا درباره تراز و معیار تروریستی بودن گروه‌ های معارض حاضر در سوریه است.

آمریکا برای در امان نگه ‌داشتن «تروریست‌ های خوب» جبهه ‌النصره و مبارزه با «تروریست‌ های بد» داعش، از رهبران این گروه خواست، با گفتگو با ایمن‌ الظواهری، رهبر شبکه تروریستی القاعده، جدایی خود از این گروه را اعلام کنند، چراکه القاعده در لیست تروریستی دولت آمریکا قرار دارد و به تبع آن جبهه النصره نیز در این لیست قرار می گیرد. لذا حرکت اخیر را باید اقدامی کاملا ‌عوام فریبانه دانست که هدف آن خارج کردن جبهه النصره از لیست تروریستی دولت آمریکاست.

نکته قابل ‌تأمل این است که هدف دیگر از تغییر نام جبهه ‌النصره، آماده ‌سازی این گروه از سوی آمریکا برای نقش‌ آفرینی در آینده سوریه است. جبهه‌ النصره با هدایتگری آمریکا اعلام کرده که به هیچ کشور و سازمان خارجی وابسته نیست و گروهی صد در صد سوری است.

این گام، شرایط را برای تعیین این گروه به ‌عنوان گروه میانه ‌رو فراهم و مقدمه را برای ورود به مرحله بعدی، یعنی حضور در مذاکرات سیاسی مهیا می ‌کند. همان‌ گونه که زهران علوش و عمران الزعبی به‌ عنوان نمایندگان گروه‌ های تروریستی جیش‌ الاسلام و احرار‌الشام، در مذاکرات ژنو شرکت کردند،‌ آمریکا در نظر دارد، به جهت فراگیرتر بودن جبهه النصره و تضمین فرایند به‌ اصطلاح سیاسی آینده سوریه، این بار پای جبهه ‌النصره را به ‌پای میز مذاکره باز کند.

از آنجا که بر اساس قطعنامه سازمان ملل، جبهه‌ النصره در کنار داعش در لیست سیاه تروریستی قرار داشت، طبیعتاً امکان شریک کردن تکفیری‌ های القاعده در روند سیاسی سوریه وجود نداشت. بنابراین، اولین شرط حضور آنان از نظر آمریکا در این فرایند، فاصله گرفتن از رادیکالیسم و ورود به جرگه معارضین به‌ اصطلاح میانه ‌رو است.

بالاخره باید گفت، جبهه ‌النصره با اقدام اخیر خود، به دنبال رزرو بلیت در دوران پس از تعیین تکلیف سرنوشت حلب و بعد از پایان جنگ سوریه به نحوی است که امکان انتقال آنان از فاز امنیتی به فاز سیاسی با نقشه راه آمریکایی، ممکن باشد.

این اقدام در کنار دیگر تحرکات انجام شده توسط آمریکایی ها اگرچه می تواند، چالش هایی موقت و موانعی گذرا بر سر راه آزادسازی حلب و نبرد سرنوشت ساز آن ایجاد کند، اما هیچ گاه نخواهد توانست، طناب نجات و رهایی گروه های تروریستی و باز گرداندن حلب برای آمریکایی ها باشد.

بازی دو سر باخت آمریکایی‌ها در آوردگاه حلب/ آیا روس‌ها باردیگر به اوباما اعتماد می‌کنند؟

خلاصه سخن
حفظ و گسترش دامنه بحران انسانی در سوریه، اصلی ترین خواسته ایالات متحده آمریکا در برهه زمانی فعلی محسوب می شود. بدیهی است که از دید مقامات آمریکایی هر اندازه بحران در سوریه بیشتر گسترش پیدا کند، در آن صورت قدرت مداخله کاخ سفید در امور منطقه افزایش خواهد یافت.

مقامات آمریکایی اعم از دموکرات و جمهوری خواه بر روی این موضوع متفق القول بوده و رابطه مستقیمی که میان افزایش بحران در سوریه و افزایش قدرت مداخله آمریکا در منطقه هست، را پذیرفته اند. از این رو بازی خطرناک ایالات متحده در سوریه، خصوصا در قبال تحولات حلب به خصوص اکنون که این شهر در آستانه آزادی و پاکسازی از لوث وجود گروه های تروریستی مسلح است، بیش از پیش باید مورد رصد و تحلیل قرار گیرد.