استفاده از فضای مجازی برای پیشبرد دیپلماسی عمومی

فضای مجازی به عنوان فضای دوم زندگی بشری از بعد کمی و کیفی در حال گسترش است.از بعد کمی جمعیت مجازی جهان در سال ۲۰۱۶ به سه میلیارد و ششصد میلیون نفر رسیده و این تعداد در حال افزایش است. از بعد کیفی نیز فضای مجازی در بسیاری از ابعاد زندگی بشر امروزی وارد شده است به گونه ای که بسیاری ازفعالیت های بشری درفضای مجازی انجام می شود.

اصطلاحاتی مانند دولت الکترونیک، پزشکی مجازی، آموزش مجازی، جنگ های مجازی و دیگر شئون تعاملی و تقابلی بشری ناشی از این تحول کیفی است که از آن به فضای دوم زندگی بشری یاد می شود. حال سوال مهم این است که دوفضایی شدن جهان چه ظرفیت هایی را برای دیپلماسی عمومی ایجاد کرده است؟

اصطلاح دیپلماسی عمومی اولین بار توسط «ادموند گولیون» رئیس مدرسه حقوق و دیپلماسی فلچر ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۶۵ بکار گرفته شد و به معنی ارتباط با مردم خارج از مرزهای ملی به منظور تامین منافع ملی بکار رفته بود و اقداماتی از قبیل برگزاری جشنواره های هنری و فرهنگی، اعزام و پذیرش دانشجوی خارجی و پخش برنامه های صوتی و تصویری فرهنگی در این حوزه جای می گرفت.

«نای» که نظریه پرداز قدرت نرم است دیپلماسی عمومی را ابزار قدرت نرم (قدرتی اقناعی مبتنی بر جاذبه های خود برای جلب موافقت عمومی) می دانست. پس از پایان جنگ سرد و کاهش نسبی اهمیت قدرت سخت و افزایش تاثیرات قدرت نرم، دیپلماسی عمومی رشد بیشتری یافت.

در واقع درجهان امروزی به دلیل توزیع قدرت هر چند به صورت نابرابر میان دولت ملی و افراد، گروه ها، سازمان های فروملی و فراملی و نقش آفرینی گروه های گوناگون در عرصه روابط بین الملل باعث ایجاد عدم تفکیک سیاست داخلی از سیاست خارجی و اهمیت نقش افکار عمومی در فرایند تصمیم گیری در سیاست خارجی شده است.

از طرف دیگر به دلیل لیبرالیزه تر شدن حوزه اقتصاد در نظام بین الملل بخش خصوصی خواستار شفافیت بیشتر و آگاهی از روند تصمیمات دولت ها شده اند و به همین علت است که دولت ها برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی و ایجاد یک تصویر مثبت از کشور تلاش می نمایند. به عنوان مثال تصویر ایجاد شده از کشور صادرکننده کالا و یا پذیرنده جهانگرد تاثیر مهمی درمصرف کالای آن و یا سفرهای جهانگردی به آن کشور دارد.

فضای مجازی و افزایش ظرفیت تاثیرگذاری

فضای مجازی با خصوصیاتی مانند فشردگی زمان (سرعت بالا و انجام کارهای موازی در یک زمان ثابت، به عنوان مثال یک پست الکترونیکی با سرعت خیلی بالا و به طور همزمان به افراد زیادی قابل ارسال است) فراگیری مکانی و در دسترس بودن در مکان های مختلف و قابلیت شبکه ای شدن، ظرفیت بالایی برای اجرای دیپلماسی عمومی دارد. بنابر این استفاده از فضای مجازی با ویژگی های یاد شده با عث کاهش هزینه و افزایش سرعت و تاثیرگذاری خواهد شد.

به عنوان مثال اگر در زمان نه چندان دور برای گسترش زبان فارسی و یا پذیرش دانشجو که از اهداف دیپلماسی عمومی کشور ها می باشد باید از طریق حضور فیزیکی دانشجو اقدام می شد امروزه می توان با ایجاد یک وب سایت مناسب و در نظر گرفتن مشوق های لازم برای تعداد زیادی از افراد میان ملل گوناگون آموزش های لازم را ارائه نمود ویا با تولید پادکست های جذاب به معرفی فرهنگ و تمدن کشوراقدام کرد.

بنابراین باتوجه به گسترش کمی و کیفی فضای مجازی و حضور در حال افزایش افراد در این فضا و ظرفیت های بالای آن که باعث فشرده شدن زمان و مکان شده است. استفاده از ابزار فضای مجازی برای پیشبرد دیپلماسی عمومی بیشترین منفعت و کمترین هزینه را خواهد داشت.