تنزل روابط امريكا و روسيه به «تلفن قرمز»

واشنگتن دوشنبه شب مذاكرات آتش‌بس با روسيه را تعليق و اعلام كرد ارتباطات دو طرف بر سر سوريه قطع شده و تنها يك مجراي محدود نظامي مانده تا نيروهاي دو طرف در سوريه با يكديگر درگير نشوند، تحولي كه مناسبات بحراني روسيه و امريكا در سوريه راتا دوران جنگ سرد عقب برد كه دو طرف براي جلوگيري از درگيري نظامي مجراي محدودي به نام تلفن قرمز تعبيه كرده بودند.

روز دوشنبه روز پرتنشي در روابط روسيه و امريكا بود. پس از آنكه ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه به خاطر رفتار غيردوستانه امريكا در توافق انهدام پلوتونيم دستور تعليق اين توافق را صادر كرد، وزارت خارجه امريكا اعلام كرد ارتباطات ميان مسكو-واشنگتن بر سر سوريه قطع شده است. وزارت خارجه امريكا دوشنبه شب روسيه را متهم كرد كه به تعهدات توافق آتش‌بس در سوريه پايبند نبوده است. جان كربي، سخنگوي وزارت خارجه امريكا در بيانيه‌اي اعلام كرد: «گفت‌وگوهاي ديپلماتيك با مسكو با هدف يافتن راه‌حلي براي پايان دادن به جنگ داخلي در سوريه را تعليق كرده است.» به گفته كربي، اين تعليق تصميمي نبود كه به راحتي گرفته شود. با اين حال، كربي گفت: «ارتش‌هاي امريكا و روسيه به راه حل استفاده از يك كانال ارتباطي براي تضمين اينكه نيروهاي‌شان در جريان عمليات ضد تروريستي در سوريه رودرروي يكديگر قرار نخواهند گرفت، دست يافتند.» محدود شدن مناسبات امريكا و روسيه در سوريه به يك كانال ارتباطي محدود، ياد‌آور نظام ارتباطاتي شوروي و امريكا در جنگ سرد است كه دو طرف براي جلوگيري از درگيري نظامي، ترتيبات معروف به تلفن قرمز را طراحي كردند. كربي مي‌گويد: «امريكا در حال فراخواني پرسنلي است كه به منظور يك مركز اجرايي مشترك با افسران روسيه براي برنامه ريزي حملات هماهنگ به ژنو اعزام شده‌اند.»

پيش از اين گنادي گاتيلف، معاون وزير امور خارجه روسيه گفته بود كه اين كشور تبادل اطلاعات نظامي با امريكا درباره سوريه را متوقف كرده است. به گزارش خبرگزاري تاس، گاتيلف با وجود اين تأكيد كرد كه روسيه همچنان در پي توافق ديپلماتيك با امريكا براي از سرگيري آتش‌بس در سوريه است. توافق قبلي دو طرف به آتش‌بسي يك هفته‌اي اما شكننده منجر شد و دو طرف يكديگر را به كارشكني در جريان آتش‌بس متهم كردند. استفان دي ميستورا، نماينده سازمان ملل در امور سوريه، ديروز با ابراز تأسف از تعليق مذاكرات مسكو- واشنگتن، متعهد شد كه همچنان به تلاش‌هايش براي حل سياسي بحران سوريه ادامه بدهد. تعليق مذاكرات آتش‌بس از سوي امريكا زماني انجام شده است كه نيروهاي مقاومت در هفته‌هاي اخير پيشروي‌هاي گسترده‌اي در مواضع تروريست‌ها كرده‌اند و تلفات سنگين تكفيري‌ها در شهر حلب و ديگر مناطق سوريه، نگراني جبهه غربي-عربي را در پي داشته است. به همين منظور، تشديد حملات پس از پايان آتش‌بس، انتقاد شديد جان كري، وزير خارجه امريكا را برانگيخت. كري هفته گذشته با اين هشدار كه گفت‌وگوها با روسيه در مورد سوريه در آستانه تعليق است، گفت كه واشنگتن به فكر «گزينه‌هاي جايگزين» در مورد سوريه است. امريكا اخيراً اعلام كرده است كه برخي متحدان اين كشور در خليج فارس ممكن است تروريست‌ها را به موشك‌هاي ضدهوايي مجهز كنند. واشنگتن و متحدانش سعي دارند با شكستن محاصره حلب و تقويت تروريست‌ها، موازنه ميداني را به نفع خود تغيير دهند و گزينه‌هاي جديد امريكا درباره سوريه، در همين راستا قابل بررسي است.

واكنش مسكو

تصميم امريكا براي تعليق مذاكرات با روسيه، واكنش تند مسكو را در پي داشته است. به گزارش خبرگزاري اسپوتنيك، ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه روز سه‌شنبه اعلام كرد: «واشنگتن صرفاً از عمل به تعهدات كليدي خود بر اساس توافقات صورت گرفته بازمانده است و اكنون ظاهراً امريكايي‌ها سعي مي‌كنند بار مسئوليت را بر دوش طرف ديگري بيندازند.» وي اضافه كرد: «امريكا نتوانسته تعهدات خود را در قبال تمايز ميان جناح‌هاي مخالف و تروريست‌ها در سوريه اجرايي كند.» زاخارووا تأكيد كرد: «واشنگتن براي تغيير نظام دمشق، آماده توافق با شيطان است.» به گزارش راشاتودي، به گفته اين سخنگو، اينطور به نظر مي‌رسد كه امريكا به خاطر سرنگون كردن دولت بشار اسد، آماده ايجاد ائتلاف و اتحاد با تروريست‌هاست و درصدد روي برگرداندن از سابقه تروريستي آنهاست. پيشتر مقامات روسي، اعلام كرده بودند مقامات واشنگتن حاضر به تفكيك تروريست‌ها از معارضان به اصطلاح ميانه رو نيستند و همين مسئله يكي از راه‌هاي شكست آتش‌بس سوريه است.

استقرار سامانه ضد‌موشكي در سوريه

همزمان با تعليق مذاكرات مسكو و واشنگتن، مقامات امريكايي اعلام كردند، روسيه براي نخستين بار به منظور حفاظت از «بشار اسد»، سامانه ضدموشكي پيشرفته در سوريه مستقر كرده است. مقامات امريكايي دوشنبه شب در گفت‌وگو با شبكه «فاكس نيوز» اعلام كردند كه اين سامانه تسليحاتي جديد قابليت مقابله با حملات موشكي كروز امريكا در سوريه را دارد. مقامات امريكايي تأكيد كردند، اجزاي تشكيل‌دهنده سامانه ضدموشكي و ضدهواپيمايي «گلادياتور اس اي-23» با بردي حدود 150 مايل در تعطيلات پايان هفته گذشته وارد پايگاه دريايي روسيه در امتداد سواحل مديترانه‌اي سوريه در شهر بندري طرطوس شده است. از سوي ديگر، رئيس كميته امور خارجي مجلس علياي پارلمان روسيه روز سه‌شنبه گفت، در صورتي كه دوما (مجلس سفلي) استقرار دائم نيروهاي روسي در سوريه را تصويب كند، مجلس عليا نيز توافق را بررسي مي‌كند.

وليعهد سعودي: با ماندن بشار اسد در قدرت مخالفتي نداريم

با گذشت نزديك به شش سال از بحران سوريه، رويكرد حاميان تكفيري‌ها در مورد دولت سوريه تغيير يافته است. پس از اظهارات جان كري، مبني بر مشاركت بشار اسد در انتخابات سوريه، عربستان نيز بر اين مسئله تأكيد كرد. محمد بن نايف، وليعهد عربستان سعودي روز سه شنبه گفت كه كشورش آماده گفت‌وگو با تركيه در خصوص باقي ماندن بشار اسد رئيس‌جمهور سوريه در قدرت است و در اين زمينه مخالفتي ندارد.

به نوشته روزنامه سعودي «الرياض»، بن نايف در سخناني پيش از سفر جمعه گذشته خود به تركيه گفته بود: «اگر تركيه موافق با ماندن بشار اسد بر سر قدرت باشد، ما آماده رايزني در اين زمينه هستيم و در صورت توافق ديدگاه‌هاي دو كشور در اين زمينه با ماندن بشار اسد در قدرت مخالفتي نخواهيم داشت. وي با ستودن روابط كشورش با تركيه گفت كه هر دو كشور از قدرت ويژه‌اي در منطقه برخوردارند وهمكاري و اتحاد آنها، منجر به بهبود اوضاع جهان اسلام خواهد شد. عربستان پيش از اين بر كناره‌گيري بشار اسد از قدرت تاكيد داشت و اين مسئله را تنها راه حل بحران سوريه اعلام كرده بود.

روح‌الله صالحي