۰
چهارشنبه ۳ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۰۳
مقدمه:
توافق جامع و نهایی هسته ای ایران و 5+1 در تاریخ سه شنبه 23تیر 1394(14 ژوئیه 2015) در وین اتریش منعقد شد و پس از انجام تعهدات اولیه طرفین در 16 ژانویه 2016 اجرا شد. اما با گذشت بیش از 16 ماه از انعقاد این توافق, هنوز موانع اساسی در مسیر اجرای تعهدات طرف آمریکایی و طرف های غربی وجود دارد. با وجود اینکه ایران به کلیه تعهدات قراردادی خود پایبند بود و حتی فراتر از توقعات طرف های مقابل! اقدام نمود و این موضوع در گزارشات شش ماهه یوکیو آمانو مورد تایید قرار گرفته است. اما طرف آمریکایی, کاملا متفاوت از دیگر طرف های توافق, گام برمی دارد. اگر چه اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی طرف توافق, تا حدودی در مسیر اجرای برجام گام هایی برداشته اند. اما همواره با موانع آمریکایی روبرو بوده اند.
خیز جمهوریخواهان آمریکایی برای مقابله با برجام:
1. گزینش و انتخاب دونالد ترامپ بعنوان رئیس جمهور آینده آمریکا:
جمهوریخواهان آمریکایی همواره با نگرش جنگ طلبانه ای که دارند( نگرشی که هزینه های هنگفتی را به ملت آمریکا در دوران ریاست جمهوری بوش پسر تحمیل کرد), به دنبال رویکرد یکجانبه گرایی در عرصه معادلات بین المللی بوده اند. رویکردی که به دلیل عدم توجه به دیگر متغیرها, همواره با شکست روبرو بوده است. علیهذا با گزینش و انتخاب فردی که منتقد اصلی سیاست های باراک اوباما در قبال ایران و علی الخصوص توافق هسته ای می باشد, خط و نشان اساسی برای برجام کشیدند. دونالد ترامپ کسی است که از برجام بعنوان بدترین توافق(بدترین معامله تاریخ) ایالت متحده آمریکا یاد کرده است و اولین اولویت خود را پس از ورود به کاخ سفید, پاره کردن! آن می داند. علیهذا در روزهای اخیر شاهد عقب نشینی هایی از مواضع قبلی ترامپ در موضوع برجام از زبان مشاوران و نزدیکان او بوده ایم. شاید علت اصلی این عقب نشینی ها, وقوف نسبی این رئیس جمهور منتخب به عواقب داخلی و بین المللی رویکرد یکجانبه در موضوع برجام و خروج از کمای انتخاباتی! بوده است.
2. تمدید قانون داماتو توسط مجلس نمایندگان به مدت 10 سال:
مجلس نمایندگان آمریکا در واقع بستر احتمالی خروج برجام از دستور کار دولت آینده آمریکا را هموار نموده اند. نمایندگان با تصور اینکه در صورت ابطال برجام, سازوکارهای تحریم همه جانبه ایران باقی بماند, این طرح را تصویب نمودند. در واقع این طرح کاملا مغایر با تعهدات آمریکا در برجام( پیوست 2(رفع تحریم ها) بندهای 4و 5 می ) باشد. در واقع با تصویب این طرح و تصویب احتمالی در سنا و امضاء آن توسط ریاست جمهوری, برجام از سوی آمریکا بصورت یکطرفه نسخ خواهد شد.
3. تصویب طرح ممنوعیت فروش هواپیمای بوئینگ به ایران:
این طرح نیز توسط مجلس نمایندگان آمریکا با 243 رای موافق در برابر 174 رای مخالف به تصویب رسید.البته کاخ سفید در برابر آن موضع گیری نمود و اعلام کرده که آن را وتو خواهد کرد. این طرح معروف به طرح هویزنگا می باشد که توسط بیل هویزنگا( نماینده جمهوریخواه) تهیه شده است. این طرح نیز کاملا مغایر با تعهدات آمریکا در برجام( پیوست 2, ماده 5.1.1) می باشد.
مجلس نمایندگان آمریکا اقدامات دیگری چون تصویب طرح برداشت بیش از 2 میلیارد دلار از دارایی های ایران در آمریکا را به بهانه پرداخت غرامت به بازماندگان حادثه انفجار مقر تفنگداران آمریکایی در لبنان(1983) را داشت که با موضوع برجام در تناقض بود و اصل مصونیت دولت ها در حقوق بین الملل را نیز زیر سوال برد.
نکته: البته این ضعف در اصل برجام وجود دارد که متن شفاف و واحدی جهت برداشتن زیرساخت های تحریم ها وجود ندارد و دولت آمریکا نیز با مباحثی چون تعلیق, توقف و ... در موضوع تحریم ها, تعهدات خود را پذیرفته است و همه این اقدامات در راستای نگه داشتن زیرساخت های تحریم ها می باشد.
بررسی حقوقی برجام از منظر حقوق بین الملل:
در گام نخست می بایست مشخص گردد که برجام یک توافق سیاسی بین چند کشور می باشد یا یک معاهده بین المللی است که برای همه طرف های عضو و غیر عضو لازم الاجرا می باشد.
برجام به دلایل ذیل الذکر یک توافق سیاسی می باشد:
1- لازم الاجرا بودن برجام برای ایران و 5+1: برجام در واقع یک توافق 7 جانبه بوده است که بر روی یک موضوع مشخص(هسته ای) صورت گرفته است و طرفین جهت شفاف سازی و رفع اختلافات در موضوع مورد نظر, تعهداتی را پذیرفته اند. لذا هیچکدام از کشورها به دید یک معاهده بین المللی به آن توجه نکرده اند.
2- عدم تصویب برجام در پارلمان کشورهای عضو: هیچکدام از کشورهای 5+1, برجام را بعنوان یک معاهده بین المللی در پارلمان های خود تصویب نکرده اند. جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل بی اعتمادی به آمریکا, آن را در مجلس بصورت فوق العاده! تصویب نمود.
3- وجود سازوکار حل اختلاف داخلی: اگر برجام بعنوان یک معاهده بین المللی مد نظر قرار می گرفت, رجوع به دیوان بین المللی دادگستری بعنوان رکن قضایی بین المللی, در سازوکار حل اختلافات احتمالی در اولویت قرار می گرفت. اما یک سازوکار داخلی در قالب کمیسیون مشترک, بیانگر جنبه توافق بودن آن می باشد.
4- حصری بودن کشورهای عضو: معاهدات بین المللی معمولا به دلیل فراگیر بودن موضوع و ماهیت آنها, برای عضویت دیگر کشورها در یک بازه زمانی مشخص مفتوح می باشد. اما برجام اصلا چنین ماهیتی نداشته است و صرفا یک توافق سیاسی می باشد که محصور به 7 کشور امضاء کننده می باشد.( رجوع به بند ک مقدمه برجام)
در صورتیکه برجام را یک توافق سیاسی به حساب آورد, فسخ یکجانبه آن از سوی آمریکا بار مسئولیت بین المللی نخواهد داشت. از سویی دیگر پارلمان آمریکا, برجام را یک توافق اجرایی بین دولت اوباما و ایران می داند و رئیس جمهور بعدی را مختار می داند که آن را با ساختار موجود نپذیرد و یا آن را فسخ نماید.
5- عدم شمول کنوانسیون 1969 وین (موضوع معاهدات) در برجام: مواد مختلفی از این کنوانسیون در برجام رعایت نشده است. در موضوعاتی چون لازم الاجرا بودن معاهده, تصویب معاهده, امین معاهده, کشورهای ثالث و ... این تناقض و عدم همخوانی وجود دارد.
برجام و قطعنامه 2231:
اصلی ترین ضمانت اجرایی بین المللی برجام, تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت و لازم الاجرا شدن برجام توسط آن و الزام به لغو تحریم های هسته ای ایران و عدم تمدید و تبدیل تحریم های مذکور در قالب های دیگر می باشد. ماده 25 منشور ملل متحد (اعضاء ملل متحد موافقت می‌نمایند که تصمیمات شورای امنیت را بر طبق این منشور قبول و اجرا نمایند), همه کشورهای عضو را ملزم به قبول و اجرای تصمیمات و قطعنامه های شورای امنیت دانسته است. لذا مخالفت با برجام و عدم اجرای تعهدات در واقع مخالفت با قطعنامه 2231 شورای امنیت و مستلزم مسئولیت بین المللی می باشد.
البته مسئولیت بین المللی می بایست نهایتا توسط شورای امنیت تشخیص و تصویب گردد که حق وتوی ایالت متحده آمریکا, مانع اصلی آن می باشد.
تبعات داخلی فسخ یکجانبه برجام از سوی آمریکایی ها:
یکی از دلایل اصلی و مهم گزینش ترامپ از بین گزینه بد و بدتر! توسط افکار عمومی داخلی آمریکا, انتقاد ترامپ از هزینه های فرامنطقه ای آمریکا در موضوعات جنگ سوریه, عراق, یمن و ائتلاف مقابله با داعش بوده است که اگر این هزینه ها در آمریکا خرج می شد, بسیاری از مشکلات اقتصادی فعلی وجود نداشت.
لذا فسخ یکجانبه برجام, ایجاد چالش فرامنطقه ای جدید فراروی دولت آینده آمریکا خواهد بود و هزینه های جدیدی را به آنها تحمیل خواهد کرد و مانع از وصول درآمدهای احتمالی برجام! خواهد شد.از آنجا که ترامپ یک تاجر می باشد و حساب و کتاب اقتصادی و تجاری بلد است! مسلما از این پیامد برجام استقبال نخواهد کرد.
از سویی دیگر اولویت اصلی ترامپ ساماندهی به سیاست داخلی می باشد. لذا شتابزدگی در موضوع مقابله شفاف با برجام با ادبیات زمان انتخابات, گزینه اولویت دار ترامپ نخواهد بود.(البته ترامپ را باید در کاخ سفید دید تا تحلیلی واقعی از او داشت. ادبیات آمریکایی او در زمان انتخابات هر اقدامی را متصور خواهد کرد!)
تبعات بین المللی فسخ برجام از سوی آمریکایی ها:
1- مقابله با منشور ملل متحد و شورای امنیت(قطعنامه 2231)
2- عدم اجماع بین المللی و همگرایی کشورهای اروپایی(اتحادیه اروپا), روسیه و چین در شکل گیری دور جدیدی از تحریم های بین المللی علیه ایران
3- شکل گیری موج جدیدی از انتقادهای بین المللی علیه آمریکا توسط نهادهای حقوقی بین المللی از جمله جنبش عدم تعهد و سازمان های بین المللی چون آژانس انرژی اتمی, اتحادیه اروپا و ...
4- اجماع و اذعان بین المللی بر اجرای تعهدات هسته ای ایران در موضوع برجام و قرار گرفتن انگشت اتهام به سمت آمریکا
تبعات فسخ برجام بر سیاست خارجی آینده آمریکا:
ترامپ در سیاست خارجی خود از تزدیکی به روسیه سخن می گوید. از آنجا که روسیه بعنوان یک متحد اصلی ایران در موضوع هسته ای و مقابله با داعش در سوریه می باشد, لذا مطمئنا ترامپ با احتیاط بیشتری در این دو حوزه علیه ایران اقدام خواهد کرد. سیاست های ترامپ علیه ایران نمی تواند در مقابل سیاست های روسیه قرار داشته باشد.
از سویی دیگر مقابله با داعش و کاهش هزینه های تحمیلی ایالت متحده در این حوزه, نیازمند تعامل اساسی با بازیگران اصلی سوریه(ایران و روسیه) می باشد. لذا در تقابل با ایران می بایست با احتیاط بیشتری عمل نماید. رویکرد یکجانبه خارج از چارچوب در موضوع برجام, چالش های فی مابین را عمیق تر می نماید و هزینه های بین المللی را افزایش می دهد.
ترامپ برنامه خاصی در سیاست خارجی ندارد و برنامه های او را مشاوران و سیاستمداران جنگ طلب جمهوریخواه تعیین می کنند. گزینه های ترامپ در تشکیل کابینه, چهره هایی کاملا رادیکال, ضد اسلام و ضد ایران می باشند و احتمال اینکه به دنبال ایجاد فشارهای مضاعف بین المللی به ایران باشند, دور از تصور نخواهد بود. علیهذا این موضوع در کوتاه مدت امکان پذیر نمی باشد و یا روش بکارگیری آن مشهود و محسوس نخواهد بود.
از سویی دیگر رژیم غاصب صهیونیستی نیز تمایل به حفظ برجام و اعمال فشارها و تحریم های بیشتر به ایران می باشد و این موضوع در تماس تلفنی بنیامین نتانیاهو با ترامپ مطرح شده است. لذا با قدرت و نفوذی که لابی صهیونیستی در آمریکا دارد, حفظ برجام قابل تصور خواهد بود. اما مطمئنا ساختار موجود آن با تغییراتی روبرو خواهد شد و موضوعات جدیدی زیرفصل آن قرار خواهد گرفت.
رویکرد احتمالی ج.ا.ا در برابر یکجانبه گرایی آمریکا در برجام:
رویکرد تقابلی ج.ا.ا در برابر یکجانبه گرایی آمریکا در برجام, نقش تعیین کننده و راهبردی خواهد داشت.مسلما ج.ا.ا در برابر این رویکردهای تقابلی و خارج ار چارچوب, گزینه های بسیاری خواهد داشت و در مواقع لزوم, روی میز خواهد آورد. رویکردهای احتمالی ایران, باعث اعمال فشارهای منطقه ای و بین المللی به آمریکا خواهد شد. رویکردهای احتمالی ایران عبارتند از:
1- آتش زدن برجام(به گفته مقام معظم رهبری(مد ظله العالی))
2- از سرگیری فعالیت های هسته ای و تولید اورانیوم غنی شده 20%
3- افزایش تعداد سانتریفوژهای نسل 2و3 الی 8
4- بازسازی آب سنگین اراک و از سر گیری فعالیت ها در نطنز و فردو و ...
در واقع یک شکست سیاسی بین المللی برای ایالت متحده خواهد بود و دیگر نخواهد نتوانست با اتخاذ دیپلماسی بین المللی, همراهی کشورهای اروپایی و ... را در تقابل با ج.ا.ا داشته باشد.از سویی دیگر ج.ا.ا فعالیت های اقتصادی و سیاسی خود را با کشورهای اروپایی, آسیایی و آمریکایی خواهد داشت.
نتیجه:
بازنده اصلی فسخ یکجانبه برجام در سطوح داخلی و بین المللی ایالت متحده آمریکا خواهد بود. تقابل با برجام, به نوعی مقابله با سیاست های کلان بین المللی در حوزه مبارزه با تروریسم, منع گسترش تسلیحات هسته ای(NPT), تجارت بین الملل, انرژی(نفت و گاز) و ... می باشد. لذا برای کشوری با بیش از 20 تریلیون دلار بدهی خارجی, قرار گرفتن در چنین موضعی خودکشی سیاسی می باشد. از سویی دیگر رویکردهای راهبردی بین المللی شفاف و تاثیرگذار ج.ا.ا در مباحث هسته ای, اقتصادی, امنیتی, مبارزه با تروریسم و ..., پیامدهای بین المللی این موضع آمریکا را صد چندان خواهد کرد. سیاستمداران آمریکا با وقوف بر این موضوع, اصل احتیاط را مد نظر قرار خواهند داد و از انجام و ارتکاب خطاهای راهبردی در این مقطع زمانی خودداری خواهند کرد. علیهذا تغییر رویکردها و ایجاد موانع محتوایی و ساختاری در روند اجرای برجام, دور از ذهن نخواهد بود و دولت آینده با این برنامه در موضوع برجام ورود خواهد کرد.
منابع:
1. www.farsnews.ir
2. www.tabnak.ir
3. www.tasnim.com
انتهای متن/
توافق جامع و نهایی هسته ای ایران و 5+1 در تاریخ سه شنبه 23تیر 1394(14 ژوئیه 2015) در وین اتریش منعقد شد و پس از انجام تعهدات اولیه طرفین در 16 ژانویه 2016 اجرا شد. اما با گذشت بیش از 16 ماه از انعقاد این توافق, هنوز موانع اساسی در مسیر اجرای تعهدات طرف آمریکایی و طرف های غربی وجود دارد. با وجود اینکه ایران به کلیه تعهدات قراردادی خود پایبند بود و حتی فراتر از توقعات طرف های مقابل! اقدام نمود و این موضوع در گزارشات شش ماهه یوکیو آمانو مورد تایید قرار گرفته است. اما طرف آمریکایی, کاملا متفاوت از دیگر طرف های توافق, گام برمی دارد. اگر چه اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی طرف توافق, تا حدودی در مسیر اجرای برجام گام هایی برداشته اند. اما همواره با موانع آمریکایی روبرو بوده اند.
خیز جمهوریخواهان آمریکایی برای مقابله با برجام:
1. گزینش و انتخاب دونالد ترامپ بعنوان رئیس جمهور آینده آمریکا:
جمهوریخواهان آمریکایی همواره با نگرش جنگ طلبانه ای که دارند( نگرشی که هزینه های هنگفتی را به ملت آمریکا در دوران ریاست جمهوری بوش پسر تحمیل کرد), به دنبال رویکرد یکجانبه گرایی در عرصه معادلات بین المللی بوده اند. رویکردی که به دلیل عدم توجه به دیگر متغیرها, همواره با شکست روبرو بوده است. علیهذا با گزینش و انتخاب فردی که منتقد اصلی سیاست های باراک اوباما در قبال ایران و علی الخصوص توافق هسته ای می باشد, خط و نشان اساسی برای برجام کشیدند. دونالد ترامپ کسی است که از برجام بعنوان بدترین توافق(بدترین معامله تاریخ) ایالت متحده آمریکا یاد کرده است و اولین اولویت خود را پس از ورود به کاخ سفید, پاره کردن! آن می داند. علیهذا در روزهای اخیر شاهد عقب نشینی هایی از مواضع قبلی ترامپ در موضوع برجام از زبان مشاوران و نزدیکان او بوده ایم. شاید علت اصلی این عقب نشینی ها, وقوف نسبی این رئیس جمهور منتخب به عواقب داخلی و بین المللی رویکرد یکجانبه در موضوع برجام و خروج از کمای انتخاباتی! بوده است.
2. تمدید قانون داماتو توسط مجلس نمایندگان به مدت 10 سال:
مجلس نمایندگان آمریکا در واقع بستر احتمالی خروج برجام از دستور کار دولت آینده آمریکا را هموار نموده اند. نمایندگان با تصور اینکه در صورت ابطال برجام, سازوکارهای تحریم همه جانبه ایران باقی بماند, این طرح را تصویب نمودند. در واقع این طرح کاملا مغایر با تعهدات آمریکا در برجام( پیوست 2(رفع تحریم ها) بندهای 4و 5 می ) باشد. در واقع با تصویب این طرح و تصویب احتمالی در سنا و امضاء آن توسط ریاست جمهوری, برجام از سوی آمریکا بصورت یکطرفه نسخ خواهد شد.
3. تصویب طرح ممنوعیت فروش هواپیمای بوئینگ به ایران:
این طرح نیز توسط مجلس نمایندگان آمریکا با 243 رای موافق در برابر 174 رای مخالف به تصویب رسید.البته کاخ سفید در برابر آن موضع گیری نمود و اعلام کرده که آن را وتو خواهد کرد. این طرح معروف به طرح هویزنگا می باشد که توسط بیل هویزنگا( نماینده جمهوریخواه) تهیه شده است. این طرح نیز کاملا مغایر با تعهدات آمریکا در برجام( پیوست 2, ماده 5.1.1) می باشد.
مجلس نمایندگان آمریکا اقدامات دیگری چون تصویب طرح برداشت بیش از 2 میلیارد دلار از دارایی های ایران در آمریکا را به بهانه پرداخت غرامت به بازماندگان حادثه انفجار مقر تفنگداران آمریکایی در لبنان(1983) را داشت که با موضوع برجام در تناقض بود و اصل مصونیت دولت ها در حقوق بین الملل را نیز زیر سوال برد.
نکته: البته این ضعف در اصل برجام وجود دارد که متن شفاف و واحدی جهت برداشتن زیرساخت های تحریم ها وجود ندارد و دولت آمریکا نیز با مباحثی چون تعلیق, توقف و ... در موضوع تحریم ها, تعهدات خود را پذیرفته است و همه این اقدامات در راستای نگه داشتن زیرساخت های تحریم ها می باشد.
بررسی حقوقی برجام از منظر حقوق بین الملل:
در گام نخست می بایست مشخص گردد که برجام یک توافق سیاسی بین چند کشور می باشد یا یک معاهده بین المللی است که برای همه طرف های عضو و غیر عضو لازم الاجرا می باشد.
برجام به دلایل ذیل الذکر یک توافق سیاسی می باشد:
1- لازم الاجرا بودن برجام برای ایران و 5+1: برجام در واقع یک توافق 7 جانبه بوده است که بر روی یک موضوع مشخص(هسته ای) صورت گرفته است و طرفین جهت شفاف سازی و رفع اختلافات در موضوع مورد نظر, تعهداتی را پذیرفته اند. لذا هیچکدام از کشورها به دید یک معاهده بین المللی به آن توجه نکرده اند.
2- عدم تصویب برجام در پارلمان کشورهای عضو: هیچکدام از کشورهای 5+1, برجام را بعنوان یک معاهده بین المللی در پارلمان های خود تصویب نکرده اند. جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل بی اعتمادی به آمریکا, آن را در مجلس بصورت فوق العاده! تصویب نمود.
3- وجود سازوکار حل اختلاف داخلی: اگر برجام بعنوان یک معاهده بین المللی مد نظر قرار می گرفت, رجوع به دیوان بین المللی دادگستری بعنوان رکن قضایی بین المللی, در سازوکار حل اختلافات احتمالی در اولویت قرار می گرفت. اما یک سازوکار داخلی در قالب کمیسیون مشترک, بیانگر جنبه توافق بودن آن می باشد.
4- حصری بودن کشورهای عضو: معاهدات بین المللی معمولا به دلیل فراگیر بودن موضوع و ماهیت آنها, برای عضویت دیگر کشورها در یک بازه زمانی مشخص مفتوح می باشد. اما برجام اصلا چنین ماهیتی نداشته است و صرفا یک توافق سیاسی می باشد که محصور به 7 کشور امضاء کننده می باشد.( رجوع به بند ک مقدمه برجام)
در صورتیکه برجام را یک توافق سیاسی به حساب آورد, فسخ یکجانبه آن از سوی آمریکا بار مسئولیت بین المللی نخواهد داشت. از سویی دیگر پارلمان آمریکا, برجام را یک توافق اجرایی بین دولت اوباما و ایران می داند و رئیس جمهور بعدی را مختار می داند که آن را با ساختار موجود نپذیرد و یا آن را فسخ نماید.
5- عدم شمول کنوانسیون 1969 وین (موضوع معاهدات) در برجام: مواد مختلفی از این کنوانسیون در برجام رعایت نشده است. در موضوعاتی چون لازم الاجرا بودن معاهده, تصویب معاهده, امین معاهده, کشورهای ثالث و ... این تناقض و عدم همخوانی وجود دارد.
برجام و قطعنامه 2231:
اصلی ترین ضمانت اجرایی بین المللی برجام, تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت و لازم الاجرا شدن برجام توسط آن و الزام به لغو تحریم های هسته ای ایران و عدم تمدید و تبدیل تحریم های مذکور در قالب های دیگر می باشد. ماده 25 منشور ملل متحد (اعضاء ملل متحد موافقت می‌نمایند که تصمیمات شورای امنیت را بر طبق این منشور قبول و اجرا نمایند), همه کشورهای عضو را ملزم به قبول و اجرای تصمیمات و قطعنامه های شورای امنیت دانسته است. لذا مخالفت با برجام و عدم اجرای تعهدات در واقع مخالفت با قطعنامه 2231 شورای امنیت و مستلزم مسئولیت بین المللی می باشد.
البته مسئولیت بین المللی می بایست نهایتا توسط شورای امنیت تشخیص و تصویب گردد که حق وتوی ایالت متحده آمریکا, مانع اصلی آن می باشد.
تبعات داخلی فسخ یکجانبه برجام از سوی آمریکایی ها:
یکی از دلایل اصلی و مهم گزینش ترامپ از بین گزینه بد و بدتر! توسط افکار عمومی داخلی آمریکا, انتقاد ترامپ از هزینه های فرامنطقه ای آمریکا در موضوعات جنگ سوریه, عراق, یمن و ائتلاف مقابله با داعش بوده است که اگر این هزینه ها در آمریکا خرج می شد, بسیاری از مشکلات اقتصادی فعلی وجود نداشت.
لذا فسخ یکجانبه برجام, ایجاد چالش فرامنطقه ای جدید فراروی دولت آینده آمریکا خواهد بود و هزینه های جدیدی را به آنها تحمیل خواهد کرد و مانع از وصول درآمدهای احتمالی برجام! خواهد شد.از آنجا که ترامپ یک تاجر می باشد و حساب و کتاب اقتصادی و تجاری بلد است! مسلما از این پیامد برجام استقبال نخواهد کرد.
از سویی دیگر اولویت اصلی ترامپ ساماندهی به سیاست داخلی می باشد. لذا شتابزدگی در موضوع مقابله شفاف با برجام با ادبیات زمان انتخابات, گزینه اولویت دار ترامپ نخواهد بود.(البته ترامپ را باید در کاخ سفید دید تا تحلیلی واقعی از او داشت. ادبیات آمریکایی او در زمان انتخابات هر اقدامی را متصور خواهد کرد!)
تبعات بین المللی فسخ برجام از سوی آمریکایی ها:
1- مقابله با منشور ملل متحد و شورای امنیت(قطعنامه 2231)
2- عدم اجماع بین المللی و همگرایی کشورهای اروپایی(اتحادیه اروپا), روسیه و چین در شکل گیری دور جدیدی از تحریم های بین المللی علیه ایران
3- شکل گیری موج جدیدی از انتقادهای بین المللی علیه آمریکا توسط نهادهای حقوقی بین المللی از جمله جنبش عدم تعهد و سازمان های بین المللی چون آژانس انرژی اتمی, اتحادیه اروپا و ...
4- اجماع و اذعان بین المللی بر اجرای تعهدات هسته ای ایران در موضوع برجام و قرار گرفتن انگشت اتهام به سمت آمریکا
تبعات فسخ برجام بر سیاست خارجی آینده آمریکا:
ترامپ در سیاست خارجی خود از تزدیکی به روسیه سخن می گوید. از آنجا که روسیه بعنوان یک متحد اصلی ایران در موضوع هسته ای و مقابله با داعش در سوریه می باشد, لذا مطمئنا ترامپ با احتیاط بیشتری در این دو حوزه علیه ایران اقدام خواهد کرد. سیاست های ترامپ علیه ایران نمی تواند در مقابل سیاست های روسیه قرار داشته باشد.
از سویی دیگر مقابله با داعش و کاهش هزینه های تحمیلی ایالت متحده در این حوزه, نیازمند تعامل اساسی با بازیگران اصلی سوریه(ایران و روسیه) می باشد. لذا در تقابل با ایران می بایست با احتیاط بیشتری عمل نماید. رویکرد یکجانبه خارج از چارچوب در موضوع برجام, چالش های فی مابین را عمیق تر می نماید و هزینه های بین المللی را افزایش می دهد.
ترامپ برنامه خاصی در سیاست خارجی ندارد و برنامه های او را مشاوران و سیاستمداران جنگ طلب جمهوریخواه تعیین می کنند. گزینه های ترامپ در تشکیل کابینه, چهره هایی کاملا رادیکال, ضد اسلام و ضد ایران می باشند و احتمال اینکه به دنبال ایجاد فشارهای مضاعف بین المللی به ایران باشند, دور از تصور نخواهد بود. علیهذا این موضوع در کوتاه مدت امکان پذیر نمی باشد و یا روش بکارگیری آن مشهود و محسوس نخواهد بود.
از سویی دیگر رژیم غاصب صهیونیستی نیز تمایل به حفظ برجام و اعمال فشارها و تحریم های بیشتر به ایران می باشد و این موضوع در تماس تلفنی بنیامین نتانیاهو با ترامپ مطرح شده است. لذا با قدرت و نفوذی که لابی صهیونیستی در آمریکا دارد, حفظ برجام قابل تصور خواهد بود. اما مطمئنا ساختار موجود آن با تغییراتی روبرو خواهد شد و موضوعات جدیدی زیرفصل آن قرار خواهد گرفت.
رویکرد احتمالی ج.ا.ا در برابر یکجانبه گرایی آمریکا در برجام:
رویکرد تقابلی ج.ا.ا در برابر یکجانبه گرایی آمریکا در برجام, نقش تعیین کننده و راهبردی خواهد داشت.مسلما ج.ا.ا در برابر این رویکردهای تقابلی و خارج ار چارچوب, گزینه های بسیاری خواهد داشت و در مواقع لزوم, روی میز خواهد آورد. رویکردهای احتمالی ایران, باعث اعمال فشارهای منطقه ای و بین المللی به آمریکا خواهد شد. رویکردهای احتمالی ایران عبارتند از:
1- آتش زدن برجام(به گفته مقام معظم رهبری(مد ظله العالی))
2- از سرگیری فعالیت های هسته ای و تولید اورانیوم غنی شده 20%
3- افزایش تعداد سانتریفوژهای نسل 2و3 الی 8
4- بازسازی آب سنگین اراک و از سر گیری فعالیت ها در نطنز و فردو و ...
در واقع یک شکست سیاسی بین المللی برای ایالت متحده خواهد بود و دیگر نخواهد نتوانست با اتخاذ دیپلماسی بین المللی, همراهی کشورهای اروپایی و ... را در تقابل با ج.ا.ا داشته باشد.از سویی دیگر ج.ا.ا فعالیت های اقتصادی و سیاسی خود را با کشورهای اروپایی, آسیایی و آمریکایی خواهد داشت.
نتیجه:
بازنده اصلی فسخ یکجانبه برجام در سطوح داخلی و بین المللی ایالت متحده آمریکا خواهد بود. تقابل با برجام, به نوعی مقابله با سیاست های کلان بین المللی در حوزه مبارزه با تروریسم, منع گسترش تسلیحات هسته ای(NPT), تجارت بین الملل, انرژی(نفت و گاز) و ... می باشد. لذا برای کشوری با بیش از 20 تریلیون دلار بدهی خارجی, قرار گرفتن در چنین موضعی خودکشی سیاسی می باشد. از سویی دیگر رویکردهای راهبردی بین المللی شفاف و تاثیرگذار ج.ا.ا در مباحث هسته ای, اقتصادی, امنیتی, مبارزه با تروریسم و ..., پیامدهای بین المللی این موضع آمریکا را صد چندان خواهد کرد. سیاستمداران آمریکا با وقوف بر این موضوع, اصل احتیاط را مد نظر قرار خواهند داد و از انجام و ارتکاب خطاهای راهبردی در این مقطع زمانی خودداری خواهند کرد. علیهذا تغییر رویکردها و ایجاد موانع محتوایی و ساختاری در روند اجرای برجام, دور از ذهن نخواهد بود و دولت آینده با این برنامه در موضوع برجام ورود خواهد کرد.
منابع:
1. www.farsnews.ir
2. www.tabnak.ir
3. www.tasnim.com
انتهای متن/
مرجع : خبرگزاری فارس
کد مطلب : ۵۸۵۹۳۰
منتخب
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۸ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
