اهمیت راهبردی «الباب» در شمال سوریه

شهر الباب در شمال سوریه و ۳۸ کیلومتری از شهر حلب واقع شده است. ساکنان شهر الباب کشاورز، صنعتگر و تاجر هستند و محصولات لبنی به دیگر شهرهای سوریه صادر می کنند.

شهر الباب از شهرهای قدیمی و تاریخی سوریه و متعلق به زمان رومی هاست. این شهر پنج منطقه اصلی شامل؛ باب القدیم، منطقه شمالی، منطقه غربی، شرقی و جنوبی است که در هر یک از این مناطق، محله هایی قرار دارند. بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ تعداد ساکنان آن ۳۰۰۸۸۹ نفر بوده است.

بر اساس آمار سال ۲۰۱۱ حدود صد هزار نفر در این شهر بودند و به علت اینکه در مقایسه با دیگر مناطق از آرامش برخوردار بود تعدادی از آوارگان از مناطق دیگر حلب به آنجا رفتند. امروزه بر اساس گزارش رسانه ها، بیشتر ساکنان آن را اعراب سنی و اقلیت کُرد تشکیل می دهند. در سال ۲۰۱۲ نیروهای دولتی از آن خارج شدند و شورشیان بر آن مسلط شدند و در ژانویه ۲۰۱۴ نیز تروریستهای تکفیری داعش بر آن مسلط شدند. اما بر اساس آخرین گزارش رسانه ها سرکرده های داعشی از این شهر خارج و به سوی الرقه رفته اند.

از نوامبر ۲۰۱۵ هنگامی که ارتش سوریه فرودگاه نظامی کویرس را پس گرفت در ده کیلومتری جنوب شهر الباب قرار گرفت همواره حملات هوایی از سوی ارتش سوریه به مواضع داعش در این شهر می شد اما سیطره بر آن اولویت نبود و ارجحیت با بازپس گیری حلب بود. ش
شهر الباب هم اکنون از اهمیت زیادی برای طرفهایی مانند ترکیه و گروههای مسلح وابسته به آن، کردها و ارتش سوریه برخوردار شده است
هر الباب هم اکنون از اهمیت زیادی برای طرفهایی مانند ترکیه و گروههای مسلح وابسته به آن، کردها و ارتش سوریه برخوردار شده است.

ترکیه در آگوست گذشته عملیات موسوم به سپر فرات را با کمک گروههای مسلح وابسته به خود آغاز کرد و بر شهر جرابلس مسلط شد و به سوی جنوب و غرب حرکت کرد. آنگونه که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفته بود هدف پاکسازی ۵ هزار کیلومتر مربع و ایجاد مناطق امن برای آوارگان بود. هدف ترکیه ملحق کردن شهر الباب که در حال حاضر تحت اشغال داعش است به منطقه امن مذکور است و تانکها و جنگنده های خود را به یاری گروه موسوم به ارتش آزاد مورد حمایت خود فرستاده است. ترکیه هدف خود را الباب و در ادامه شهر منبج دانسته بود.

زمانی که ترکیه به اطراف شهر الباب رسید به ناگاه با خط قرمز سوریه روبرو شد. الباب در واقع عرصه قدرت نمایی طرفها در جبهه شمال سوریه است
الباب در واقع عرصه قدرت نمایی طرفها در جبهه شمال سوریه است
. پیام هایی که قبلا به ترکیه از سوی طرفهای موثر صادر شده بود مفادش نهی آنکارا از نزدیک شدن به شهر الباب بود. در ماه اکتبر زمانی که جنگنده های ترکیه یک روستا را بمباران کردند و تعدادی از غیرنظامیان کشته شدند؛ ارتش سوریه با صدور بیانیه ای به جنگنده های ترکیه درباره تکرار این قبیل حملات هشدار داد. متعاقب آن با ورود نیروهای زرهی ترکیه درباره تبعات این اقدامات ترکیه به آنکارا هشدار داد.

مقامات ترکیه زمانی که گروههای مسلح غزوه موسوم به ابوعمر سراقب در حلب را به راه انداختند به موفقیت این تحرک این گروهها امید زیادی بستند و گمان می کردند که دمشق و همپیمانان آن در حلب گرفتار می شوند و موضوع شهر الباب در حاشیه قرار می گیرد و از اولویت های آنها خارج خواهد شد و راه برای ترکیه برای ورود به الباب هموار خواهد شد اما با شکست این تحرکات گروههای مسلح، ورق برگشت.

موضوعی که آشکار شده، این است که الباب لقمه آسانی برای ترکیه و همپیمانان آن نخواهد بود. تحولات در اطراف شهر الباب در شمال سوریه زمینه را برای احتمالات جدید که نمی توان تبعات آن را پیش بینی کرد، ایجاد کرده است. ترکیه، ارتش سوریه را متهم به حمله به نیروهای خود در اطراف شهر الباب و کشته و زخمی کردن شماری از نظامیان خود کرد.

هر چند دمشق در این باره موضعی در تکذیب یا تایید آن اتخاذ نکرد اما اینکه این واقعه در روزی رخ داد که جنگنده روسی از سوی جنگنده ترکیه ای در سال گذشته سرنگون شده بود، قابل تامل است.

بر اساس گزارش رسانه ها، این گرچه اولین برخورد ارتش سوریه با نیروهای ترکیه که دمشق آنها را اشغالگر می داند از زمان شروع عملیات موسوم به سپر فرات محسوب می شود اما اولین تماس این دو در جریان جنگ سوریه نیست. ارتش سوریه با این حرکت نشان داد که تهدید چندی قبل ضد ترکیه جدی است.

به نظر می رسد که
اوضاع در اطراف شهر الباب آبستن تحولات جدید است
اوضاع در اطراف شهر الباب آبستن تحولات جدید است. تحولات یا باید از طریق تفاهم با طرفهای موثر در سوریه حل و فصل شود یا درگیری نظامی.

به اعتقاد تحلیلگران به نظر نمی رسد که روسها تاکنون چراغ سبزی به ترکیه برای ورود به شهر الباب داده باشند. گفتگوهایی که میان روسها و ترکها در ماه گذشته درباره شهر الباب برگزار شده بود نتیجه به دنبال نداشت. از سویی مواضع آمریکایی ها نیز مبهم است و به دنبال راه وسطی میان کردها و ترکیه هستند تا هم آنکارا راضی شود و هم کردها نرنجند.

ترکیه هم اکنون از سویی با پیشروی های نیروهای کُرد سوری روبرو است و از سویی موضع محکم و خط قرمز قوی دمشق را مقابل خود دارد. سناریو زمانی برای آنکارا بدتر خواهد شد که نوعی هماهنگی میان دمشق و کردها ایجاد شود به ویژه که در برخی از روستاهای غرب شهر، رسانه ها از نوعی هماهنگی میان ارتش سوریه و نیروهای کرد سوری خبر داده اند.

این در حالی است که رسانه ها از اقدامات ارتش سوریه و همپیمانانش در حرکت به سوی شهر الباب و آزاد سازی ۲۰ روستا از جمله بابنس، تل شعیر، حلیصه، الشیخ کیف، جوبه، النیربیه در حومه شمال شرقی حلب پس از درگیری شدید با داعش خبر داده اند.

منابع وابسته به ارتش سوریه به پیشروی به سوی شرق یعنی شهر الباب با هدف ممانعت از پیشروی نیروهای سپر فرات مورد حمایت ترکیه به سوی این شهر اشاره کرده اند.

به اعتقاد تحلیلگران، تحولات اوضاع خطرناک است. اگر اردوغان تصمیم به واکنش به حمله ای که از سوی ارتش سوریه شد، بگیرد؛ خود و کشورش را به سوی تحولات غیرقابل پیش بینی کشانده است به ویژه که هم اکنون با چالش های فراوانی در جبهه داخلی و خارجی روبرو است.

سامانه های اس ۳۰۰ و ۴۰۰ روسیه در سوریه مستقر است و در کمین هر جنگنده مهاجم به نیروهای دولتی سوریه خواهد بود. واکنش نظامی از سوی ترکیه به نفع هیچ طرفی نیست و از این رو برگزاری مذاکرات میان سیاستمداران و نظامیان و توافق درباره راهی که بحران را فروکش کند، منطقی به نظر می رسد.

به هر حال هم اکنون ارتش سوریه، کردها و ترکیه به همراه گروههای وابسته به خود به دنبال تسلط بر شهر راهبردی الباب هستند. از سویی نباید از یاد برد که الباب یکی از مراکز مهم داعش در حومه شرقی حلب است. جدای از آن دمشق هرگز نمی خواهد که شهر الباب به دست گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه بیفتد و با مشکلات جدیدی از ناحیه این گروه روبرو شود.

از نگاه برخی از تحلیلگران، موضع آنکارا در قبال دوستی با مسکو مبهم است و به اعتقاد این دسته از ناظران امور، اردوغان از مشکلات میان روسیه و اتحادیه اروپا و آمریکا بهره می برد.

از دید برخی دیگر از تحلیلگران به نوعی در جنگ بر سر تصاحب شهر الباب هم مبارزه با تروریسم یعنی داعش مطرح است از سویی کردهای سوریه که آنکارا چشم دیدن آنها را ندارد و از سویی ارتش سوریه که همپیمان روسیه است.

در این میان اگر کردها بر این شهر مسلط شوند آمریکا باید میان ترکیه و کردها انتخاب کند. اگر ارتش آزاد سوریه مورد حمایت آنکارا بر این شهر مسلط شود که مشکلات جدید برای دمشق ایجاد خواهد شد اگر آنکارا دست به اقدام نظامی بزند از خطوط قرمز می گذرد و تبعات غیرقابل پیش بینی ایجاد می شود.

به هر حال باید منتظر تحولات روزهای آتی در شمال سوریه به ویژه شهر راهبردی الباب ماند تا مشخص شود که سرنوشت این شهر چه خواهد شد.