۰
يکشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۲۳
چکیده
گفتمان اسلام سیاسی، در طول حیات خود تجربیات متفاوتی را در کشورهای اسلامی رقم زده که مهم‌ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی در ایران 1979 و تلاش جنبش اخوان‌المسلمین مصر برای به‌دست‌گیری قدرت به‌گونه‌ای دموکراتیک در سال 2012 بوده است. انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به پیروزی رسید و توانست خود را بر ذهن و زبان مردم هژمون سازد؛ اما اخوان‌المسلمین که سابقة بیشتری در مبارزه دارد، در طول فعالیت خود برای کسب قدرت در مصر و دیگر کشورهای عربی، همواره ناکام بوده است. بررسی چرایی موفقیت انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و ناکامی جنبش اخوان‌المسلمین مابین سال‌های 2012-2014 در مصر، دو قرائت همسان از اسلام سیاسی است که هدف این مقاله است. پرسشی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که تجربة گفتمان اسلام سیاسی در ایران چه نقاط قوتی داشته که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل نداشتن آنها طی فعالیت سیاسی خود، در دستیابی به قدرت ناکام بوده است. یافته‌های این مقاله که بر اساس روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌دست آمده، گویای آن است که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل تأکید بر دانش التقاطی، نداشتن دال برتری همچون رهبری امام خمینی (ره)، نشانه‌ای چون ولایت فقیه و ناتوانی در کنترل مراکز ساختاری قدرت همانند ارتش و نیروهای امنیتی پیشین نتوانست در جریان تحولات سیاسی مصر 2012-2013 حاکمیت خود را در عرصة سیاسی مصر حفظ کند و در نتیجه، در مواجهه با بحران‌های سیاسی و مداخلة نظامیان در سیاست ناکام مانده، به‌حاشیه رفت.
آقاگل‌زاده، ف. و غیاثیان، م.س. (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان». زبان و زبان‌شناسی. ش 3. پیاپی 5.
بهروزلک، غ.ر. (1384). «ویژگی‌های مکتب سیاسی امام خمینی چیست؟». مجلات فرهنگی، اجتماعی پرسمان. ش 33.
تاجیک، م.ر. (1383). گفتمان،پادگفتمانوسیاست. تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
حلبی، ع.ا. (1371). تاریخ نهضت‌هایدینی سیاسی معاصر. تهران: انتشارات بهبهانی.
خمینی، ر.ا (1378). صحیفة امام، ج 1 و 18، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دانل، د. (1380). مقدمه‌ای بر نظریة گفتمان. ترجمة حسینعلی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
دکمجیان، ه. (1377). جنبش‌های اسلامی در جهان غرب. ترجمة حمید احمدی. نشر کیهان.
رجایی، ف. (1381). اندیشة سیاسی معاصر در جهان عرب. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
سلطانی، ع.ا. (1383). «تحلیل گفتمان به‌مثابة نظریه و روش». نشریة علوم سیاسی. ش 28.
سمیعی اصفهانی، ع.ر. و میرالی، س. (1392). «پره‌توریانیسم؛ الگویی نظری برای تبیین خشونت سیاسی مصر پساانقلابی». فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام. س 3. ش 2. پیاپی 7. تابستان.
عنایت، ح. (1372). اندیشة سیاسی در اسلام معاصر. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات خوارزمی.
فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
محمودیان، م. (1391). «جنبش اخوان‌المسلمین و آیندة سیاست خارجی مصر». فصلنامة مطالعات منطقه‌ای. دورة 15. ش 55. بهار.
مسعود‌نیا، ح. (1391). «بررسی عوامل سقوط رژیم حسنی‌مبارک و چشم‌انداز تحولات کشور مصر». دانش سیاسی. دورة 8، ش 15. تابستان.
منوچهری، ع. (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1374). اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی. تبیان. دفتر پنجم. چ 5. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نظری، ع.ا. (1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات شابک.
یارمحمدی، ل.ا. (۱۳۸۳). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
یورگنسن، م. و لوییز، ف. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
ب) خارجی.
20. Gerbaudo, P. (2103). "The Roots of the Coup".Social Justice. Vol. 39. No. 1.
21. Houdaiby, I. (2013). "From Prison to Palace: the Muslim Brotherhood’s Challenges and Responses in Post-Revolution Egypt". No. 117. February 2013.
22. Jeremy, S. (2104). "Egypt: Background and U.S. Relations, Congressional Research Service". January 10.
23. Kumar, P. (2013). Post- Morsi Egypt: Saudi Maneuvering and Iranian". Dilemma. September 27. Institute for Defense Studies & Analyses (IDSA). Vol. 5.No. 6.
24. Laclau, L. )1990(. New Reflections on the Revolution of Our Time. London: verso
25. Munson, Z. (2001). "Islamic Mobilization: Social Movement Theory and the Egyptian Muslim Brotherhood". The Sociological Quarterly.42 (4).
26. Roll, S. (2013).Egypt: The Failure of the Muslim Brotherhood. was published by SWP on 02 July 2013.
27. Sasnal, P. (2103). "Strange Coup d’Etat: The Army’s Removal of the Egyptian President". International Affairs. No. 74 (527). 5 July.
28. Schafer, P. (2103). "Egypt after Morsi". Foreign Policy. Vol. 1. No. 9.
ج) اینترنتی
29. امامی، ح. (1392). «تحلیل گفتمان». تارنمای راسخون. مشاهده در تاریخ 15/10/1392، از
http://www.rasekhoon.net/article/show-7159.aspx
30. برزگر، ک. (1391). «فرصتی که مرسی از دست داد». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 11/10/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
31. برقعی مدرسی، م.ب. (1392). «تحلیل انتقادی گفتمان به‌مثابة یک روش». تارنمای پژوهشی تحلیل گفتمان. مشاهده در تاریخ 11/11/1392، از
http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart
32. ذوالفقاری، م. (1392). «بررسی انشعاب‌های اخوان‌المسلمین مصر». سایت تحلیلی برهان. مشاهده در تاریخ 12/11/1392، از
http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id
33. راکبیان، ر. (1392). «چرایی شکست اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 8/11/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
34. ملازهی، ن. (1391). «علل و زمینه‌های رویش جنبش اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای تحلیلی ملی- مذهبی. مشاهده در تاریخ 20/11/1392، از
www.fride.org/descarga/WP_117
35. موسوی کاشمری، س.م. (1390). « نقش ایمان در حل مشکلات بشر از نگاه امام خمینی». مشاهده در تاریخ 4/11/1392، از
http://www.tahlilegofteman.blogfa.com/post/پیروزی و ناکامی گفتمان اسلام سیاسی (تجربه‌ای متفاوت در ایران 1979 و مصر2012)
فصلنامه سیاست
مقاله 2، دوره 45، شماره 2، تابستان 1394، صفحه 269-287 XML اصل مقاله (306 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
علیرضا سمیعی اصفهانی 1 ؛ امران کیانی2
1استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
2دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
چکیده
گفتمان اسلام سیاسی، در طول حیات خود تجربیات متفاوتی را در کشورهای اسلامی رقم زده که مهم‌ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی در ایران 1979 و تلاش جنبش اخوان‌المسلمین مصر برای به‌دست‌گیری قدرت به‌گونه‌ای دموکراتیک در سال 2012 بوده است. انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به پیروزی رسید و توانست خود را بر ذهن و زبان مردم هژمون سازد؛ اما اخوان‌المسلمین که سابقة بیشتری در مبارزه دارد، در طول فعالیت خود برای کسب قدرت در مصر و دیگر کشورهای عربی، همواره ناکام بوده است. بررسی چرایی موفقیت انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و ناکامی جنبش اخوان‌المسلمین مابین سال‌های 2012-2014 در مصر، دو قرائت همسان از اسلام سیاسی است که هدف این مقاله است. پرسشی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که تجربة گفتمان اسلام سیاسی در ایران چه نقاط قوتی داشته که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل نداشتن آنها طی فعالیت سیاسی خود، در دستیابی به قدرت ناکام بوده است. یافته‌های این مقاله که بر اساس روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌دست آمده، گویای آن است که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل تأکید بر دانش التقاطی، نداشتن دال برتری همچون رهبری امام خمینی (ره)، نشانه‌ای چون ولایت فقیه و ناتوانی در کنترل مراکز ساختاری قدرت همانند ارتش و نیروهای امنیتی پیشین نتوانست در جریان تحولات سیاسی مصر 2012-2013 حاکمیت خود را در عرصة سیاسی مصر حفظ کند و در نتیجه، در مواجهه با بحران‌های سیاسی و مداخلة نظامیان در سیاست ناکام مانده، به‌حاشیه رفت.
کلیدواژه ها
اخوان‌المسلمین؛ اسلام سیاسی؛ انقلاب اسلامی ایران؛ تحلیل گفتمان؛ مصر
مراجع
آقاگل‌زاده، ف. و غیاثیان، م.س. (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان». زبان و زبان‌شناسی. ش 3. پیاپی 5.
بهروزلک، غ.ر. (1384). «ویژگی‌های مکتب سیاسی امام خمینی چیست؟». مجلات فرهنگی، اجتماعی پرسمان. ش 33.
تاجیک، م.ر. (1383). گفتمان،پادگفتمانوسیاست. تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
حلبی، ع.ا. (1371). تاریخ نهضت‌هایدینی سیاسی معاصر. تهران: انتشارات بهبهانی.
خمینی، ر.ا (1378). صحیفة امام، ج 1 و 18، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دانل، د. (1380). مقدمه‌ای بر نظریة گفتمان. ترجمة حسینعلی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
دکمجیان، ه. (1377). جنبش‌های اسلامی در جهان غرب. ترجمة حمید احمدی. نشر کیهان.
رجایی، ف. (1381). اندیشة سیاسی معاصر در جهان عرب. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
سلطانی، ع.ا. (1383). «تحلیل گفتمان به‌مثابة نظریه و روش». نشریة علوم سیاسی. ش 28.
سمیعی اصفهانی، ع.ر. و میرالی، س. (1392). «پره‌توریانیسم؛ الگویی نظری برای تبیین خشونت سیاسی مصر پساانقلابی». فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام. س 3. ش 2. پیاپی 7. تابستان.
عنایت، ح. (1372). اندیشة سیاسی در اسلام معاصر. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات خوارزمی.
فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
محمودیان، م. (1391). «جنبش اخوان‌المسلمین و آیندة سیاست خارجی مصر». فصلنامة مطالعات منطقه‌ای. دورة 15. ش 55. بهار.
مسعود‌نیا، ح. (1391). «بررسی عوامل سقوط رژیم حسنی‌مبارک و چشم‌انداز تحولات کشور مصر». دانش سیاسی. دورة 8، ش 15. تابستان.
منوچهری، ع. (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1374). اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی. تبیان. دفتر پنجم. چ 5. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نظری، ع.ا. (1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات شابک.
یارمحمدی، ل.ا. (۱۳۸۳). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
یورگنسن، م. و لوییز، ف. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
ب) خارجی.
20. Gerbaudo, P. (2103). "The Roots of the Coup".Social Justice. Vol. 39. No. 1.
21. Houdaiby, I. (2013). "From Prison to Palace: the Muslim Brotherhood’s Challenges and Responses in Post-Revolution Egypt". No. 117. February 2013.
22. Jeremy, S. (2104). "Egypt: Background and U.S. Relations, Congressional Research Service". January 10.
23. Kumar, P. (2013). Post- Morsi Egypt: Saudi Maneuvering and Iranian". Dilemma. September 27. Institute for Defense Studies & Analyses (IDSA). Vol. 5.No. 6.
24. Laclau, L. )1990(. New Reflections on the Revolution of Our Time. London: verso
25. Munson, Z. (2001). "Islamic Mobilization: Social Movement Theory and the Egyptian Muslim Brotherhood". The Sociological Quarterly.42 (4).
26. Roll, S. (2013).Egypt: The Failure of the Muslim Brotherhood. was published by SWP on 02 July 2013.
27. Sasnal, P. (2103). "Strange Coup d’Etat: The Army’s Removal of the Egyptian President". International Affairs. No. 74 (527). 5 July.
28. Schafer, P. (2103). "Egypt after Morsi". Foreign Policy. Vol. 1. No. 9.
ج) اینترنتی
29. امامی، ح. (1392). «تحلیل گفتمان». تارنمای راسخون. مشاهده در تاریخ 15/10/1392، از
http://www.rasekhoon.net/article/show-7159.aspx
30. برزگر، ک. (1391). «فرصتی که مرسی از دست داد». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 11/10/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
31. برقعی مدرسی، م.ب. (1392). «تحلیل انتقادی گفتمان به‌مثابة یک روش». تارنمای پژوهشی تحلیل گفتمان. مشاهده در تاریخ 11/11/1392، از
http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart
32. ذوالفقاری، م. (1392). «بررسی انشعاب‌های اخوان‌المسلمین مصر». سایت تحلیلی برهان. مشاهده در تاریخ 12/11/1392، از
http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id
33. راکبیان، ر. (1392). «چرایی شکست اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 8/11/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
34. ملازهی، ن. (1391). «علل و زمینه‌های رویش جنبش اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای تحلیلی ملی- مذهبی. مشاهده در تاریخ 20/11/1392، از
www.fride.org/descarga/WP_117
35. موسوی کاشمری، س.م. (1390). « نقش ایمان در حل مشکلات بشر از نگاه امام خمینی». مشاهده در تاریخ 4/11/1392، از
http://www.tahlilegofteman.blogfa.com/post/
گفتمان اسلام سیاسی، در طول حیات خود تجربیات متفاوتی را در کشورهای اسلامی رقم زده که مهم‌ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی در ایران 1979 و تلاش جنبش اخوان‌المسلمین مصر برای به‌دست‌گیری قدرت به‌گونه‌ای دموکراتیک در سال 2012 بوده است. انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به پیروزی رسید و توانست خود را بر ذهن و زبان مردم هژمون سازد؛ اما اخوان‌المسلمین که سابقة بیشتری در مبارزه دارد، در طول فعالیت خود برای کسب قدرت در مصر و دیگر کشورهای عربی، همواره ناکام بوده است. بررسی چرایی موفقیت انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و ناکامی جنبش اخوان‌المسلمین مابین سال‌های 2012-2014 در مصر، دو قرائت همسان از اسلام سیاسی است که هدف این مقاله است. پرسشی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که تجربة گفتمان اسلام سیاسی در ایران چه نقاط قوتی داشته که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل نداشتن آنها طی فعالیت سیاسی خود، در دستیابی به قدرت ناکام بوده است. یافته‌های این مقاله که بر اساس روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌دست آمده، گویای آن است که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل تأکید بر دانش التقاطی، نداشتن دال برتری همچون رهبری امام خمینی (ره)، نشانه‌ای چون ولایت فقیه و ناتوانی در کنترل مراکز ساختاری قدرت همانند ارتش و نیروهای امنیتی پیشین نتوانست در جریان تحولات سیاسی مصر 2012-2013 حاکمیت خود را در عرصة سیاسی مصر حفظ کند و در نتیجه، در مواجهه با بحران‌های سیاسی و مداخلة نظامیان در سیاست ناکام مانده، به‌حاشیه رفت.
آقاگل‌زاده، ف. و غیاثیان، م.س. (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان». زبان و زبان‌شناسی. ش 3. پیاپی 5.
بهروزلک، غ.ر. (1384). «ویژگی‌های مکتب سیاسی امام خمینی چیست؟». مجلات فرهنگی، اجتماعی پرسمان. ش 33.
تاجیک، م.ر. (1383). گفتمان،پادگفتمانوسیاست. تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
حلبی، ع.ا. (1371). تاریخ نهضت‌هایدینی سیاسی معاصر. تهران: انتشارات بهبهانی.
خمینی، ر.ا (1378). صحیفة امام، ج 1 و 18، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دانل، د. (1380). مقدمه‌ای بر نظریة گفتمان. ترجمة حسینعلی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
دکمجیان، ه. (1377). جنبش‌های اسلامی در جهان غرب. ترجمة حمید احمدی. نشر کیهان.
رجایی، ف. (1381). اندیشة سیاسی معاصر در جهان عرب. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
سلطانی، ع.ا. (1383). «تحلیل گفتمان به‌مثابة نظریه و روش». نشریة علوم سیاسی. ش 28.
سمیعی اصفهانی، ع.ر. و میرالی، س. (1392). «پره‌توریانیسم؛ الگویی نظری برای تبیین خشونت سیاسی مصر پساانقلابی». فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام. س 3. ش 2. پیاپی 7. تابستان.
عنایت، ح. (1372). اندیشة سیاسی در اسلام معاصر. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات خوارزمی.
فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
محمودیان، م. (1391). «جنبش اخوان‌المسلمین و آیندة سیاست خارجی مصر». فصلنامة مطالعات منطقه‌ای. دورة 15. ش 55. بهار.
مسعود‌نیا، ح. (1391). «بررسی عوامل سقوط رژیم حسنی‌مبارک و چشم‌انداز تحولات کشور مصر». دانش سیاسی. دورة 8، ش 15. تابستان.
منوچهری، ع. (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1374). اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی. تبیان. دفتر پنجم. چ 5. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نظری، ع.ا. (1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات شابک.
یارمحمدی، ل.ا. (۱۳۸۳). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
یورگنسن، م. و لوییز، ف. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
ب) خارجی.
20. Gerbaudo, P. (2103). "The Roots of the Coup".Social Justice. Vol. 39. No. 1.
21. Houdaiby, I. (2013). "From Prison to Palace: the Muslim Brotherhood’s Challenges and Responses in Post-Revolution Egypt". No. 117. February 2013.
22. Jeremy, S. (2104). "Egypt: Background and U.S. Relations, Congressional Research Service". January 10.
23. Kumar, P. (2013). Post- Morsi Egypt: Saudi Maneuvering and Iranian". Dilemma. September 27. Institute for Defense Studies & Analyses (IDSA). Vol. 5.No. 6.
24. Laclau, L. )1990(. New Reflections on the Revolution of Our Time. London: verso
25. Munson, Z. (2001). "Islamic Mobilization: Social Movement Theory and the Egyptian Muslim Brotherhood". The Sociological Quarterly.42 (4).
26. Roll, S. (2013).Egypt: The Failure of the Muslim Brotherhood. was published by SWP on 02 July 2013.
27. Sasnal, P. (2103). "Strange Coup d’Etat: The Army’s Removal of the Egyptian President". International Affairs. No. 74 (527). 5 July.
28. Schafer, P. (2103). "Egypt after Morsi". Foreign Policy. Vol. 1. No. 9.
ج) اینترنتی
29. امامی، ح. (1392). «تحلیل گفتمان». تارنمای راسخون. مشاهده در تاریخ 15/10/1392، از
http://www.rasekhoon.net/article/show-7159.aspx
30. برزگر، ک. (1391). «فرصتی که مرسی از دست داد». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 11/10/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
31. برقعی مدرسی، م.ب. (1392). «تحلیل انتقادی گفتمان به‌مثابة یک روش». تارنمای پژوهشی تحلیل گفتمان. مشاهده در تاریخ 11/11/1392، از
http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart
32. ذوالفقاری، م. (1392). «بررسی انشعاب‌های اخوان‌المسلمین مصر». سایت تحلیلی برهان. مشاهده در تاریخ 12/11/1392، از
http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id
33. راکبیان، ر. (1392). «چرایی شکست اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 8/11/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
34. ملازهی، ن. (1391). «علل و زمینه‌های رویش جنبش اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای تحلیلی ملی- مذهبی. مشاهده در تاریخ 20/11/1392، از
www.fride.org/descarga/WP_117
35. موسوی کاشمری، س.م. (1390). « نقش ایمان در حل مشکلات بشر از نگاه امام خمینی». مشاهده در تاریخ 4/11/1392، از
http://www.tahlilegofteman.blogfa.com/post/پیروزی و ناکامی گفتمان اسلام سیاسی (تجربه‌ای متفاوت در ایران 1979 و مصر2012)
فصلنامه سیاست
مقاله 2، دوره 45، شماره 2، تابستان 1394، صفحه 269-287 XML اصل مقاله (306 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
علیرضا سمیعی اصفهانی 1 ؛ امران کیانی2
1استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
2دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
چکیده
گفتمان اسلام سیاسی، در طول حیات خود تجربیات متفاوتی را در کشورهای اسلامی رقم زده که مهم‌ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی در ایران 1979 و تلاش جنبش اخوان‌المسلمین مصر برای به‌دست‌گیری قدرت به‌گونه‌ای دموکراتیک در سال 2012 بوده است. انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به پیروزی رسید و توانست خود را بر ذهن و زبان مردم هژمون سازد؛ اما اخوان‌المسلمین که سابقة بیشتری در مبارزه دارد، در طول فعالیت خود برای کسب قدرت در مصر و دیگر کشورهای عربی، همواره ناکام بوده است. بررسی چرایی موفقیت انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و ناکامی جنبش اخوان‌المسلمین مابین سال‌های 2012-2014 در مصر، دو قرائت همسان از اسلام سیاسی است که هدف این مقاله است. پرسشی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که تجربة گفتمان اسلام سیاسی در ایران چه نقاط قوتی داشته که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل نداشتن آنها طی فعالیت سیاسی خود، در دستیابی به قدرت ناکام بوده است. یافته‌های این مقاله که بر اساس روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌دست آمده، گویای آن است که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل تأکید بر دانش التقاطی، نداشتن دال برتری همچون رهبری امام خمینی (ره)، نشانه‌ای چون ولایت فقیه و ناتوانی در کنترل مراکز ساختاری قدرت همانند ارتش و نیروهای امنیتی پیشین نتوانست در جریان تحولات سیاسی مصر 2012-2013 حاکمیت خود را در عرصة سیاسی مصر حفظ کند و در نتیجه، در مواجهه با بحران‌های سیاسی و مداخلة نظامیان در سیاست ناکام مانده، به‌حاشیه رفت.
کلیدواژه ها
اخوان‌المسلمین؛ اسلام سیاسی؛ انقلاب اسلامی ایران؛ تحلیل گفتمان؛ مصر
مراجع
آقاگل‌زاده، ف. و غیاثیان، م.س. (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان». زبان و زبان‌شناسی. ش 3. پیاپی 5.
بهروزلک، غ.ر. (1384). «ویژگی‌های مکتب سیاسی امام خمینی چیست؟». مجلات فرهنگی، اجتماعی پرسمان. ش 33.
تاجیک، م.ر. (1383). گفتمان،پادگفتمانوسیاست. تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
حلبی، ع.ا. (1371). تاریخ نهضت‌هایدینی سیاسی معاصر. تهران: انتشارات بهبهانی.
خمینی، ر.ا (1378). صحیفة امام، ج 1 و 18، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دانل، د. (1380). مقدمه‌ای بر نظریة گفتمان. ترجمة حسینعلی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
دکمجیان، ه. (1377). جنبش‌های اسلامی در جهان غرب. ترجمة حمید احمدی. نشر کیهان.
رجایی، ف. (1381). اندیشة سیاسی معاصر در جهان عرب. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
سلطانی، ع.ا. (1383). «تحلیل گفتمان به‌مثابة نظریه و روش». نشریة علوم سیاسی. ش 28.
سمیعی اصفهانی، ع.ر. و میرالی، س. (1392). «پره‌توریانیسم؛ الگویی نظری برای تبیین خشونت سیاسی مصر پساانقلابی». فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام. س 3. ش 2. پیاپی 7. تابستان.
عنایت، ح. (1372). اندیشة سیاسی در اسلام معاصر. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات خوارزمی.
فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
محمودیان، م. (1391). «جنبش اخوان‌المسلمین و آیندة سیاست خارجی مصر». فصلنامة مطالعات منطقه‌ای. دورة 15. ش 55. بهار.
مسعود‌نیا، ح. (1391). «بررسی عوامل سقوط رژیم حسنی‌مبارک و چشم‌انداز تحولات کشور مصر». دانش سیاسی. دورة 8، ش 15. تابستان.
منوچهری، ع. (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1374). اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی. تبیان. دفتر پنجم. چ 5. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نظری، ع.ا. (1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات شابک.
یارمحمدی، ل.ا. (۱۳۸۳). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
یورگنسن، م. و لوییز، ف. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
ب) خارجی.
20. Gerbaudo, P. (2103). "The Roots of the Coup".Social Justice. Vol. 39. No. 1.
21. Houdaiby, I. (2013). "From Prison to Palace: the Muslim Brotherhood’s Challenges and Responses in Post-Revolution Egypt". No. 117. February 2013.
22. Jeremy, S. (2104). "Egypt: Background and U.S. Relations, Congressional Research Service". January 10.
23. Kumar, P. (2013). Post- Morsi Egypt: Saudi Maneuvering and Iranian". Dilemma. September 27. Institute for Defense Studies & Analyses (IDSA). Vol. 5.No. 6.
24. Laclau, L. )1990(. New Reflections on the Revolution of Our Time. London: verso
25. Munson, Z. (2001). "Islamic Mobilization: Social Movement Theory and the Egyptian Muslim Brotherhood". The Sociological Quarterly.42 (4).
26. Roll, S. (2013).Egypt: The Failure of the Muslim Brotherhood. was published by SWP on 02 July 2013.
27. Sasnal, P. (2103). "Strange Coup d’Etat: The Army’s Removal of the Egyptian President". International Affairs. No. 74 (527). 5 July.
28. Schafer, P. (2103). "Egypt after Morsi". Foreign Policy. Vol. 1. No. 9.
ج) اینترنتی
29. امامی، ح. (1392). «تحلیل گفتمان». تارنمای راسخون. مشاهده در تاریخ 15/10/1392، از
http://www.rasekhoon.net/article/show-7159.aspx
30. برزگر، ک. (1391). «فرصتی که مرسی از دست داد». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 11/10/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
31. برقعی مدرسی، م.ب. (1392). «تحلیل انتقادی گفتمان به‌مثابة یک روش». تارنمای پژوهشی تحلیل گفتمان. مشاهده در تاریخ 11/11/1392، از
http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart
32. ذوالفقاری، م. (1392). «بررسی انشعاب‌های اخوان‌المسلمین مصر». سایت تحلیلی برهان. مشاهده در تاریخ 12/11/1392، از
http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id
33. راکبیان، ر. (1392). «چرایی شکست اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 8/11/1392، از
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn
34. ملازهی، ن. (1391). «علل و زمینه‌های رویش جنبش اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای تحلیلی ملی- مذهبی. مشاهده در تاریخ 20/11/1392، از
www.fride.org/descarga/WP_117
35. موسوی کاشمری، س.م. (1390). « نقش ایمان در حل مشکلات بشر از نگاه امام خمینی». مشاهده در تاریخ 4/11/1392، از
http://www.tahlilegofteman.blogfa.com/post/
مرجع : سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران
کد مطلب : ۵۹۰۶۱۲
منتخب
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۸ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
