تاثیر گفتمان ایران و عربستان از اسلام بر مواجهه آن ها با تحولات بیداری اسلامی

چکیده

بیداری اسلامی به عنوان جنبش بی­ سابقه­ یِ مردمی که در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به وقوع پیوسته است علاوه بر تاثیرات شگرفی که بر محیط داخلی کشورهای انقلابی گذارده و در برخی موارد حتی به تغییر نظام سیاسی این کشورها منجر شده بر مناسبات منطقه ­ای نیز تاثیرگذار بوده است. جمهوری اسلامی ایران و کشور پادشاهی عربستان سعودی به عنوان دو قدرت منطقه ­ای به نحو کاملا متفاوتی از این تحولات تاثیر پذیرفته­ اند.

جستار پیش رو در پاسخ به این سوال که قرائت­ های متفاوت و متضاد ایران و عربستان از اسلام بر مواجهه آن ها با تحولات بیداری اسلامی چگونه تاثیر گذارده است فرضیه خود را اینگونه صورت­ بندی کرده است که در حالی که نظام سیاسی حاکم بر «پادشاهی عربستان» بر مبنای سلفی­گریِ محافظه ­کارانه­ یِ مبتنی بر «قرائت سازشکارانه از اسلام» بروز یافته است در مقابل، «جمهوری اسلامی» به عنوان نظام سیاسیِ برآمده از انقلاب اسلامی بر «قرائت انقلابی از اسلام» استوار می ­باشد. مقاله با استفاده از روش مقایسه­ ای به واکاوی علل تفاوت بنیادینِ نگرش این دو کشور اسلامی در مواجهه آن ها با تحولات بیداری اسلامی پرداخته است. نتیجه آنکه اگرچه تحولات بیداری اسلامی نظام جمهوری سلامی را با چالش­ هایی مواجه ساخته است اما فرصت­ های گسترده­ای را نیز برای ایران فراهم آورده است از این رو جمهوری اسلامی ایران تمایل به فراگیری این جنبش داشته است. در مقابل، این تحولات کشور عربستان را با چالش­ هایی جدی مواجه کرده است. از این رو عربستان درصدد مهار و توقف این جنبش برآمده که تعقیبِ این دو استراتژی متضاد بر تیرگی روابط میان آن ها افزوده است.


نویسندگان:

رستم عیدی پور: دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

هادی داوودی زاواره: دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه اصفهان

نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام - دوره 4، شماره 4، زمستان 1394.

برای مشاهده کامل مقاله  کلیک کنید.