راهکار جدید عربستان برای فرار از باتلاق یمن

نزدیک به دو سال از حمله نظامی عربستان به یمن می‌گذرد. جنگی که وزارت دفاع عربستان امیدوار بود در بازه زمانی یک ماهه آن را به سود خود به پایان ببرد. اما مقاومت انصارالله و پیوستن نیروهای مردمی به این گروه سناریوی جدیدی را پیش روی ریاض گذاشت.

در همین راستا در ابتدای سال جاری عربستان که به دلیل هزینه روزانه 200 میلیون دلاری در یمن با کسری بودجه 81 میلیارد دلاری روبرو شد، تصمیم گرفت با مداخله کشورهای منطقه و آمریکا به آتش بسی با انصارالله دست یابد. اما سران سعودی همان توافق‌های اولیه برای مذاکره و برقراری آتش بس را نیز برنتابیدند و باعث نقض آن شدند.

با این حال، از یک سو به دلیل کشتار گسترده غیرنظامیان و کودکان در حملات هوایی عربستان که باعث ورود مستقیم سازمان ملل به این جنگ شد و از سوی دیگر، تلاش کویت برای ایفای نقش موثر در منطقه، مذاکرات صلح یمن در این کشور در اردیبهشت امسال آغاز شد. اما در نهایت این مذاکرات به دلیل عدم اجرای پیش شرط انصارالله برای اجرای آتش بس و همچنین کناره گیری عربستان گفتگوها به نتیجه نرسید.

انصراف هیأت ریاض از مذاکرات صلح یمن در حالی اتفاق افتاد که «اسماعیل ولد الشیخ» دیپلمات موریتانیایی و فرستاده ویژه سازمان ملل در امور یمن تلاش زیادی برای موفقیت این دور از مذاکرات کرد. اما علت اصلی انصراف هیأت ریاض از مذاکرات صلح یمن در کویت به توافق سیاسی میان «أنصارلله» و «کنگره ملی» برای تشکیل شورای عالی سیاسی یمن باز می‌گردد. سعودی‌ها که همواره به دنبال تفرقه‌افکنی میان گروه‌ها و جریان‌های سیاسی یمنی بودند، با مشاهده توافق سیاسی میان «أنصارالله» و «کنگره ملی» به یک‌باره تمامی سرمایه‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود برای تحقق اهدافشان در این زمینه را بر باد رفته دیدند و تصمیم گرفتند بازهم از طریق جنگ مسیر پیشبرد اهدافشان را هموار کنند.

با این وجود مبارزه در یمن تا امروز بدون هیچ نتیجه مشخصی ادامه یافته است. از این رو در شرایطی که انصار الله با همراهی کمیته مردمی در مقابل حملات هوایی و سلاح‌های سنگین عربستان و کشورهای عربی هم پیمان آن ایستادگی می‌کنند، ریاض امیدش را برای روی کار آوردن منصور الهادی مهره دست‌نشانده‌اش، از دست داده است.

بر این اساس مقامات سعودی اخیرا تلاش دارند از ابزار جدیدی برای ایجاد فشار علیه انصارالله استفاده کنند. آن‌ها در تلاش هستند با بین‌المللی کردن پرونده این جنگ و ورود نمایندگان آمریکا، انگلیس و چند کشور عربی منطقه از جمله اردن به پروند یمن، هجمه رسانه‌ای و سیاسی علیه نیروهای مقاومت در یمن به وجود آورند. با این حال، ریاض همچنان با طرح سازمان ملل برای برکناری منصور الهادی از قدرت و معرفی معاون وی برای تعیین نخست وزیر مخالف است.

در این شرایط چندی قبل جان کری در آخرین سفر خاورمیانه‌ای خود با مقامات عربستانی دیدار کرد بلکه بتواند نظر آن‌ها را به اجرای این طرح جلب کند. طبق اظهارات نماینده سازمان ملل مبنای مذاکرات صلح که کمیته فنی آن قرار است در هفته جاری در اردن برگزار شود، پنج محور مطرح شده در گفتگوهای کویت خواهد بود. از این رو عقب نشینی شبه نظامیان و گروه های مسلح؛ تحویل سلاح‌های سنگین و متوسط؛ اقدامات امنیتی موقت؛ ساخت مجدد نهادهای کشور و از سرگیری مذاکرات سیاسی جامع و تشکیل کمیته ویژه زندانیان و بازداشتی ها موضوعات اصلی برای توافق میان طرفین جنگ در روند پایان به این وضعیت است.

با همه این احوال، ریاض همچنان با بخش اصلی طرح سازمان ملل یعنی برکناری منصور الهادی از قدرت و معرفی معاون وی برای تعیین نخست وزیر مخالف است. حتی چندی قبل هم جان کری در آخرین سفر خاورمیانه‌ای خود با مقامات عربستانی دیدار کرد بلکه بتواند نظر آن‌ها را به اجرای این طرح جلب کند اما موفق نشد.

اما نکته قابل تامل در نشست کمیته فنی حضور انگلیس است که قرار است در کنار آمریکا، کویت، عمان، امارات متحده عربی، عربستان و طرف یمنی در نشست اردن شرکت کند. به نظر می رسد این تصمیم در راستای سیاست‌های جدید لندن برای افزایش حضور در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس و همچنین بین المللی کردن بحران یمن باشد. همچنانکه استقبال اعراب از حضور انگلیس در اردن نیز به دلیل نگرانی از سیاست های آینده آمریکا است. زیرا طبق اظهارات ترامپ و همچنین استراتژی کوچ شرقی این کشور، در آینده نزدیک شاهد کاهش میزان مداخله‌گری کاخ سفید در بحران‌های منطقه باشیم. این مساله برای اعراب که امنیت خود را بر حمایت خارجی استوار کرده‌اند، بسیار گران آمده است. از این رو قبول کردند تا انگلیس که جنگ یمن تاثیری بر امنیت، منافع و ثبات سیاسی مستقیم آن نمی‌گذارد در روند گفتگوها قرار گیرد. از طرفی اضافه شدن یک کشور فرا منطقه‌ای بر بعد بین المللی شدن پرونده این جنگ خواهد افزود و ممکن است به تصویب قطع‌نامه‌ای علیه انصارالله در شورای امنیت و یا تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی ضد مقاومت در یمن بیانجامد.

ورود سطح گسترده ای از بازیگران منطقه ای و بین المللی به پرونده یمن، که با اعمال فشار بر مقاومت یمنی از سوی ریاض پیگیری می شود بعید است دستاورد چندانی داشته باشد، چرا که پیچیدگی ابعاد این پرونده فراتر از آن است که بتوان با نشست و صدور قطعنامه آن را فیصله داد، بویژه آنکه یمنی ها نشان داده اند که با هرگونه تحمیل و دخالت قدرت های خارجی مقابله کرده و عقب نخواهند نشست.