آیا ماه عسل مسکو - واشنگتن پایان می یاید؟

به گزارش اسلام تایمز، پیش از آن که ترامپ بطور رسمی قدرت را در کاخ سفید بدست گیرد، برخی از نزدیک شدن مواضع روسیه و آمریکا در مناقشات پیشین دو کشور از جمله در بحران سوریه و حتی در مسئله اوکراین سخن می‌گفتند، اما روند تحولات اخیر این خوش‌بینی‌ها را در عمل به بن بست کشانده است. این بن‌بست‌ها بویژه در نگاه فاصله‌دار دو کشور در حل بحران سوریه و به تازگی در مناقشات مرتبط با شرق اروپا و اوکراین در حال برجسته شدن است.

طرح آمریکایی منطقه امن سوریه؛ روسیه با آن موافق نیست

نخستین اختلاف مواضع جدی مسکو و اشنگتن در موضع‌گیری زودهنگام ترامپ در مورد سوریه خود را نشان داد. ترامپ تنها پنج روز پس از ورود رسمی به کاخ سفید و نشستن در اتاق بیضی شکل ریاست جمهوری، در مصاحبه اش با "ای بی سی" گفت: «من در هر صورت مناطق امن را در سوریه می‌سازم.» در آن زمان رویترز اعلام کرد که به اسنادی دست یافته که قرار است بر اساس آن‌ها ترامپ به وزارت دفاع و وزارت امور خارجه کشورش دستور تهیۀ یک طرح برای ایجاد "مناطق امن" در سوریه را دهد. از آن جا که اجرا و عملی شدن منطقه امن مستلزم پیاده سازی نیروی زمینی و ورود تجهیرات و سامانه‌هایی ضدهوایی پیشرفته در منطقه مورد نظر می‌باشد، اوباما پیش از ترامپ از دنبال کردن آن بدلیل درگیر شدن در یک جنگ طولانی مدت همزمان با افغانستان و عراق به شدت پرهیز داشت. حال اما ترامپ با جدیت بدنبال عملی کردن این طرح است.

طبق برآورد‌های پنتاگون، برای ایجاد یک منطقه امن درسوریه به ۳۰ هزار سرباز پیاده نظام نیاز خواهد بود که معنای این حرف ورود آمریکا به یک جنگ دیگر در منطقه است. آنتونی کوردزمن از کارشناسان برجسته امور نظامی در مرکز استراتژیک و مطالعات بین‌المللی هشدار داد که در صورت ایجاد یک منطقه امن در سوریه، آمریکا برای مدت نامحدودی درگیر خواهد شد. او اضافه کرد که "من فکر می‌کنم این افراد هیچ تصوری از اینکه چه بهایی برای حمایت یک نیروی ۲۵ هزار نفری (در سوریه) باید پرداخته شود ندارند .یک خطر عمده برای نیروهای آمریکایی در صورت استقرار در سوریه وجود دارد و آن درگیر شدن در جنگ‌های نامنظم با گروه‌های مختلف است؛ جنگ‌هایی که تا بحال آمریکا از ویتنام گرفته تا افغانستان و عراق در آنها توفیقی نداشته است."
پنتاگون: برای ایجاد یک منطقه امن درسوریه به ۳۰ هزار سرباز پیاده نظام نیاز خواهد بود
پنتاگون: برای ایجاد یک منطقه امن درسوریه به ۳۰ هزار سرباز پیاده نظام نیاز خواهد بود

از طرف دیگر طرح ایجاد منطقه امن ترامپ در سوریه از همان ابتدا با مخالفت جدی مسکو مواجه شد. دمیتری پسکوف سخنگوی ریاست جمهوری روسیه در بیانیه ای یک روز پس اظهارات ترامپ درباره ایجاد منطقه امن در سوریه اعلام کرد: آمریکا با روسیه درباره طرح ایجاد مناطق امن در سوریه هماهنگی نکرده است. پسکوف افزود: دونالد ترامپ رئیس جمهوری جدید آمریکا باید به عواقب احتمالی طرح ایجاد مناطق امن در سوریه فکر کند. این ناهماهنگی که سخنگوی پوتینن آن را علنی کرد، نخستین پرده از اختلافات در حال ظهور مسکو و واشنگتن در دوران ترامپ بود که البته به همین جا ختم نشد.

شبه جزیره کریمه، مسئله غیرقابل مذاکره روسیه

با این حال آن چه پس از اختلاف بر سر بحران سوریه، به تندتر شدن لحن مقامات روسی در مقابل ترامپ منجر شد، در جریان واکنش‌ها به اظهارات ترامپ در مورد اوکراین آشکار شد. ترامپ روز سه‌شنبه (۱۴ فوریه / ۲۶ بهمن) از طریق سخنگوی خود، شان اسپایسر، تصریح کرد که روسیه باید شبه‌جزیره کریمه را که در سال ۲۰۱۴ به اشغال در آورده، به اوکراین باز پس دهد. او همچنین رفع تحریم‌های واشگتن علیه روسیه را منوط به تحقق این امر عنوان کرد.

پس از این اظهارات، مقامات روسیه به اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا واکنش تندی نشان دادند. ویاچسلاو وولودین، رئیس پارلمان روسیه اعلام کرد: «شبه‌جزیره کریمه بخشی از روسیه است و هرگونه سخنی درباره جدایی کریمه از روسیه حمله به تمامیت ارضی کشور ماست.» او همچنین تصریح کرد که اظهارات ترامپ مغایر با وعده‌های انتخاباتی او در راستای بهبود مناسبات آمریکا و روسیه است. ویکتور اوسروف، نماینده پارلمانن روسیه نیز تأکید ورزید: «کریمه مسئله‌ای نیست که جای مذاکره داشته باشد.» در همین ارتباط و با آشکار شدن اختلافات میان کرملین و کاخ سفید در دوره ترامپ، اشپیگل آنلاین به نقل از لئونید زلوتزکی، یکی از چهره‌های تعیین‌کننده در سیاست خارجی روسیه عنوان کرد: «ما با نگاه مثبتی که به سخنان سازنده‌ی ترامپ داشتیم، خیلی زود تصور کردیم که او طرفدار روسیه است، اما او در واقع طرفدار آمریکا است.»

تقویت ناتو در شرق اروپا، اقدام تحریک‌آمیز آمریکا

با این حال آشکار شدن اختلاف نظر میان مسکو واشنگتن در نهایت در جریان اعزام پانصد نظامی آمریکایی به رومانی بود که نشان داد دو طرف هم‌چنان به مانند گذشته، در محیط به شدت بد بین روندهای متقابل را دنبال می‌کنند. در همین ارتباط اواخر هفته گذشته سفارت آمریکا در بخارست اعلام کرد که گردان اول از هنگ پنجم پیاده نظام ارتش ایالات متحده، موسوم به «عقاب‌های جنگجو» را در پایگاه هوایی «میهائیل کوگالنیچانو» در شرق رومانی مستقر خواهند کرد. آمریکا همچنین اعلام کرد: « حضور این نیروها «ظرفیت‌های ما ... در پاسداری از صلح و امنیت در جنوب شرقی اروپا و حوزه دریای سیاه را افزایش‌ می دهد.»

استقرار و اعزام این نیروها به رومانی از جانب وزارت دفاع امریکا با هدف تقویت ناتو در حالی صورت گرفت که روابط سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با روسیه، در پی نقش مسکو در بحران اوکراین و حمایت از جدایی طلبان شرق آن کشور و به ویژه الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴، دچار تنش شده است. از طرف دیگر در طول نزدیک به دو سال گذشته ناتو حضور و رزمایش‌های نظامی خود را در رومانی افزایش داده است و حال اعزام نیروهایی امریکایی برای تقویت ناتو در شرق اروپا حاوی پیام دوستانه‌ای برای مسکو نیست.

در مقابل و یک روز پس از اعلام اعزام نیروهای آمریکایی به رومانی برای تقویت ناتو، پوتین رئیس جمهور روسیه در جمع مقامات آژانس اطلاعات روسیه با اشاره به اینکه اعضای ناتو به مداخله در امور داخلی روسیه ادامه می‌دهند، گفت این ائتلاف نظامی دائماً تلاش دارد تا مسکو را به تقابل نظامی تحریک کند. اشاره پوتین به اقدام تحریک آمیز وزارت دفاع آمریکا در اعزام نیروهای نظامی در رومانی بود که به هیچ عنوان خوشایند مسکو نیست. براین اساس، اختلاف نظر برجسته مسکو-واشنگتن بر سر بحران در سوریه و مسئله اوکراین کم نبود که حال موضوع ناتو و افزایش تحرکات نظامیان آمریکایی در شرق اروپا از جمله رومانی نیز به آن افزوده شد.

با توجه به اختلافات برجسته‌ کرملین و کاخ سفید در ارتباط با بحران سوریه، اوکراین و نفش ناتو که طی کمتر از یک ماه گذشته بروز پیدا کرد، باید از پایان خوش‌بینی اولیه‌ای سخن گفت که گمان می‌رفت با روی کار آمدن ترامپ به نزدیکی مسکو-واشنگتن بیانجامد. مجموع این شرایط را وقتی در کنار سایر اختلافات آتی دو طرف در سایر حوزه‌ها بویژه تقابل شدید دولت ترامپ با چین و ایران به عنوان دو متحد نزدیک روسیه می‌گذاریم، به خوبی این موضوع را درک خواهیم کرد که درب‌های اختلافات کاخ سفید-کرملین حتی در دوره ترامپ بر همان پاشنه‌های گذشته خواهد چرخید. اختلافاتی که ماه عسل ترامپ-پوتین را خیلی زود به پایان رساند. شاید نتیجه‌گیری بهتر آن است که بگوئیم، ترامپ فقط مجری کارکرد یک سیستم از پیش برنامه ریزی‌شده است. ساختاری که کارگزاران در آن بدون استقلال عمل، تنها عامل اجرای برنامه‌ها می‌باشند. با این شرایط هرگونه خوش‌بینی به بهبود مناسبات دو جانبه مسکو و واشنگتن در دوران ترامپ، تحلیلی بدور از واقعیت‌های موجود ارزیابی می‌شود، که در صحنه عمل چندان جایی نخواهد داشت.