اهداف جیمز ماتیس از سفر به عراق

سفر جیمز ماتیس به بغداد و دیدار با حیدر العبادی نخست وزیر عراق را می‌توان در قالب انتقال پیام مهم سیاسی به کشور عراق مورد بازخوانی قرار داد. بر این مبنا که دولت جدید آمریکا نسبت به تحولات عراق و آینده جنگ داعش حسایت ویژه‌ای دارد. در واقع، ترامپ و حتی بسیاری از رهبران دست‌نشانده و مطیع واشنگتن در چند ماه گذشته این ادعای ناروا و واهی را مطرح کرده‌اند که ایران در حال تسخیر حکومت و اشغال عراق است. در همین ارتباط، سفر ماتیس به نوعی می‌تواند داری جنبه هشدارآمیز برای دولت عراق باشد که آمریکا نسبت به آینده این کشور حساس است و خواهان ایفای نقشی فعال‌تر است.

جیمز ماتیس ژنرال بازنشسته آمریکایی و ملقب به «سگ هار» که در تیم سیاسی دونالد ترامپ به عنوان وزیر دفاع آمریکا برگزیده شد، در قالب سفری سرزده در 21 فوریه 2017 (2 اسفند 1395) از بغداد دیدار کرد. این سفر را می‌توان اولین دیدار رسمی یکی از مقامات سیاسی ارشد ترامپ رئیس جمهور جدید آمریکا از عراق دانست. سفر ماتیس به بغداد و دیدار با مقام‌های سیاسی عراقی در شرایطی است که از اواخر سال 2013 کشور عراق درگیر مقابله با داعش به عنوان بزرگ‌ترین و خشن‌ترین گروه تروریستی قرن بیست و یکم بوده است و تنها دو روز از آغاز عملیات آزادسازی غرب موصل سپری شده است.
همچنین، سفر ماتیس در شرایطی به عراق اتفاق افتاد که تنها در فاصله یک روز قبل، او در کنفرانس مونیخ حضور داشت و با مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان نیز دیدار و گفت‌وگو داشت و متعاقبا با گذشت زمانی کوتاه با حیدرالعبادی دیدار کرد. این موضوع نشان‌گر آن است که تیم جدید سیاست خارجی آمریکا حساسیت زیادی نسبت به عراق دارند و به هر طریق ممکن قصد دارند که در آینده این کشور بعد از پایان داعش، نقش مهمی را ایفا کنند. با نظر به این تفاسیر مهم‌ترین جوانب و اهداف سفر ماتیس را به عنوان یکی از مشاوران اصلی و تاثیرگذارترین اشخاص در تعیین رویکردهای ترامپ در قالب چند محور مورد تحلیل وو ارزایبی قرار داد.



1- انتقال پیام حساسیت آمریکا نسبت به عراق
سفر جیمز ماتیس به بغداد و دیدار با حیدر العبادی نخست وزیر عراق را می‌توان در قالب انتقال پیام مهم سیاسی به کشور عراق مورد بازخوانی قرار داد. بر این مبنا که دولت جدید آمریکا نسبت به تحولات عراق و آینده جنگ داعش حسایت ویژه‌ای دارد. در واقع، ترامپ و حتی بسیاری از رهبران دست‌نشانده و مطیع واشنگتن در چند ماه گذشته این ادعای ناروا و واهی را مطرح کرده‌اند که ایران در حال تسخیر حکومت و اشغال عراق است. در همین ارتباط، سفر ماتیس به نوعی می‌تواند داری جنبه هشدارآمیز برای دولت عراق باشد که آمریکا نسبت به آینده این کشور حساس است و خواهان ایفای نقشی فعال‌تر است.
در این میان، سخنان حیدر العبادی در دیدار با وزیر دفاع آمریکا بسیار قابل توجه است و می‌توان از آن این گونه تفسیر کرد که وی از قبل نیت آمریکایی‌ها را مورد خوانش قرار داده است. العبادی در گفته‌هایی پیش‌دستانه اظهار داشت که حمایت بین المللی از عراق در مبارزه با داعش حائز اهمیت است. هیچ نظامی خارجی در اراضی عراق نمی جنگد و فقط مستشاران نظامی حضور دارند. همه نیروها، عراقی هستند و پیروزی ها توسط نیروهای عراقی کسب می شود. ما بر توان خود برای شکست دادن داعش تاکید می کنیم و در لحظات حساسی برای آزادسازی شهرهای عراق قرار داریم. تداوم حمایت از عراق ضرورت دارد.
ایراد این سخنان نشان‌گر آن‌ است که نخست‌وزیر عراق از ابتدا این پیام را به ماتیس منتقل می‌کند که بر خلاف تصورات و تبلیغات ایران هراسانه در منطقه هیچ نیروی نظامی ایرانی به صورت مستقیم در کشور عراق حضور ندارد و تنها تهران نقش مستشار نظامی را ایفاء می‌کند. در مجموع، سفر سرزده جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا به عراق را بیش از هر موضوع دیگری باید در ارتباط با نگرانی ترامپ و نزدیکانش از نقش فعال ایران در عراق پس از داعش مورد ارزیابی قرار داد.



2- تلاش آمریکا برای تداوم و افزایش حضور نظامی در عراق

دیگر هدف ماتیس از سفر به عراق را می‌توان در تلاش آمریکا برای تضمین گرفتن از مقامات عراقی برای تداوم حضور نظامی و افزایش نیروهای نظامی آمریکایی مورد تحلیل قرار داد. وزیر دفاع آمریکا در گفته‌های خود ضمن تاکید بر تداوم همکاری آمریکا با ارتش عراق در بازپس‌گیری غرب موصل از داعش، گفت: «واشنگتن به صورت کامل از عراق در مبارزه با تروریسم و دیگر زمینه ها حمایت می کند. برای اعلام حمایت از عراق به این جا آمده‌ایم و بر تداوم روابط و حمایت از عراق در دوران پساداعش تاکید می‌کنیم.»
این سخنان به نوعی تایید کننده توئیت‌های ترامپ است که دولت اوباما را برای خروج از عراق، هزینه کردن بودجه‌ای کلان در این کشور سرزنش می‌کند. بر اساس گمانه‌زنی‌ها آمریکا قصد دارد در عراق پس از داعش در پایگاه نظامی گیاره در جنوب استان نینوا نیروهای نظامی خود را مستقر کند و به بهانه دفاع از امنیت عراق، بخشی از بودجه عراق را از حکومت فدرال این کشور اخذ نماید. در مجموع، سفر ماتیس را می‌توان تایید کننده انگیزه آمریکایی‌ها برای تداوم و افزایش حضور نظامیان این کشور در عراق پس از داعش دانست.



2- سرپوش گذاشتن بر ادعاهای ترامپ نسبت به نفت عراق
وزیر دفاع آمریکا در بخشی از سخنان خود در بغداد با صراحت این مساله را ایراد کرد که هدف آمریکا از حضور در عراق، غارت نفت این کشور نیست و آمریکا قصد ندارد که نفت عراق را از آن خود کند. این گفته به نوعی توجیه کردن و سرپوش گذاشتن بر توئیت‌های جنجالی و ناشیانه ترامپ در ارتباط با عراق است. اخیرا ترامپ در قالب توئیتی این موضوع را مطرح کرده بود که ضروری بود آمریکایی‌ها قبل خروج از عراق در سال 2011، نفت عراق را به کنترل خود در می‌آوردند و هزینه‌های تداوم حضور در منطقه و جنگ با تندروها را در غرب آسیا با آن تامین می‌کردند. بعد از این اظهارنظر ساده‌انگارانه در عراق این واهمه شکل گرفت که دولت جدید آمریکا قصد دارد با حضور در عراق منابع نفتی این کشور را کنترل کند و یا در حالت حداقلی نسبت به منابع زیرزمینی این کشرو طمع دارد. در این شرایط ماتنیس برای آرام کردن اوضاع و توجیه کردن اظهارات اشتباه ترامپ در دیدار خود با صراحت، قصد داشت که مقامات عراقی را از حسن نیت واشنگتن نسبت به عراق آگاه کند.