استعفای مایکل فلین، نقطه عطفی در سیاستهای ترامپ در قبال قدرتهای شرقی بود. این رویداد نشان داد فشارها بر رئیس جمهور جدید فائق آمده و او را مجبور کرده به جای روسیه به سمت تعامل با چین حرکت کند.
پس از چند روز، جایگزینی ژنرال مکمستر به عنوان مشاور امنیت ملی که دیدگاهی منفی در قبال مسکو دارد، گمانهزنیها را بیشتر کرده است. ژنرالِ تاریخدان در یادداشت مارس سال گذشته یادآور شده بود آمریکا باید متحدان سنتی خود را تقویت کند در غیر این صورت همسایگان ایران، روسیه و چین مجبور به سازش با این تهدیدات جهانی خواهند شد. [1]
در مجموع میتوان مهمترین رخدادهای 10 روز گذشته را علاوه بر ماجرای فلین و مکمستر که همگی از افزایش تنش با روسیه و کاهش نسبی تنش با چین حکایت دارد، اینگونه برشمرد:
1- درخواست عجیب کاخ سفید از کرملین (نیمه فوریه)
سخنگوی کاخ سفید، درخواستی را از کرملین مطرح کرد که با پاسخ قاطع مقامات مسکو روبرو شد. اسپایسر گفت کاخ سفید انتظار دارد روسیه، «کریمه را برگرداند»! او که در موضوع استعفای فلین صحبت میکرد و می خواست به همه القا کند ترامپ صنمی با پوتین ندارد، صراحتاً بیان کرد روسیه کریمه را «غصب کرده» و باید علاوه بر کاهش درگیریها در اوکراین، «کریمه را برگرداند». [2]
همزمان ترامپ توئیت کرد: «روسیه کریمه را در دوره اوباما گرفت. آیا این به معنای نرمش اوباما در قبال روسیه است؟» [3] این در واقع پاسخی بود به منتقدان دولت جدید که آن را به قاطعیت بیشتر در قبال کرمیلن فرا میخوانند اما استفاده از تعبیرِ «گرفت» موجب واکنش مقامات روسیه شد تا برگزاری همهپرسی در این شبهجزیره را یادآوری کنند.
2- سردشدن تعریفها از ترامپ در رسانههای روسیه (16 فوریه)
سیانبیسی گزارش داد دولت روسیه به رسانههای این کشور ابلاغ کرده است سیاستهای خود در قبال ترامپ را تعدیل کنند و مردم را نسبت به احتمال همکاری رئیسجمهور جدید آمریکا با روسیه امیدوار نسازند. اِگرت کارشناس سیاسی در روسیه میگوید مشکل اصلی این است که روابط آینده دو کشور به دلیل چرخش دائمی سیاستهای ترامپ به سختی قابل پیش بینی است.
البته بلومبرگ یک گمانه جدید را مطرح کرده است: برای اولین بار از سال 2012 میلادی تا کنون، یک سیاستمدار جدید (ترامپ) توانست بیش از پوتین مورد توجه رسانهها قرار گیرد و همین موجب واکنش کرملین شده است. [4]
3- تأکید تیلرسون و ماتیس بر تعامل با چین (22 فوریه)
وزیر جدید امور خارجه آمریکا در دیدار با وانگ یی، همتای چینی خود بر روابط سازنده میان دو دولت تأکید کرد و گفت باید کانالهای تعامل را باز نگه داریم. او در موضوعات سیاسی و اقتصادی با آقای یی صحبت کرد. همزمان وزیر دفاع جدید، جیز ماتیس در کنفرانس خبری گفت «برای حل آنچه میتوان از راه دیپلماتیک حل کرد، نیازی به برگزاری مانور نظامی نیست.» [5]
این سخنان او به معنای عدم تمایل آمریکا در شرایط فعلی برای برگزاری مانورهای تحریکآمیز با همسایگان چین در دریای چین جنوبی و شرقی است. به نظر او تهدیدهای مشترکی چون تسلیحات هستهای کره شمالی میتواند موجب همگرایی دو طرف شود. در همین رابطه، ترامپ نیز روز بعد در مصاحبه با رویترز گفت چین میتواند تهدیدهای امنیتی ناشی از کره شمالی را حل کند.
4- توقف پروژه موشکی در جزایر مصنوعی از سوی پکن (23 فوریه)
رویترز به نقل از دو تن از مقامات آمریکایی گزارش داد چین پروژه موشکی خود در دریای چین جنوبی را متوقف کرده است. حدود 20 پروژه در رابطه با پرتاب موشکهای زمین به هوا در جزایر مصنوعی در حال ساخت بود که موجب نگرانی همسایگان چین و اعتراض به دادگاه لاهه شده بود. [6]
این میتواند پاسخی به ترامپ در قبال چرخش سیاست وی در قبال چین باشد که از سخنان وزرای خارجه و دفاع او برداشت میشود.
5- دستور تقویت زرادخانههای اتمی از سوی ترامپ (23 فوریه)
رئیسجمهور جدید آمریکا در مصاحبه با رویترز خود را خواهان پایان رقابت هستهای در جهان معرفی کرد اما گفت تا زمانی که دیگران در این حوزه پیشرفت میکنند، «ما از هیچ دولت دیگری حتی دول دوست نباید عقب بیافتیم.»
گروه پلاشیرز اخیراً گزارش داده است روسیه 7 هزار و آمریکا 6800 کلاهک هستهای دارد، بنابر این سخن ترامپ در این شرایط به معنای ریلگذاری برای آغاز یک تنش در روابط واشینگتن و مسکو است. [7]
جمعبندی
ورود مکمستر به تیم ترامپ به معنای آغاز رقابت دو جناح باتجربه و سیاستباز در تیم نزدیک به رئیسجمهور «خاص» آمریکا برای تدوین سیاست خارجی این کشور است:
*تیم باتجربهها: مکمستر مشاور امنیت ملی، جیمز ماتیس وزیر خارجه و جان کِلی وزیر امنیت داخلی
*تیم سیاستبازها: جیرد کوشنر مشاور ارشد، استیو بنِن مشاور ارشد و استراتژیست و رینس پریبس رئیس کارکنان کاخ سفید
قضیه منع ورود مهاجران از هفت کشور اسلامی و حالا مناسبات با چین و روسیه به عنوان دو مسأله کلیدی نشان داد این رقابتها ممکن است موجب چرخشهایی در سیاست رئیسجمهور قاطع اما کمتجربه آمریکا شود.
البته سیاستهای دولت جدید فارغ از سایر ارگانها در ایالات متحده قابل تحلیل نیست زیرا دولت به تنهایی تعیینکننده نیست. دادگاه فدرال برابر دستور منع ورود مهاجران ایستاد و نهادهای امنیتی نیز بر روابط فلین با کرملین دست گذاشتند.
ترامپ در روزهای گذشته جملات صریحی پیرامون تبانی رسانههای مخالف با نهادهای امنیتی برای درز اخبار محرمانه با هدف تحت تأثیر قراردادن تصمیمات دولت جدید ابراز کرده است. او بر این باور است افزایش نگرانیها از روابط فلین با کرملین که منجر به استعفای او شد، بیش از هر چیز نتیجه این تبانی بود.
منابع
[1] http://www.mashreghnews.ir/fa/news/694121/
[2] https://www.rt.com/usa/377346-spicer-russia-return-crimea/
[3] http://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/donald-trump-russia-latest-tweet-accuse-crimea-obama-too-soft-distance-campaign-team-white-house-a7581511.html
[4] http://www.cnbc.com/2017/02/16/russia-reportedly-orders-media-to-hit-the-brakes-on-trump-stories.html
[5] http://europe.newsweek.com/rex-tillerson-china-donald-trump-trade-north-korea-559360
[6] http://www.reuters.com/article/us-china-usa-southchinasea-exclusive-idUSKBN161029
[7] http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-exclusive-idUSKBN1622IF