چکیده

مقاله حاضر به بررسی علل، چگونگی و فرجام رویارویی دولت­ های انگلیس و عثمانی در خلیج فارس، کرانه­ ها و پس کرانه­ های آن در فاصله سال­ های 1918-1871م/ 1336-1288ق می ­پردازد. در حدود ربع پایانی قرن نوزدهم میلادی با تغییر در مناسبات و روابط قدرت­ها، انگلیس در مقام قدرت برتر جهان، به منظور حفظ منافع خود در خلیج فارس، با سیاست­ های سیّال و چند وجهی، در برابر دیگر مدعیان ایستاده بود. اهمِ این منافع عبارت بودند از: استفاده از ذخایر نفتی، به دست گرفتن شاهراه ترانزیت شرق و غرب و حفظ منافع خود در هندوستان. از طرف دیگر، عثمانی که در سراشیبی اضمحلال قرار داشت، برای جبـران ناکامی­ هایش در اروپا و در تلاش برای باقی ماندن در جمع قدرت­ های بین ­المللی می­ کوشید با تجدیدِ اقتدار درخشانِ گذشته­ اش در منطقه خلیج فارس، امپراتوری خود را احیا کند. طرح اتحاد جوامع اسلامی، مخالفت با سیاست مبارزه با تجارت برده و دزدی دریاییِ انگلیس، نفوذ در شیخ ­نشین­ های بحرین، کویت و قطر، کشورهای متصالح و شبه جزیره عربستان، مهم ترین سیاست­ های عثمانی در مقابله با انگلیس در خلیج فارس، کرانه ­ها و پس کرانه­ های شمالی و جنوبی آن بود. در پایان جنگ جهانی اول انگلیس موفق شد سیاست­ ها و اقدامات عثمانی را نقش بر آب کند و این امپراتوری وسیع را در همه­ جا­، از جمله منطقه خلیج فارس، به شدت تضعیف و به نفع خویش، تجزیه نماید.


نویسندگان:

عباس عاشوری نژاد: استادیار گروه تاریخ تمدن واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر. ایران

راضیه شجاعی: کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

پژوهش نامه تاریخ - دوره 11، شماره 41، زمستان 1394.

برای مشاهده کامل مقاله کلیک کنید.

اسلام تايمز