تحلیلی بر تحریم جدید خزانه داری آمریکا علیه ایران

وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنج شنبه (24 فروردین) در بیانیه‌ای اعلام کرد که سازمان زندانهای تهران و سهراب سلیمانی از مقام‌های ارشد سازمان زندان‌ها را به فهرست سیاه تحریمی خود اضافه کرده است. این بیانیه خاطرنشان کرده است که ایالات متحده آمریکا از اختیارات تحریمی خود در موضوعات خارج از حیطه برجام برای مقابله با آنچه «حمایت ایران از تروریسم، برنامه موشک بالستیک، اقدامات ثبات‌زدا در منطقه و نقض حقوق بشر» خوانده شده استفاده خواهد کرد.

اعمال این تحریم های جدید که در طی دو ماه پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ به شکل جدی‌تری دنبال شده است، را می توان به معنای کنار گذاشته شدن رویکرد دولت سابق این کشور در قبال ایران و شکل گیری راهبردی جدید از سوی دولت ترامپ تفسیر کرد. این راهبرد با محوریت تشدید تحریم‌های غیرهسته‌ای درصدد افزایش فشارها علیه ایران به منظور به زانو در آوردن ایران و به نفع متحدان منطقه‌ای این کشور در خاورمیانه از جمله عربستان است. این راهبرد جدید اگرچه موافقان و مخالفان خاص خود را در آمریکا دارد، اما به نظر می رسد که با وجود اختلاف دیدگاه های ترامپ با هم حزبی های جمهوری خواهش در مسائلی مانند همکاری با روسیه، مقابله با تروریست ها و تحدید اقتصادی چین، ایران نقطه مشترک دیدگاه های آنها به شمار می رود. برهمین اساس نیز ترامپ پیش از ورود به کاخ سفید، با همکاری هم حزبی های خود درصدد تنظیم تحریم های غیر هسته ای علیه ایران برآمد. چرا که رئیس جمهور جدید می دانست اگر رویکرد سخت گیرانه ای در قبال ایران در پیش بگیرد، حمایت گسترده کنگره را که اکثریت کرسی هایش حزب جمهوری خواه پر کرده اند، خواهد داشت.

هدف دیگر از تصویب تحریم های جدید تلاش برای وادار کردن تهران به واکنشی احساسی و به تبع آن نقض برجام است. از این رو طبق پیش بینی تحلیل گران، تصمیم درباره نحوه تعامل با برجام یکی از موضوعات اصلی شروع به کار دولت ترامپ در حوزه سیاست خارجی شد. اولین اقدام در این رابطه نیز قرار دادن نام ایران در کنار 6 کشور دیگر بود که از نگاه وی، ورود اتباع آنها می تواند امنیت داخلی ایالات متحده را به مخاطره اندازد. نکته قابل تامل در این میان این است که ایران به دلیل برخورداری از ثبات و آرامش سیاسی هیچ وجه اشتراکی با وضعیت داخلی 6 کشور مذکور یعنی سوریه، عراق، یمن، لیبی، سومالی و سودان ندارد. اما تیم جدید کاخ سفید تلاش دارد با ارائه تصویری تهدید آمیز از ایران در سطح جهان، ضمن مخدوش کردن چهره این کشور، از قدرت اثرگذاری آن در روند تحولات خاورمیانه بکاهد. برهمین اساس نیز این کشور دور تحریم‌های تازه‌ای را به بهانه‌های حمایت ایران از تروریسم، نقض حقوق بشر و توسعه برنامه موشکی وضع کرده است.

تحریم های جدید در شرایطی تصویب و اجرایی می‌شوند که پیش تر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) خطاب به همه مسئولان وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ی تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات را نقض برجام اعلام کرده بودند.

اما آمریکای ترامپ، با تفسیر گسترده ای از برجام و برداشت های متفاوت طرفین از قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت این تحریم ها را همچنان پیش می برد. بنابر همین تفسیر، در حالی که مقامات آمریکایی معتقدند قطعنامه ضمن تایید و تنفیذ برجام، ایران را به توقف برنامه‌ موشکی یا بخشی از این برنامه ملزم کرده اما ایران این برداشت از قطعنامه فوق را مردود دانسته‌اند. با توجه به این رویکرد، احتمال اینکه همچنان فشارهای ایالات متحده به بهانه های حمایت ایران از تروریسم و نقض حقوق بشر علیه ایران افزایش یابد چندان دور از ذهن نیست. در همین رابطه پشتیبانی تهران از حزب الله لبنان و اشتراک نظر انصارالله یمن با انقلاب اسلامی ایران، با هدف ترسیم تصویری جعلی از نقش کشورمان در برهم زدن نظم منطقه توسط آمریکا و متحدان منطقه ای آن در خاورمیانه، بزرگ نمایی می شود تا تحت پوشش آن بتوانند تحریم ها علیه ایران را تشدید نمایند.

در واقع واشنگتن در نظر دارد با توسل به این شیوه ها موجبات تصمیم گیری کشور برای پایان دادن به اجرای برجام را فراهم کند و در نهایت دولت ترامپ لغو برجام را به ایران نسبت داده و اقدامات مدنظر خود علیه ایران را پیگیری نماید.

اما موضوع حائز اهمیت در این میان نقض یک تعهد چندجانبه (برجام) از سوی آمریکا است که در عمل مسئولیت بین المللی برای این کشور ایجاد می کند. اما واقعیت آن است که مسئولیت بین المللی تنها زمانی قابل پیگیری است که مجریان قانون بی طرفی در راس یک سازمان باشند که در حال حاضر چنین چیزی نه در سازمان ملل و نه در شورای امنیت مشاهده نمی شود. بنابراین به نظر می رسد که روند اقدامات تحریمی آمریکا به بهانه های مختلف همچنان ادامه یابد، و این در حالی است که برجام محدودیت های متعددی را بر سر راه ایران قرار داده است.