تحلیلی بر سفر منطقه ای عمار حکیم به قاهره و کشورهای مغرب عربی

"عمار حکیم" رئیس ائتلاف ملی عراق (بزرگترین فراکسیون شیعی در پارلمان) روز گذشته به همراه هیاتی از مقامات مجلس اعلاء در پاسخ به دعوت رسمی مقامات مصر به قاهره سفر کرد. او در این سفر با مقامات بلند پایه مصر از جمله رئیس جمهور این کشور، وزیر خارجه و همچنین شیخ الازهر و پاپ تواضروس دیدار خواهد کرد.

عمار حکیم بعد از پایان دیدار خود از قاهره به کشورهای تونس و الجزایر نیز سفر خواهد کرد. در خصوص سفر رئیس مجلس اعلای عراق به قاهره و دیگر کشورهای مغرب عربی گمانه زنی های گوناگونی مطرح می شود اما به نظر می رسد این سفر حکیم در راستای تکمیل روند سفرهای منطقه ای پیشین او به دیگر کشورهای منطقه یعنی ایران و اردن صورت می گیرد.

رئیس مجلس اعلای عراق پیش از سفر به قاهره، در ماه دسامبر سال 2016 میلادی در صدر هیاتی به اردن سفر کرد و با پادشاه این کشور "ملک عبدالله دوم" دیدار داشت.

اهداف سفر منطقه ای عمار حکیم

یکی از مهم ترین و اصلی ترین دلایل سفر منطقه ای عمار حکیم که در راستای تکمیل روند سفرهای گذشته او به ایران و اردن صورت می گیرد، جلب حمایت های منطقه ای از سند آشتی ملی است که توسط مجلس اعلای عراق با هدف خروج این کشور از بحران و بن بست سیاسی در دوره پساداعش تدوین شده است که به موجب آن پایه های فرایند سیاسی در دوره ما بعد داعش حفظ خواهد شد و میان نیروهای مختلف سیاسی همکاری و هماهنگی شکل خواهد گرفت.

در واقع عمار حکیم سند آشتی ملی را با هدف حل بحران‌های فرقه‌ای در عراق و آشتی ملی در این کشور بین سه طیف اصلی یعنی شیعه، سنی و کرد تدوین کرده است.

در شرایط کنونی با توجه به اینکه عراق در مراحل پایانی مقابله با گروه تروریستی داعش در استان موصل به سر می برد، این کشور نیازمند یک توافق و اجماع فراگیر بر سر یک طرح و یا سند ملی است که بر اساس آن آینده مشترک طیف های سیاسی عراق در سایه همزیستی مسالمت‌آمیز و به رسمیت شناخته شدن حقوق تشکل های مختلف عراقی شکل می گیرد.

تلاش عمار حکیم برای جذب حمایت طرف های منطقه ای از این طرح در راستای مشروعیت بخشی به آن تعریف می گردد. به هر حال با توجه به اینکه صحنه عراق شاهد درگیری و تضاد منافع چندین قدرت منطقه‌ای می باشد، عمار حکیم سعی دارد با کسب حمایت های منطقه ای طرف های سنی از این سند طرف های داخلی مخالف و معارض این طرح را در یک موضع فشار قرار دهد که سفر وی به اردن در این مسیر تعریف می شود.

با توجه به اینکه بعد از اشغال عراق از سوی امریکا در سال 2003، بسیاری از معارضین حکومت عراق و بعثی‌ها به کشور اردن مهاجرت کرده‌اند، جلب حمایت مقامات اردنی نسبت به این طرح تأثیر بسزایی را در اجرایی شدن آن خواهد داشت.

شایان ذکر است بعد از سفر عمار حکیم به اردن، اعضای ائتلاف نیروهای سنی عراق شامل "سلیم الجبوری" رئیس پارلمان، "اسامه النجیفی" رئیس ائتلاف «متحدون» و "صالح المطلک" رئیس ائتلاف "العربیه" در نوزدهم همان ماه با هدف بررسی این توافق به اردن سفر کردند.

از سوی دیگر حکیم با سفر به قاهره که به عنوان بازیگر مخالف ترکیه و رقیب سعوی در منطقه تلقی می شود، ترک ها و سعودی ها را نیز در یک وضعیت فشار قرار می دهد تا هر چه سریعتر در مسیر تغییر رویکرد خود در قبال این طرح گام بردارند.

علاوه بر این سفر عمار حکیم به قاهره در شرایطی صورت می گیرد که دو کشور عراق و مصر در عرصه مقابله با تروریسم با یک تهدید مشترک مواجه هستند و از سوی دیگر در عرصه انرژی نیز بعد از ایجاد شکاف در روابط بین عربستان و مصر، مقامات قاهره به سمت تقویت روابط با عراق به عنوان یکی از گزینه های جایگزین در این زمینه روی آوردند و همین امر زمینه را برای همگرایی بیشتر دو کشور در مسائل منطقه ای و برخورداری عراق از حمایت مصر در پرونده های مختلف از جمله سند آشتی ملی در دوره پسا داعش فراهم می سازد.