آیا آمریکا می تواند اسلام آباد را راضی کند؟

در طی چند روز گذشته، تحرکات نظامی و دیپلماتیک قابل توجهی از سوی دولت جدید آمریکا در منطقه صورت گرفته است که یکی از جمله آنها را می‌توان سفر روز یکشنبه ژنرال مک مستر مشاور امنیت ملی این کشور به کابل و اسلام آباد قلمداد کرد.

سفر این مقام بلندپایه آمریکایی به پاکستان که ظاهرا با هدف ترغیب اسلام آباد به همراهی با سیاست های ترامپ رئیس جمهور آمریکا در مقابله با تروریسم در منطقه صورت گرفته است، دقیقا در زمانی انجام شد که کاخ سفید با حمله موشکی به پایگاه الشعیرات سوریه در ادلب و همچنین استفاده از مادر بمب ها در شرق افغانستان به بهانه مبارزه با داعش، توجهات جهانی را به سمت راهبردهای جدید این کشور در دوره بعد از ترامپ بویژه در موضوع مبارزه با تروریسم جلب کرد. ایجاد چنین اقداماتی، اگرچه در راستای نیات منفعت طلبانه ترامپ در خاورمیانه و در پوشش مبارزه با تروریسم صورت گرفته است، اما زمینه های مساعدی را برای اقدامات بعدی آمریکا در منطقه فراهم آورده است. با توجه به این فضای ایجاد شده، مقامات این کشور سعی دارند تا از شرایط موجود برای حل سایر بحران های پیش روی آمریکا و متحدان آن در منطقه از جمله عربستان بهره برند که در دو سال گذشته در باتلاق بحران یمن گرفتار بوده است.

از سوی دیگر ریاض و ائتلاف تحت رهبری آن در یمن نیز که در طی این زمان در برابر مقاومت انقلابی انصارالله نتوانسته اند به اهداف از پیش تعیین خود دست یابند و به تدریج دچار فرسایش شده اند، اینک درصددند تا به هر شکل ممکن از پشتیبانی آمریکا و سایر گزینه های احتمالی در منطقه از جمله پاکستان برای رهایی از این وضعیت بهره برند.

با مدنظر قرار دادن دو سویه‌ی این روند، می توان به رابطه سفر مشاور امنیت ملی آمریکا به پاکستان که در طی آن بر لزوم برخورد قاطع اسلام اباد با تروریسم تاکید کرده بود با نیاز عربستان به همراهی پاکستان در جنگ یمن پی برد. بویژه آنکه اظهار نظر کمتر از یک هفته قبل خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان که اعلام کرده بود اگر ائتلاف نظامی تحت امر عربستان در جنگ یمن، به فرقه گرایی روی آورد، اسلام آباد از این ائتلاف خارج می شود، موجب نگرانی هایی در میان سعودی ها شده است.

اگرچه پاکستان تاکنون نیز از هرگونه دخالت جدی در جنگ یمن سرباز زده و تلاش کرده است تا خود را وارد بحران بی سرانجام و پرهزینه یمن نکند و حتی حضور راحیل شریف در راس ائتلاف مزبور هم به معنای شرکت پاکستان در جنگ نبوده است، اما با این حال، نیاز آل سعود به تجهیزات، مشاوره و سربازان پاکستانی در این جنگ، همچنان تلاش های عربستان برای جلب نظر مقامات این کشور را به هر طریق ممکن به دنبال داشته است. بویژه آنکه حفظ هم پیمانی نظامی ریاض و اسلام آباد در یمن ضمن مشروعیت بخشیدن به ادامه حملات ائتلاف می تواند به دور شدن پاکستان از رقیب منطقه ای ریاض یعنی تهران نیز منجر شود. برهمین اساس نیز، عربستان به موازات تشدید فرافکنی ها علیه نقش ایران در یمن (با تاکید بر حمایت تهران از شیعیان علیه سنی ها) که با هدف تحریک اسلام آباد برای حضور در ائتلاف سعودی در حال انجام است، سعی دارد تا از ظرفیت های آمریکا که در دوران ترامپ روابط بهتری را با این کشور برقرار کرده است برای جلب نظر اسلام آباد بهره برد که سفر اخیر ژنرال مک مستر را نیز می توان در همین راستا ارزیابی کرد.

تلاش های بی نتیجه ریاض تحت حمایت آمریکا برای وارد کردن عملی پاکستان در جنگ یمن در حالی صورت می گیرد که ورود اسلام آباد به این جنگ از دو جهت می تواند اسلام آباد را با چالش های اساسی مواجه نماید و از همین رو نیز احتمال اینکه اسلام آباد تن به چنین اقدامی دهد تا حدی دور از ذهن است.

نخست آنکه تهران به شدت مخالف هرگونه همراهی اسلام آباد با ریاض در جنگ یمن است و این موضوع را نیز به صورت شفاف و رسمی به مقامات این کشور اعلان کرده است. این مساله با توجه به آنکه پاکستان روابط بسیار خوبی با ایران دارد و حاضر نیست تحت تأثیر سایر کشورها، روابط تاریخی و فرهنگی عمیق خود با این کشور را به چالش بکشد در عدم پذیرش اسلام آباد برای همراهی ریاض حائز اهمیت است.

و دیگر آنکه برخوردهای فرقه گرایانه ائتلاف نظامی عربستان در یمن اسلام آباد را نسبت به همکاری با ریاض حساس کرده است. چرا که ارتش پاکستان از افراط‌گرایی مذهبی پیروی نمی‌کند و در این کشور پیروان هر دو مذهب شیعه و سنی زندگی می‌کنند. بنابراین حضور رسمی پاکستان در جنگ هایی که احتمال شعله‌ور شدن آتش اختلاف مذهبی و تقسیم مسلمانان به بلوک اهل سنت و شیعه وجود دارد می تواند به امنیت داخلی این کشور آسیب های جدی وارد نماید، از همین رو پاکستان سعی خواهد کرد حتی الامکان از ورود به چنین مناقشاتی پرهیز نماید.